نظام مالیات گیری باید اصلاح شود/ کشف فرار مالیاتی مشاغل خاص با استقرار نظام مالیاتی هوشمند

به گزارش تابناک اقتصادی؛ بر اساس بررسی‌های سازمان امور مالیاتی، بخش اعظم شکاف مالیاتی کشور (مجموع فرار و اجتناب مالیاتی) در بخش مالیات مشاغل است. شکاف مالیاتی کشور در پایان سال ۱۳۹۸، حدود ۹۷ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده بود که بیش از نیمی از آن (حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان) مربوط به مالیات درآمد مشاغل بوده است.

رقم شکاف مالیاتی این بخش در سال ۹۹ به حدود ۵۴ هزار میلیارد تومان رسید؛ به عبارت دیگر، صرفا حدود ۲۰ درصد از مالیات بالقوه مشاغل، وصول می‌شود؛ یعنی مشاغل فقط یک پنجم مالیات واقعی خود را می‌پردازند.

مالیات گیری هوشمند و عادلانه می‌تواند بستری برای توسعه کشور‌ها باشد. شواهد در کشور ما نشان می‌دهد تا کنون نتوانسته ایم به ایجاد یک نظام کارآمد مالیاتی بپردازیم، به طوری که همه افراد متناسب با درآمدشان مالیات بپردازند.

در راستای حل مشکلات نظام مالیاتی کشور به اعمال راهکار‌هایی مانند استفاده از سامانه‌های هوشمند مالیاتی همچون سامانه مودیان روی آورده ایم. شواهد نشان می‌دهد، این اقدام توانسته است گامی در راستای داده محوری نظام مالیاتی کشور باشد و به افزایش تعداد مودیان منجر شده است.

در ادامه نظرات فریال مستوفی، عضو اتاق بازرگانی تهران را در خصوص لزوم اصلاح نظام مالیاتی کشور و مزیت‌های تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم می‌خوانید.

مستوفی در گفت‌وگو با تابناک اقتصادی در خصوص لزوم برخورداری کشور از یک نظام مالیاتی کارآمد تصریح کرد: مالیات نقش بسیار مهمی در سیاست گذاری‌های اقتصادی، تامین مالی بودجه دولت و تامین عدالت اجتماعی دارد. لیکن نظام مالیاتی ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار‌های سیاست مالی که تاثیر زیادی بر اقتصاد دارد، دچار مشکلات و نارسایی‌هایی است.

وی در ادامه گفت: کشور‌های پیشرفته که عمده هزینه‌های خود را از محل مالیات تامین می‌کنند از تکنولوژی‌های به روز و سیستم‌های کارآمد و جامع مالیاتی بهره می‌برند. اجرای سیاست‌های مالیاتی به مقدماتی نیاز دارد که از جمله آنها می‌توان به شفافیت، عدالت مالیاتی، ساده سازی نظام مالیاتی برای استفاده مودیان و دسترسی به اطلاعات جامع مالیاتی اشاره کرد.

این عضو اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: طبق آمار سازمان امور مالیاتی، کارگران و کارمندان به دلیل در دسترس بودن، بیشترین سهم را در تأمین درآمد‌های مالیاتی کشور دارند. اشخاص حقوقی نیز بیشترین مالیات را پرداخت می‌کنند. در کشور‌های پیشرفته کمترین نرخ در مالیات‌های مستقیم، مالیات بر سود شرکت‌هاست، در حالی که در ایران بیشترین مالیات در بین مالیات‌های مستقیم را مالیات بر اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) تشکیل می‌دهد و اخذ مالیات از اشخاص حقوقی مانعی برای گسترش تولید و توسعه آن‌ها شده است. با توجه به این واقعیات نیاز است به سمت اصلاح نظام مالیات گیری کشور به منظور هوشمند و عادلانه سازی آن گام برداریم.

وی خاطرنشان کرد: بدیهی است که استقرار نظام مالیاتی هوشمند در هر جامعه‌ای نیازمند برخورداری از زمینه‌ها و پیش نیاز‌های متعدد است. سازمان امور مالیاتی باید با بهره گیری از تجربیات سایر کشورها، به ویژه کشور‌های پیشرو به پیاده سازی و اجرای یک نظام مالیاتی کارآمد در کشور اقدام کند. این سازمان اقدامات مثبتی در این خصوص به عمل آورده، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب راه زیادی مانده است.   

وی ادامه داد: معمولاً دولت‌ها در شرایط رکود و زمانی که اقتصاد کشور با رشد منفی همراه است، مالیات‌ها را کاهش می‌دهند و با تشویق فعالان اقتصادی، زمینه را برای خروج از رکود آماده می‌کنند و معافیت‌هایی را  برای تشویق کارآفرینان، کسب و کار‌ها و فعالان اقتصادی برای خلق ثروت بیشتر و کمک به توسعه اقتصادی در نظر می‌گیرند. در همین راستا، سازمان امور مالیاتی به منظور حمایت از اشتغال زایی و رونق کسب و کار‌های متوسط و ضعیف تسهیلاتی در نظر گرفته است.

مستوفی یادآوری کرد: مشاغلی که در سال ۱۴۰۱ سقف درآمد حاصل از فروش آن‌ها معادل ۶۷،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال بوده، می‌توانند از تسهیلات تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم استفاده کنند و از نگهداری اسناد و مدارک و تسلیم اظهارنامه عملکرد معاف هستند. ارائه مشوق‌های مالیاتی از این قبیل علاوه بر سوق دادن مودیان به سمت مالیات دهی می‌تواند از بروز رفتار‌های سلیقه‌ای ماموران مالیاتی نیز جلوگیری کند.

وی ادامه داد: افزایش درآمد‌های مالیاتی بیشترین فشار را به واحد‌های اقتصادی مستقل و شهروندان وارد می‌کند در حالی که اگر درآمد‌های مالیاتی ناشی از وصول مالیات از کلیه مشاغل پردرآمد، نهاد‌ها و شرکت‌های بزرگ وابسته به دولت حاصل شود، می‌تواند رشد اقتصادی را به همراه داشته باشد. به طور مثال در بحث اخذ مالیات بر املاک و واحد‌های مسکونی، عمده واحد‌های مسکونی متعلق به نهاد‌ها و واحد‌های اقتصادی وابسته به دولت است که وصول مالیات از آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

وی در خصوص مزیت‌های هوشمندسازی نظام مالیات گیری کشور از طریق به کار گیری سامانه‌هایی همچون سامانه مودیان تصریح کرد: نظام مالیاتی هوشمند و کارآمد برای مقابله با فعالیت‌های زیرزمینی، درآمد‌های زیرمیزی، دلالی و واسطه گری‌های غیرمجاز سازماندهی خواهد شد و تدابیر لازم در جهت افزایش سرعت و دقت در شناسایی فرار مالیاتی مشاغل خاص و تشخیص درآمد‌های مالیاتی جدید گامی موثر برای استقرار عدالت مالیاتی خواهد بود. در یک نظام مالیاتی هوشمند، عدم شفافیت و فرار مالیاتی مشاغل خاص به حداقل خواهد رسید و اشراف سازمان امور مالیاتی به فعالیت واقعی مودیان تقویت می‌شود.

وی ادامه داد: در قالب تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم شاهد هستیم که نیاز به ارائه اظهارنامه و مالیات گیری علی الرأسی از بین می‌رود و مالیات ستانی داده محور جای نظام مالیاتی سنتی را می‌گیرد. قطعاً مالیات ستانی داده محور نسبت به روش‌های قدیمی مالیات ستانی دارای مزیت‌هایی است، اما باید تلاش کنیم مشکلات را به حداقل برسانیم تا کشور و مالیات دهندگان به مشکل نخورند.