پیش بینی سازمان برنامه از نرخ ارز تا ۱۴۰۶

به گزارش «تابناک» به نقل از خراسان، تازه‌ترین مدل سازی سازمان برنامه و بودجه با توجه به مفروضات فعلی اقتصاد ایران نشان می‌دهد که نرخ ارز در سال جاری با فرض ادامه شرایط کنونی تحریم، افزایش بهره وری و نیز اجرای الزامات رشد ۸ درصدی و مهار تورم، حداکثر ۵۲ هزار تومان خواهد بود و این رقم در سال ۱۴۰۶، به یک سوم پیش بینی قبلی خواهد رسید. این در حالی است که پیش بینی قبلی منتشر شده توسط امور اقتصاد کلان این سازمان، نرخ ۴۶ هزار تومان برای سال جاری و همچنین نرخ جنجالی ۲۸۴ هزار تومان برای ارز در سال ۱۴۰۶ را نشان می‌داد. با این اوصاف، اگر چه واقعیات نرخ ارز در سال‌های اخیر، پیش بینی‌های قبلی این سازمان را تا حدی تایید می‌کند، اما سوال این جاست چه عواملی باعث شده برای سال‌های آینده این پیش بینی‌ها روندی متفاوت به خود بگیرد؟

پیش بینی جنجالی نرخ ارز توسط یکی از بخش‌های سازمان برنامه در سال ۱۴۰۰ 

دو سال قبل، گزارشی از «امور اقتصاد کلان» سازمان برنامه با عنوان «برآورد بدهی‌های دولت ایران به بخش‌های مختلف در دوره ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۶ تحت دو سناریوی رفع تحریم‌های اقتصادی و تداوم تحریم ها» منتشر شد که در آن ضمن اشاره به آمار و اطلاعات مربوط به بدهی‌ها و روابط مالی دولت، جدولی جنجالی حاوی پیش بینی نرخ ارز تا سال ۱۴۰۶ منتشر شده بود. در این گزارش تاکید شده بود که این گزارش نظر سازمان برنامه نیست و صرفاً نظر امور اقتصاد کلان این سازمان است.

با این حال، در آن گزارش نرخ ارز برای سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۶ و با فرض تداوم تحریم ها، به ترتیب ۲۵، ۳۵، ۴۶، ۷۰، ۱۱۰، ۱۷۸ و ۲۸۴ هزار تومان! پیش بینی شده بود. این گزارش در آن زمان با واکنش‌های زیادی روبه رو شد. از جمله این که خود سازمان برنامه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: این جدول که زمان تهیه آن به دولت قبل (دوازدهم) باز می‌گردد حاوی پیش بینی‌های فردی و با فرض ادامه سیاست‌های گذشته تهیه شده است. در جوابیه سازمان برنامه و بودجه آمده بود: برنامه‌ها و رویکرد‌های دولت سیزدهم در بخش اقتصادی، حاوی تغییرات بنیادی بوده که نمونه آن را می‌توان در بخشنامه بودجه سال ۱۴۰۱ به وضوح مشاهده کرد و پیش بینی می‌شود با اجرای این تغییرات، کسری بودجه جبران و رشد اقتصادی قابل توجهی در کشور ایجاد شود. در ادامه این اطلاعیه بیان شده بود: گزارش منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی در مرحله اولیه یک مطالعه بوده و با فرض ادامه سیاست‌های گذشته و برای اطلاع و آگاهی از نظرات کارشناسی درون سازمان تهیه شده بود. بنابراین، هیچ گونه قابلیت انتشار و استناد ندارد و مورد تأیید سازمان برنامه و بودجه نیست.

تحولات اقتصادی که پیش بینی‌ها را به تدریج تغییر خواهد داد

اگر چه هم اینک به نظر می‌رسد ارقام پیش بینی این سازمان در آن زمان، با آن چه در عمل اتفاق افتاد، تفاوت چندانی نداشته است، اما باید توجه داشت که در لایه‌های زیرین این آمارها، تغییراتی اساسی در حیطه سیاست گذاری و ساختار‌های مربوط رخ داده است که می‌تواند به مرور زمان، مسیر پیش بینی‌های قبلی را تغییر دهد. در این باره علاوه بر اذعان سازمان برنامه در سال ۱۴۰۰ برای تغییر سیاست‌های اقتصادی، باید به تغییرات عناصر مهم و اثرگذار بر نرخ ارز از جمله کسری بودجه، فروش نفت و کسب درآمد‌های نفتی و همچنین رشد تولید و مهار تورم در دو سال اخیر اشاره کرد. بر این اساس، به طور خلاصه، گزارش‌های رسمی از روند کنترل کسری بودجه در سال گذشته، بهبود فروش نفت و کسب درآمد‌های آن (به گونه‌ای که تازه‌ترین گزارش‌های بین المللی نشان می‌دهد صادرات نفت ایران به بالاترین سطوح در ۵ سال گذشته رسیده است)، تحقق نرخ رشد بیش از ۴ درصد در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ و همچنین بروز نشانه‌های مهار تورم پس از گذر از سیاست حذف ارز ۴۲۰۰ و همچنین ناآرامی‌های موثر بر انتظارات تورمی خبر می‌دهد.

پیش بینی جدید مقام سازمان برنامه از نرخ ارز 

با این اوصاف، خبرگزاری تسنیم دیروز به نقل از رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه، تازه‌ترین برآورد‌های انجام شده از نرخ ارز در سال جاری را تشریح کرد. جعفری اظهار کرد: طبق مدل‌سازی جدیدی که براساس شرایط کنونی انجام شده است، نرخ ارز در سال ۱۴۰۲، حداکثر ۵۲ هزار تومان است. خروجی مدل تهیه‌شده نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۶، قیمت ارز یک‌سوم نرخ گزارش قبلی خواهد بود، البته یک ضریب خطای حدود ۵ درصدی را نیز باید در این خصوص در نظر گرفت.  به گزارش خراسان، به این ترتیب و باتوجه به پیش بینی نرخ ۲۸۴ هزار تومانی دلار در گزارش قبلی سازمان برنامه، می‌توان محاسبه کرد پیش بینی جدید «اموراقتصاد کلان» سازمان برنامه، نرخ حدود ۹۵ هزار تومانی دلار برای سال ۱۴۰۶ است. وی  در ادامه افزود: باید در نظر داشت که این محاسبات با ادامه شرایط کنونی تحریم ولیکن افزایش بهره‌وری و اجرای الزامات رشد ۸ درصدی و مهار تورم انجام شده است. جعفری همچنین در خصوص گزارش قبلی توضیح داد: آن گزارش براساس سناریوی فروش ۲۰۰ هزاربشکه‌ای نفت تدوین شده بود، در حالی که هم اینک مجموع فروش نفت و میعانات نزدیک ۲ میلیون بشکه در روز است بنابراین با تغییر این فرض‌ها نتیجه تغییر کرد. به گزارش خراسان، به نظر می‌رسد همان طور که آمار‌های اقتصادی و نیز اظهارات این مقام سازمان برنامه نشان می‌دهد، باید منتظر اثربخشی تدریجی اقدامات ساختاری دولت در سال‌های آینده باشیم، موضوعی که یک نمونه آن در تغییر روند پیش بینی‌های نرخ ارز نسبت به پیش بینی‌های قبلی قابل مشاهده است. ادعای قبلی سازمان برنامه مبنی بر تغییر پیش بینی‌های گزارش جنجالی با تغییر سیاست‌های دولت جدید نیز با اظهارات و پیش بینی‌های اخیر که اشاره شد، مطابقت دارد.