یک حاشیه تشریفاتی دیگر برای ایران این بار در عربستان

به گزارش «تابناک» به نقل از خبرآنلاین، روز گذشته کنسولگری و دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی در جده بازگشایی شد.  در همین حال سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض نیز به طور رسمی آغاز به کار کرد. اما این اتفاق با حواشی دیگری در حوزه تشریفات روبرو بود که بازتاب زیادی در شبکه های اجتماعی داشت که  احسان محمدی، کارشناس عالی و مدرس تشریفات در گفتگو با خبرآنلاین به جزئیات آن می پردازد.

تشریفات در دیپلماسی و سیاست خارجی از نظر شما چه جایگاهی دارد؟ 

به بیان ساده، دیپلماسی، فن اداره سیاست خارجی برای تامین منافع ملی است و تشریفات فن، هنر، بستر و مسیر تحقق دیپلماسی است. این یعنی تشریفات یک الزام و پیش شرط برای تحقق دیپلماسی است و هرگونه خدشه و ضعف در این حوزه یعنی ضعف در دیپلماسی و منافع ملی به ویژه از منظر مفهومی به نام پرستیژ. البته که کم اهتمامی به این حوزه حتی گاهی جنبه ها و آثار سیاسی و یا حتی امنیتی هم می تواند داشته باشد. تشریفات سیاسی و دیپلماتیک، در سطح روسای کشورها، وزرای خارجه، سفرا و دیپلمات ها یک رکن اساسی و امری مفروض است و ضعف در آن بی هیچ وجه قابل قبول نیست.

آیا نحوه قرار گرفتن پرچم ها در مراسم بازگشایی سرکنسولگری در جده از حیث تشریفات درست بود؟

متاسفانه خیر؛ تقدم پرچم ها از نگاه تریبون/سخنران، سمت راست تریبون از راست به چپ و از نگاه بیننده/مخاطب، سمت چپ تریبون، از چپ به راست است. یعنی در مکان دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، تقدم به ترتیب با پرچم جمهوری اسلامی ایران، پرچم پادشاهی عربستان سعودی و سازمان همکاری اسلامی است. این یعنی از نگاه سخنران پشت تریبون، پرچم جمهوری اسلامی ایران باید در منتها الیه سمت راست، و پرچم های عربستان و سازمان همکاری اسلامی در تقدم های بعدی باشند. این یعنی آن چه مطابق عکس اتفاق افتاده باید برعکس باشد.

نحوه ادای واژه تلاوت در مراسم بازگشایی سفارت در ریاض چطور؟

برای تلاوت، Recitation بکار می رود. تلفظ (هایی) که از مجری شنیده می شود، چیزی غیر از این است. نحوه ادای واژگان ظاهرا کد تشریفاتی ندارد اما قطعا از حیث مفهوم، آداب و نزاکت بسیار با اهمیت است به ویژه این که مربوط به حوزه ارزش های مشترک فرهنگی و دینی دو کشور است که اهمیت آن در هر دو جامعه از تشریفات دیپلماتیک هم بالاتر است و اهتمام، توجهات و احترامات حتی ویژه تری می طلبد.

چرا در کشور، در این حوزه ضعف داریم؟

در یک بدآموخته و تصور غلط عامیانه، متاسفانه تشریفات با تجمل، ریخت و پاش و امری در مقابل سادگی فهم می شود در حالی که تشریفات مجموعه هنر، تدبیر، فن و بستر هم زیستی، احترام و ادب است و عمدتا هم می تواند در عین سادگی محقق شود. متاسفانه نگاه اول آسیب زا، آنچنان مستقیم یا غیر مستقیم رواج داشته که حتی نزد برخی مقامات ارشد دولت و مجموعه دستگاه های سیاست خارجی و دیپلماسی هم، گاهی از روی فقدان آموزش و نیروی انسانی متخصص امر، گاهی از روی ضعف نگاه و گاهی از روی ضعف در اجرا و اهتمام، گاهی هم از روی تلاش برای القای سادگی و ساده زیستی و گاهی هم عوام فریبی، تشریفات (پروتکل) کنار گذاشته می شود و/یا خدشه دار و نقض می شود.

سخن پایانی و توصیه شما چیست؟

در عرصه دیپلماتیک، تصویر، پرستیژ، منزلت و اعتبار تا حد قابل ملاحظه ای به تشریفات سیاسی و دیپلماتیک پیوند خورده است و روابطی ارگانیک دارند. دولت در کل، ارگان های آن، متولیان، متصدیان و کارگزاران حوزه منافع ملی، اعم از سیاست خارجی یا دیپلماسی موظف اند به فهم و درک این حوزه و پایبندی و اهتمام به آن و مسئولیت و پاسخ گویی نسبت آن.