جام ملت‌ها و سیاست؛ اسرائیل کی و چگونه از فوتبال آسیا اخراج شد؟/ طوفان الاقصی چه خطری از فوتبال ایران دفع کرد؟

هجدهمین دوره مسابقات فوتبال جام ملت‌های آسیا از ۲۲ دی ماه در قطر آغاز خواهد شد.

 جام ملت‌های آسیا نخستین بار سال ۱۹۵۶ با حضور چهار تیم به میزبانی هنگ کنگ برگزار شد؛ تیمی که امروز ضعیف‌ترین حریف در گروه تیم ملی ایران در جام ۲۰۲۳ قطر محسوب می‌شود و بیش از نیم قرن است به این مسابقات صعود نکرده بود!

به گزارش تابناک ورزشی؛ در سال‌های ابتدایی برگزاری جام ملت‌های آسیا، کشورهای حاشیه خلیج فارس در مسابقات حضور نداشتند و از اساس فوتبال در آنها هنوز جدی گرفته نمی‌شد. اتحاد جماهیر شوری سابق هم متلاشی نشده بود تا از میان تکه‌های آن سروکله کشورهای کوچک‌تر در شرق قاره اروپا و آسیای مرکزی و شمالی نظیر ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکمنستان، در فوتبال آسیا پیدا شود. البته کشورهای تازه استقلال یافته‌ی دیگری مثل قزاقستان، آذربایجان و بلاروس هم هستند که از ابتدا عضویت در فوتبال اروپا را برگزیدند و سمت آسیا نیامدند.

به همین دلیل، از منطقه غرب آسیا تنها تیم‌های ایران، هند، پاکستان و افغانستان در سال‌های نخست مدعی بودند که تیم نوظهور رژیم صهیونیستی هم به آنها اضافه می‌شد.

در سمت شرق آسیا هم در کنار کره‌جنوبی، تیم های برمه، بوتان و ویتنام قدرتمند بودند و چین که خود را امروز با اسناد کشف شده باستانی خاستگاه ورزش فوتبال معرفی کرده، قدرت چندانی نداشت. ژاپن تیم اول آسیا هم مدت‌ها بعد در فوتبال سرمایه‌گذاری کرد و در حال کمر راست کردن از زیر ویرانی‌های جنگ جهانی و نوسازی صنایع خود بود؛ اما جالب است که چین تایپه یا همان تایوان، تیم فوتبال قوی‌تری از بخش اصلی کشور چین داشت.

سه دوره اولیه مسابقات جام ملت‌های آسیا که کره‌جنوبی دو قهرمانی‌اش را از همان مقطع دارد، تنها ۴ تیم شرکت‌کننده داشت و کره‌ای‌ها تا بقیه به خود بیایند به دو قهرمانی پیاپی دست یافتند و سال ۱۹۶۴ هم اسراییل که میزبانی این تورنمنت را در خاک اشغالی پذیرفته بود، به قهرمانی‌ رسید تا از آن بهره‌برداری تبلیغات زیادی برای موجودیت خود در میان کشورهای رسمی دنیا انجام دهد؛ کارکردی کاملا سیاسی که انگیزه و باعث تهییج کشورهای عربی برای تشکیل تیم‌های فوتبال خودشان شد و البته فوتبال پرستاره آن روزگار ایران را نیز متوجه عقب‌ماندگی خود نسبت به حریفان کرد.

از اینجا به بعد تیم ملی ایران غرش و درخشش خود را در جام ملت‌های آسیا آغاز کرد و سه دوره پیاپی به حریفان امان نداد و جام را فتح کرد که اولین آن سال ۱۹۶۸ در تهران بود؛ جام‌هایی که الان حدود ۵۰سال است، به چهار نرسیده و در همان عدد سه متوقف شده است.

ایران که با فروش نفت بیشتر کم‌کم از لحاظ اقتصادی قوی‌تر می‌شد، در این سال میزبان رقابت‌ها شد و مسابقات را به صورت گروهی و بدون مرحله حذفی برگزار کرد که در میان پنج تیم ایران، هنگ کنگ، میانمار، رژیم اسراییل و چین، میزبان جام را در تهران بالای سر برد.

شکست اسرائیل در بازی فینال گونه این دوره توسط تیم ایران، به جشن ملی مردم ایران در کوچه و بازار تبدیل شد و در تهران کارناوال های شادی راه انداخت و با وجود سیاست‌های دربار، منجر به شعار علیه اسرائیل و آتش زدن پرچم این کشور جعلی در میادین شهر شد.

تیم ایران ابتدا دقیقه ۵۴ از اسراییل گل خورد اما در دقایق ۷۵ و ۸۶ توسط همایون بهزادی و پرویز قلیچ‌خانی دو بار دروازه حریف را باز کرد و با کامبکی شیرین، تاریخ را برگرداند.

واکنش مردمی بعد از مغلوب کردن اسرائیل و استقبال از این پیروزی در رسانه‌های عربی آن زمان، پیامی واضح برای سران فوتبال آسیا و فیفا فرستاد و دولت مستقر را هم متوجه جایگاه مساله اسرائیل نزد ایرانی‌ها کرد.

جام ملت‌های ۱۹۷۲ اما به تنش در میزبانی و خروج رژیم اشغالگر اسرائیل از مسابقات انجامید؛ تا اولین هدف کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از ورود به فوتبال آسیا محقق شود.

بازی‌هایی که قرار بود با حضور ۶ تیم و در دو گروه سه تیمی در سرزمین‌ اشغالی فلسطینی‌ها و به نام اسرائیل برگزار شود، با شکایات «اتحادیه کشورهای عرب» و همین طور همراهی از قبل هماهنگ شده‌ی برخی فدراسیون‌های فوتبال کشورهای حاشیه خلیج فارس، لغو و میزبانی به تایلند سپرده شد.

کنفدراسیون فوتبال آسیا با این تصمیم سعی کرد بیش از ۱۵ عضو رسمی و عربی خود را از دست ندهد و زیر بار فشارهای سیاسی سنگین ابرقدرت‌ها به ویژه آمریکا و فرانسه، حاضر به تغییر عقیده نشد. پس گرفتن میزبانی برای اسرائیل گران تمام شد و این رژیم متجاوز در اعتراض به این تصمیم، با وجود یک قهرمانی و یک نایب قهرمانی در چهار دوره قبلی جام ملت‌ها، در این دوره از مسابقات شرکت نکرد.

همین موضوع، باعث شد فدراسیون فوتبال ایران در دوران پهلوی، برای رفع اختلاف، موضوع خروج اسرائیل از قاره آسیا و حضورش در کنفدراسیون فوتبال اروپا را پیگیری کند. اتفاقی که دو سال بعد یعنی ۱۹۷۴ رسمی شد؛ اسرائیل جدا شد تا کشورهای پرتعداد عربی شامل کویت، عراق، عربستان سعودی، اردن، سوریه، لبنان، یمن، عمان، قطر، امارات و بعدها بحرین طی چند دوره وارد رقابت‌های فعلی جام ملت‌های آسیا شوند و در قامت مدعی قهرمانی هم ظاهر شده و بارها جام را فتح کنند.

عربستان، عراق و قطر سه تیم عربی هستند که تا کنون موفق به درج نام خود بین کشورهای فتح کننده این جام شده‌اند و در این میان عربستان این کار را سه بار انجام داده است. همچنین عربستان در شش فینال مسابقات حضور داشته که از این جنبه، از فوتبال ایران پیشی گرفته است.

فوتبال اسرائیل هم البته با جدایی از آسیا و الحاق به جمع اروپایی‌ها، هیچ گاه به افتخاری دست نیافت و برای دهه‌ها بدون پیشرفت خاصی یک تیم درجه سه در حوزه یوفا محسوب می‌شود. 

از سال گذشته برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در پی عادی‌سازی روابط سیاسی با رژیم صهیونیستی، زمزمه پیشنهاد بازگشت اسرائیل به فوتبال آسیا را طرح کرده بودند که با اجرای عملیات "طوفان الاقصی" و کشتار این رژیم در غزه، این احتمال خطرناک برای فوتبال ایران هم منتفی شد.

اخبار رسمی و علنی گویای تلاش برخی لابی‌های اسرائیل برای بازگشت به آسیا بعد از بازگشت استرالیا به این مسابقات است. هدف این رژیم، افزایش شانس حضور در جام جهانی فوتبال از راه شرکت در مسیر آسان‌تر مقدماتی در آسیا بود. امضای تفاهم‌نامه تابستان امسال بین امارات و اسرائیل در حضور رئیس فیفا با حضور رسانه‌های جمعی، سندی بر واقعیت این حرکت خزنده سیاسی در میدان ورزش است.

تفاهم‌نامه اخیر فوتبال امارات با اسرائیل در حضور رئیس فیفا

همچنین در صورت تحقق این نقشه، خطری جدی تیم ملی فوتبال ایران را تهدید می‌کرد، چون سیاست عدم حضور ورزشکاران و تیم های ورزشی ایران مقابل حریفان اسرائیلی، موجب حذف و حتی خطر تعلیق فوتبال کشورمان می‌شد.

غیر از این تحولات اخیر، جو سنگین اجتماعی علیه رژیم جعلی اسراییل در میان ملت‌های مسلمان باعث شده که برگزاری یک مسابقه رسمی بین تیمی با نام اسرائیل و کشورهای اسلامی-عربی تقریبا غیرممکن باشد و به بحرانی سیاسی و اتفاقات پیش‌بینی نشده منجر شود. فرضا اگر قرار بود اسرائیل در وضع فعلی که منفور افکار عمومی جهان و اعراب است، در جام ملت‌های ۲۰۲۳ قطر شرکت کند، قطعا مخاطرات امنیتی رخ می‌داد و به آشوب در کشورهای عربی دیگر نیز تبدیل می‌شد.

عملیات غافلگیر‌کننده طوفان الاقصی به باور کارشناسان مسائل سیاسی، امنیتی و دیپلماسی، برنامه نرم غرب برای رسوخ اسرائیل در لایه‌های جوامع اعراب و کاهش حساسیت مردمی نسبت به این رژیم در پی عادی سازی روابط سیاسی را به کل عقیم کرد و حتی دستاورد قبلی برای توسعه مشارکت های اقتصادی دو طرف را هم ویران ساخت.

نویسنده: مجید کوهستانی