آیا مهاجران بر افزایش قیمت مسکن موثرند؟

زمانی در کشور مالزی مردم در فقر زندگی می‌کردند و با پرداختن به کشاورزی و کار در مزارع امرار معاش می کردند. پیدایش کائوچو در این کشور با توجه به زمین‌های در دسترس و آب و هوای مناسب توانست ثروت قابل توجهی را برای مردم این کشور ایجاد کند. کائوچو پتانسیلی دیده نشده و در‌واقع یک سرمایه راکد برای مردم مالزی بود که با پی بردن به آن توانستند اقتصاد را از کشاورزی به صنعتی انتقال دهند.

طبق گزارش سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ که از سوی مرکز آمار ایران انتشار یافته ‌است ۱ میلیون و ۵۸۳ هزار و ۹۷۹ نفر که ۱٫۹۸ درصد جمعیت کل ایران می‌شود را اتباع افغانستانی تشکیل می‌دهند. این تعداد امروزه تا ۷ یا ۸ میلیون نفر نیز گمانه زنی شده‌است. در این گزارش با در نظر گرفتن شان مردم فارسی زبان کشور همسایه سعی شده به تأثیر حضورشان بر اقتصاد ایران بپردازیم.

شاید شما هم شاهد صحبت‌های مردم کوچه و خیابان در مورد کارایی و صداقت افغانی ها در کارهای فیزیکی بوده اید.این قشر با ساکن شدن در حاشیه و محله های ارزان‌تر شهرها روزانه نیروی کار جوان و پر انرژی را وارد بازار می‌کند که با توجه به تمایل مردم برای استفاده از نیروی کار افغانی این موضوع باعث رنجش و آزردگی برخی از مردم شده تا جایی که خواستار اخراج آن‌ها از شهرها و کشور هستند. 

مثلا در استان فارس با توجه به آمار افغانی ها بیشتر از ده درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند که اکثراً هم در شهر شیراز و شهرهای بزرگ اِسکان دارند. از طرف دیگر این جمعیت می‌تواند باعث افزایش تقاضا و در پی آن افزایش قیمت ها و همچنین ایجاد ترافیک و صف های طولانی در مکان ها و وسایل نقلیه عمومی بشوند.

در این زمینه سعی شده است با بررسی حضور این همسایه هم کیش در شهر شیراز و استان فارس به چالش ها و مسائل ایجاد شده در حوزه اجاره مسکن بپردازیم.

در این زمینه بهرنگ قربانی، مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری فارس در خصوص آمار اتباع بیگانه در استان فارس اینچنین می‌گوید: بر اساس آخرین آمار، هم اینک ۳۵۸ هزار اتباع افغانی در فارس حضور دارند که از این تعداد حدود ۱۲۰ هزار نفر سال گذشته وارد این استان شده‌اند. 

مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری فارس گفت: به کارگیری و استفاده از اتباع بیگانه در برخی مشاغل ممنوع است و با کارفرمایانی که به این مهم بی توجهی کنند برخورد خواهد شد.

قربانی افزود: به ویژه در آن دسته از مشاغلی که نیروی کار داخل می تواند در آن فعالیت کند و امکان به کارگیری جوانان خودمان در آن شغل وجود دارد تاکید شده که به هیچ وجه از نیروی کار اتباع بیگانه استفاده نشود.

او ادامه داد: در کنار اشغال برخی فرصت های شغلی، مسائلی از جمله تشکیل صف های طولانی برای تهیه مواد غذایی مانند نان در برخی شهرک‌های اطراف شیراز مانند گویم، دوکوهک و قصر قمشه نیز موجب نارضایتی مردم شده است.

وی ادامه داد: البته تلاش ما این است که مانع از نگاه صرفا منفی نسبت به حضور اتباع بیگانه شویم و به ظرفیت های اقتصادی هم که آنها می توانند ایجاد کنند توجه داشته باشیم اما کارفرمایان در مشاغلی که متقاضی نیروی کار داخل برای آنها وجود دارد به هیچ وجه حق به کار گیری اتباع بیگانه را ندارند.

قربانی، ضمن یادآوری حادثه تروریستی ۲۲ مرداد امسال حرم مطهر شاهچراغ (ع) ادامه داد: به دنبال وقوع این حادثه مقرر گردید که اجازه سکونت به اتباع خارجی با هر نوع مدرکی چه مجاز چه غیر مجاز در اطراف این حرم مطهر داده نشود.

مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری فارس، با اشاره به نرخ بالای زاد و ولد اتباع بیگانه گفت: سال گذشته در یکی از شهرستان های استان آمار تولد میان اتباع بیگانه سه برابر ایرانی ها بود، یعنی از ۶۰۰ نوزاد متولد شده در این شهرستان ۴۵۰ نوزاد متعلق به اتباع بیگانه بود.

قربانی در خصوص تعداد دانش آموزان اتباع بیگانه در استان نیز اظهار کرد: هم اینک افزون بر ۴۰ هزار دانش آموز اتباع بیگانه در فارس مشغول به تحصیل هستند.
مساله ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته وضعیت اِسکان و تأثیر آن بر قیمت بها و اجاره بهای مسکن است. این روزها اگر به سمت مناطق و نواحی باغی و زراعی حومه شیراز سر بزنید حتماً به وفور با افغانی هایی روبرو می‌شوید که آنجا ساکن هستند و در‌واقع در ازای مراقبت از املاک ساکن شده‌اند و حتی از پرداخت هزینه بهای قبوض و عوارض ها هم معاف هستند.

مدیرکل دفترامور شهری وشوراهای استانداری فارس در تیرماه سال 1401 گفته بود: با توجه به آمارهای احصا شده بیش از ١۵٠ تا ٢٠٠ هزار باغ شهری در استان فارس وجود دارد. 

این تعداد قابل توجه مسکن خالی که نیازمند افرادی برای مراقبت و نگهداریست می‌تواند با نگاه کارشناسانه به راه نجاتی برای عبور کم هزینه تر از بحران مسکن در کشور باشد.

کارشناسان اقتصادی معتقداند که رشد فزاینده قیمت هر کالا، خدمات و محصولات تولیدی به عنوان حباب قیمتی نام گذاری می‌شود و این افراد انتظار دارند با توجه به انتظارات قیمتی و تمایلات خرید و فروش افراد مختلف جامعه این حباب قیمتی در بازه زمانی کوتاه مدت یا میان مدت از بین برود.

حباب مسکن اما در استان فارس تبدیل به حبابی آهنین شده که خبری از نابودی این حباب نیست البته اگر نگاهی به تئوری‌های اقتصاد کلان در قیمت گذاری کالا داشته باشیم درخواهیم یافت که قیمت کالا و خدمات همواره دارای میل به صعود است.

بر اساس نظریه اقتصاددانان نظیر «فریدمن» در خصوص بازارهای کارا با رفتار عقلایی، قیمت یک دارایی منعکس کننده اصول بازار است. از این رو تغییر قیمت می‌تواند برآیندی از نیروهای عرضه و تقاضای بازار باشد و یا از رفتار انفجاری (حباب‌ها) در قیمت‌ها ناشی شده باشد.

با توجه به این نظریه، قیمت مسکن در استان فارس تابع شاخص‌های مختلفی است که از جمله این شاخص‌ها می‌توان به مهاجرت پذیری استان، تولید مسکن لوکس و افزایش ناگهانی جمعیت شهر نشین در کلان شهر شیراز اشاره کرد.

شاید توجه به نظریه استفاده از پتانسیل های نا شناخته و دیده نشده در اینجا به جا و کارا باشد. در واقع این تعداد خانه باغ که اکثراً هم دارای امکانات رفاهی مناسبی هستند می‌تواند با توجه و ساماندهی توسط دولت تعدیل کننده قیمت در بخش مسکن باشد.

با وجود این ایران تنها کشور دنیا نیست که میزبان مهاجرانی از کشور ها و فرهنگ‌های دیگر است. کشورهای توسعه یافته با ایجاد سازوکارهایی قدرتمند، بزرگترین مهاجرپذیران هستند و به آن به دید یک فرصت نگاه می‌کنند؛ اما این موضوع در مورد کشور ما کاملاً برعکس عمل کرده و مردم را با چالش در تأمین نیازهای اولیه روبرو کرده است.