به گزارش «تابناک» به نقل از جماران، بر طبق روایت معروفى (۱) از امام صادق (علیه السلام) آمده است که آن حضرت در سال یازدهم هجرى با گذشت ۷۵ روز از رحلت پدر بزرگوارش دیده از جهان فرو بست: «إِنَّ فاطِمَةَ (علیها السلام) مَکَثَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللهِ (صلى الله علیه وآله) خَمْسَةَ وَ سَبْعینَ یَوْماً». با توجّه به اینکه رحلت پیامبر اکرم در ۲۸ صفر واقع شده است، باید شهادت آن بانوى عزیز در یکى از سه روز سیزدهم، چهاردهم یا پانزدهم ماه جمادى الاولى واقع شده باشد (با در نظر گرفتن احتمال کامل یا ناقص بودن ماه هاى وسط).
در حدیث دیگرى آمده است که آخرین روز عمر شریف آن حضرت در روز سه شنبه سوم جمادى الثانی سال یازدهم هجرت بوده است (۲) و این حدیث مطابق عقیده کسانى است که مى گویند فاصله میان رحلت پیامبر (ص) و شهادت حضرت زهرا (علیها السلام) ۹۵ روز بود. در ذیل این حدیث آمده است: «وَ کانَ سَبَبُ فَوْتِها أَنَّ قُنْفُذَ مَوْلى عُمَرَ لَکَزَها بِنَعْلِ السَّیْفِ بِأَمْرِهِ فَأَسْقَطَتْ مُحْسِناً وَ مَرِضْتَ مِنْ ذلِکَ مَرَضاً شَدیداً» (۳)؛ (سبب وفات آن حضرت این بود که قنفذ غلام عمر به دستور وى حضرت را به غلاف شمشیر مضروب کرد و به دنبال آن محسنش را سقط کرد و سخت بیمار شد [و سرانجام به شهادت رسید]).
مرحوم علاّمه «مجلسى» در «زاد المعاد» از این قول درباره زمان وفات آن حضرت به عنوان روایتى معتبر نقل کرده است. سپس اضافه مى کند: شیخ «طوسى» و «سیّد بن طاووس» و دیگران نیز همین را پذیرفته اند و گرچه این روایت با روایت ۷۵ روز منافات دارد؛ ولى، چون مشهور و روایتى معتبر، پشتوانه آن است، باید روز سوم جمادى الثانى به مراسم تعزیت آن حضرت قیام کرد. (۴) در حدیث غیر مشهورى نیز فاصله وفات رسول خدا (صلى الله علیه وآله) تا شهادت حضرت زهرا (علیها السلام) ۴۰ روز ذکر شده است. (۵)، (۶)
اقوالی که درباره محل دفن حضرت زهرا (س) وجود دارد
یکى از مصائب دختر پیامبر اکرم (ص) این است که جایگاه مزار شریفشان هنوز نامعلوم است؛ بعضى آن را مطابق پاره اى از روایات در بقیع و برخى در داخل خانه شان در کنار مسجد پیامبر (ص) و بعضى در روضه (آن مقدار از مسجد که میان قبر پیامبر و منبر آن حضرت قرار دارد) مى دانند.
این مطلب هر محقّقى را در فکر فرو مى برد که چه طوفانى پس از رسول الله (صلى الله علیه وآله) در میان امّت برخاست که مرقد پاک تنها دخترشان، در هاله اى از ابهام فرو رفت؟ هر چند بیشترین قراین دلالت بر دفن آن حضرت در خانه شان دارد، زیرا دفن در روضه در آن زمان کار آسانى نبود و بسیار بعید است امام على (علیه السلام) رضایت به چنین کارى داده باشد و دفن در بقیع با آنچه در خطبه ۲۰۲ نهج البلاغه آمده چندان سازگار نیست، زیرا جمله «النّازِلَةِ فی جَوارِکَ» نشان مى دهد که قبر آن بانو در کنار قبر پیامبر (صلى الله علیه وآله) بوده است.
مرحوم «علاّمه مجلسى» از «ابراهیم بن محمّد همدانى» نقل مى کند که مى گوید: براى امام هادى (علیه السلام) نامه اى نوشتم که مرا از قبر فاطمه (علیها السلام) با خبر ساز! حضرت در جواب چنین مرقوم داشت: «هِىَ مَعَ جَدّی صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ» (۷)؛ (او با جدم پیغمبر (صلى الله علیه وآله) است). مرحوم «صدوق» نیز مى گوید: «صحیح در نزد من این است که آن حضرت در خانه اش دفن شده است که پس از توسعه مسجد توسط بنى امیّه، الآن جزء مسجد قرار گرفته است». (۸) همچنین در کتاب «عیون الاخبار الرضا» از «بزنطى» نقل شده است که مى گوید: «سألت الرضا عن قبر فاطمة»؛ (من از امام على بن موسى الرضا (علیه السلام) از محل قبر فاطمه (علیها السلام) سؤال کردم)، فرمودند: «دُفِنَتْ فی بَیْتِها فَلَمّا زادَتْ بَنُو اُمَیَّةَ فی الْمَسْجِدِ صارَتْ فِی الْمَسْجِدِ». (۹)
بنابراین هر کس نزدیک قبر پیامبر (صلى الله علیه وآله) در روضه مقدّسه بایستد و حضرت زهرا (علیها السلام) را زیارت کند إن شاءالله فضیلت زیارت آن حضرت از نزدیک را به دست آورده است. در بقیع نیز به قصد رجا مى توان آن حضرت را زیارت کرد. (۱۰)
--------------------------------------
ارجاعات:
(۱). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ ق، چاپ چهارم، ج ۱، ص ۴۵۸، باب (مولد الزهراء فاطمة)؛ بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، محقق / مصحح: جمعى از محققان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق، چاپ دوم، ج ۴۳، ص ۲۱۵، باب ۷ (ما وقع علیها من الظلم و بکائ‌ها و حزن‌ها و شکایت‌ها فی مرض‌ها إلى شهادت‌ها و غسل‌ها و دفن‌ها و بیان العلة فی إخفاء دفن‌ها صلوات الله علیها و لعنة الله على من ظلمها)؛ مرحوم علاّمه مجلسى در شرحى که بعد از حدیث ۴۷ نگاشته، مى نویسد: «فی الْخَبَرِ الصَّحیحِ أنَّها عاشَتْ بَعْدَ أَبی‌ها خَمْسَةَ وَ سَبْعینَ یَوْماً».
(۲). دلائل الإمامة، طبرى آملى صغیر، محمد بن جریر بن رستم، محقق / مصحح: مؤسسة بعثت، بعثت، قم، ۱۴۱۳ ق، چاپ اول، ص ۱۳۴، (خبر وفاتها و دفن‌ها و ما جرى لأمیر المؤمنین (صلوات الله علیه) مع القوم)؛ بحار الأنوار، همان، ج ۴۳، ص ۱۷۰، باب ۷ (ما وقع علیها من الظلم و بکائ‌ها و حزن‌ها و شکایت‌ها فی مرض‌ها إلى شهادت‌ها و غسل‌ها و دفن‌ها و بیان العلة فی إخفاء دفن‌ها صلوات الله علیها و لعنة الله على من ظلمها)، ح ۱۱.
(۳). همان.
(۴). زاد المعاد- مفتاح الجنان، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، محقق / مصحح: اعلمى، علاءالدین، موسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۳ ق، چاپ اول، ص ۲۸۰، (الفصل الثالث فی أعمال شهر جمادى الثانیة).
(۵). کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط- القدیمة)، اربلى، على بن عیسى، محقق / مصحح: رسولى محلاتى، هاشم، بنى هاشمى، تبریز، ۱۳۸۱ ق، چاپ اول، ج ۱، ص ۴۴۹، (فی تاریخ ولادت‌ها و وفاتها)؛ بحار الأنوار، همان، ج ۴۳، ص ۷، باب ۱ (ولادت‌ها و حلیت‌ها و شمائل‌ها (صلوات الله علیها) و جمل تواریخها).
(۶). پیام امام امیر المومنین (علیه السلام)، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۸۶ ش، چاپ اول، ج ۸، ص ۵۴.
(۷). بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، محقق / مصحح: جمعى از محققان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق، چاپ دوم، ج ۹۷، ص ۱۹۸، باب ۵ (زیارة فاطمة (صلوات الله علیها) و موضع قبرها)، ح ۱۸.
(۸). من لا یحضره الفقیه، ابن بابویه، محمد بن على، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۱۳ ق، چاپ دوم، ج ۲، ص ۵۷۲، (زیارة فاطمة بنت النبی صلوات الله علیها و على أبی‌ها و بعل‌ها و بنیها).
(۹). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ ق، چاپ چهارم، ج ۱، ص ۴۶۱، باب (مولد الزهراء فاطمة)؛ عیون أخبار الرضا (علیه السلام)، ابن بابویه، محمد بن على، محقق / مصحح: لاجوردى، مهدى، نشر جهان، تهران، ۱۳۷۸ ق، چاپ اول، ج ۱، ص ۳۱۱، باب (فیما جاء عن الإمام علی بن موسى (علیه السلام) من الأخبار المتفرقة).
(۱۰). پیام امام امیر المومنین (علیه السلام)، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۸۶ ش، چاپ اول، ج ۸، ص ۵۳.
