علت «گزگز» یا «سوزن سوزن» شدن دست و پا چیست و چگونه درمان می‌شود؟

آیا تا به حال دچار گزگز یا خواب رفتگی یا سوزن سوزن شدت در پاها یا دستهایتان شده‌اید؟ گزگز یا خواب رفتگی یکی از واکنش‌های طبیعی بدن است. هر انسان سالمی ممکن است به صورت طبیعی هر از گاهی در پا‌ها و در موارد نادری در دست‌های خود احساس گزگز یا خواب رفتگی کند. اما برخی از افراد در برخی از اندام‌های خود خصوصاً در پا‌ها به صورت مکرر احساس خواب رفتگی و گزگز می‌کنند.

به گزارش «تابناک»، در چنین مواردی این عارضه ممکن است نشانه‌ای از یک آسیب عصبی باشد که در اثر عواملی از جمله آسیب‌های تروماتیک، استرس، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، مواجهه با سم و مواد شیمیایی و یا بیماری‌های سیستماتیک مثل دیابت رخ می‌دهد. این آسیب‌های عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شوند. در این گزارش برخی از دلایل و روش‌های درمان گزگزپا را بررسی خواهیم کرد.

گزگز شدن مکرر دست و پا دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد که هر کدام از این دلایل درمان خاص خود را دارند. آسیب‌های عصبی و نخاعی مانند ام اس، سکته مغزی، لغزندگی و شکستگی دیسک کمر، پارگی نخاع، تنگی کانال نخاع، تومور‌های نخاعی، کمبود ویتامین و... می‌تواند برخی از عوامل ایجاد خواب رفتگی‌های مکرر و گزگز پا شوند.

اما گزگز شدن دست و پا به این عوامل محدود نشده و ممکن است ناشی از یک سری از بیماری‌های دیگر یا واکنش‌های طبیعی یا غیرطبیعی در بدن باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:

دیابت: یکی از دلایل عمده گزگز و سوزش کف پا، نورپاتی دیابتی ناشی از بیماری دیابت است. نوروپاتی دیابتی معمولا از بخشی از پا‌ها شروع می‌شود که می‌تواند اولین نشانه‌های ابتلای فرد به بیماری دیابت باشد. با عدم تنظیم قند خون، جریان خون به اعصاب و بافت‌های بدن کاهش می‌یابد و ممکن است منجر به گزگز پا و عوارض جانبی دیگر شود.

اضطراب: افراد مضطرب با سرعت زیادی تنفس می‌کنند. تنفس خیلی سریع ازعلائم معمول اضطراب است که باعث عدم تعادل در سطوح دی اکسید کربن و اکسیژن شده و در نتیجه موجب گزگز پا‌ها می‌شود. همچنین ارتباط اضطراب و گزگز پا ممکن است به خاطر دلایل روانشناسی نیز باشد. به این صورت که وقتی فرد مضطرب است، نسبت به حس‌های بدن خود آگاه‌تر و حساس‌تر است.

بارداری: سوزش کف پا و درد پا در بارداری یکی از مشکلات رایج در بانوان باردار است که زنان باردار نیز اغلب آن را تجربه می‌کنند. با رشد جنین، رحم به اعصاب پا فشار آورده و همین موضوع باعث گزگز و سوزن‌سوزن شدن پا می‌شود.

کم کاری تیروئید: کم کاری شدید غده تیروئید و عدم تولید هورمون کافی می‌تواند باعث آسیب به اعصاب، بی‌حسی، خواب رفتن وگزگز دست و پا، ریزش مو و خشکی پوست شود.

آیا کم‌خونی موجب «گزگز پا» می‌شود؟

در پاسخ به این سوال که آیا کم خونی موجب گزگز دست و پا و یا سوزن سوزن شدن بدن می‌شود باید گفت که اختلالات خونی می‌تواند موجب کاهش گلبول‌های قرمز شود و باعث می‌شود دست و پا به خواب برود.

برای رفع گزگز و سوزن سوزن شدن پا در اثر کم‌خونی باید مقادیر بسیار زیادی از غذا‌های حاوی آهن مانند اسفناج، سبزی‌های برگ سبز، پسته، جگر و غذا‌های خون ساز مصرف شود تا مشکل فقر آهن در بدن از بین برود. همچنین در کنار این مواد خوراکی باید جذب ویتامین سی و کلسیم را در بدن بالا برد تا به مشکلات استخوانی دچار نشود.

گزگز دست و پا را چگونه کنترل و درمان کنیم؟

برای رفع گزگز دست و پا لازم است از مکمل‌های ویتامین C آهن و ویتامین B استفاده شود، همچنین افرادی که دچار گزگز بیش از اندازه در ناحیه دست و پا هستند بهتر است از خوردن غذا‌های نشاسته‌ای مانند پیتزا، پاستا و نان سفید یا سیب زمینی خودداری کنید.

در برخی از موارد عارضه گزگز دست و پا با رعایت رژیم غذایی و انجام برخی از اقدامات قابل کنترل و درمان است. اما اگر با رعایت رژیم غذایی و اینجام یک سری از امور به صورت مکرر دچار گزگز و خواب رفتگی در ناحیه دست و پا می‌شوید حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از روش‌های کنترل و درمان گزگز دست و پا که حتما تحت نظر پزشک باید انجام شوند عبارتند از:

۱- تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل برای جبران کمبود ویتامین، برای درمان بیماری‌های خود ایمنی و دیابت

۲- استفاده دارو‌های ضد اضطراب، دارو‌های ضد التهاب، دارو‌های کنترل قند خون همانند انسولین، دارو‌های قلبی عروقی، دارو‌های ترومبولیک «با دستور پزشک»

۳- فیزیوتراپی جهت درمان بیماری‌هایی که منشا اسکلتی و عصبی دارند

۴ - کنترل بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس، روماتیسم مفصلی، سندرم گیلن باره که سیستم ایمنی به خود بدن حمله می‌کند.

۵ - ورزش‌های داینامیک و حرکات کششی و تمرینات گلایندیگ عصب

۶ - انجام فعالیت‌هایی همانند یوگا و مراقبه برای کنترل استرس و اضطراب

روش‌های درمان خانگی «گزگز پا»

البته با برخی از روش‌های خانگی می‌توان معضل سوزن سوزن شدن پا‌ها را کنترل کرد. برخی از این روش‌ها شامل:

۱ - استراحت جهت کاهش درد ناحیه آسیب دیده

۲ - بالا قرار دادن پا در هنگام احساس گزگز شدن

۳ - ماساژ با تحریک بیرونی «در سیستم گردش خون، جریان خون را افزایش و فشار را از روی عصب برمی‌دارد. ماساژ پا بیشترین کارایی خود را در زمان شروع حس سوزن سوزن شدن دارد.»

البته گفتنی است که هر نوع سوزن سوزن شدن و گزگز دست و پا به صورت مکرر در مدت طولانی نیاز به پیگیری دارد، اما گاهی احساس گزگز دست و پا یا هر دو می‌تواند شدید، مزمن یا اپیزودیک بوده و یا با علائم دیگری مثل درد، خارش، بی‌حسی و تحلیل رفتن عضلات همراه باشد.