دستاورد سفر پوتین به کره شمالی چه بود؟/ پیونگ یانگ موازنه جنگ اوکراین را به هم زد

بین الملل تابناک: روز سه‌شنبه ۱۸ ژوئن، پوتین اولین سفر رسمی خود را از سال ۲۰۰۰ به کره شمالی برای گفت‌وگو با «کیم جونگ اون» انجام داد. این سفر چهارمین سفر خارجی پوتین از زمان «انتخاب مجدد» وی در ماه مارس است که پس از بازدید از پکن، مینسک و تاشکند در ماه مه انجام شد.

سال گذشته جهان شاهد افزایش چشمگیر همکاری های بین روسیه و کره شمالی بود. در طی سال گذشته از نظر سیاسی، چندین دیدار در سطح بالا انجام شده است، زیرا پوتین و کیم در ماه سپتامبر در ولادی وستوک ملاقات کردند، وزیر خارجه کره شمالی در ژانویه 2024 از مسکو بازدید کرد و وزیر دفاع وقت روسیه، شویگو، در ژوئیه 2023 به پیونگ یانگ رفت. به همین علت رسانه ها پوتین را بهترین دوست مردم کره شمالی نامیدند.

در زمینه همکاری نظامی، کره شمالی مقدار زیادی مهمات را در اختیار روسیه قرار داده است و مهمات اتحادیه اروپا برای اوکراین را ناچیز کرده است. در مقابل، مسکو از نظر اقتصادی، فناوری و دیپلماتیک از پیونگ یانگ حمایت کرده است. نکته جالب این است که روسیه در موضع خود در قبال کره شمالی چرخشی سریع داشته است، از حمایت از تحریم‌ها علیه پیونگ یانگ در اواخر سال 2017 تا ممانعت از تمدید تحریم‌های کره شمالی در مارس 2024.

بسیاری استدلال کرده اند که روابط رو به رشد روسیه با کره شمالی همراه با چین، ایران و به طور بالقوه دیگران نشان دهنده محور نوظهور«تغییر» است. این کشورها به طور فزاینده ای از لحاظ استراتژیک، اقتصادی و نظامی برای مقابله با تحریم های غرب، منافع جهانی و تلاش ها برای حمایت از نظم جهانی لیبرال و دموکراسی در سراسر جهان به طور هماهنگ همکاری می کنند.

در واقع برای چین، بهبود روابط بین روسیه و کره شمالی پیامدهای مفیدی دارد. هم مسکو و هم پیونگ یانگ شرکای جهانی هستند که وظایف حیاتی پکن را انجام می دهند و باید از آنها حمایت شود. اساساً، چین می‌خواهد از هر دو کشور بدون به خطر انداختن روابط اقتصادی و دیپلماتیک با غرب حمایت کند. اگر کره شمالی بتواند مهمات روسیه را تامین کند و روسیه بتواند از نیازهای اقتصادی کره شمالی حمایت کند، چین به آنچه می‌خواهد می‌رسد بدون اینکه مجبور باشد مسئولیت آن را بپذیرد یا خود را به خاطر نتایج از دید غرب مقصر بداند.

باید گفت روابط دوجانبه روسیه و کره شمالی از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ضعیف شده بود، اما جنگ اوکراین اهمیت این روابط را نشان داد. با آغاز عملیات ویژه روسیه در اوکراین، کره شمالی از روسیه حمایت دیپلماتیک کرد و حمل مهمات را آغاز کرد. سفر کیم در سپتامبر 2023 به روسیه و نشست سران با پوتین نشان از پیشرفت‌هایی در روابط دوجانبه بود و بر افزایش روابط نظامی و دیپلماتیک بین دو کشور تأکید کرد. در سال 2023 کیم از تأسیسات تولید تسلیحات هوایی، دریایی و زمینی روسیه بازدید کرد، اما هیچ معامله نظامی اعلام نشد. از آن زمان، کره شمالی مقادیر زیادی مهمات توپخانه و ده ها موشک بالستیک کوتاه برد خود را به روسیه ارسال کرد.

وزیر دفاع کره جنوبی اخیراً ادعا کرد کره شمالی اکنون 10000 کانتینر کشتی را ارسال کرده است که می تواند 4.8 میلیون گلوله توپخانه را برای حمایت از روسیه در جنگ اوکراین در خود جای دهد. با این حال آنچه پیونگ یانگ در ازای کمک نظامی خود دریافت می کند یا خواهد گرفت، هنوز مشخص نیست.

طی سال گذشته، دیدارهای متعددی بین مقامات ارشد روسیه و کره شمالی و همچنین هیئت های متعدد اقتصادی، کشاورزی و توسعه دو کشور انجام شده اما جزئیات هرگونه کمک نظامی روسیه به کره شمالی ناشناخته باقی مانده است. این احتمال وجود دارد که روسیه جهت تولید تسلیحات متعارف پیشرفته مانند هواپیما، زیردریایی‌های هسته‌ای و ماهواره‌های شناسایی نظامی و فناوری پرتاب به پیونگ یانگ کمک کند. اولین پرتاب موفقیت آمیز ماهواره کره شمالی در نوامبر گذشته توسط  رسانه های غربی به عنوان نتیجه انتقال فناوری روسیه ارزیابی شد.

کره جنوبی طی گزارشی ادعا کرد تعداد زیادی از کارشناسان روسی پس از نشست سپتامبر 2023 برای کمک به ساخت ماهواره جاسوسی کره شمالی به کره شمالی سفر کردند و احتمالاً مسکو مقدمات پرتاب ماهواره ای که ماه گذشته پیونگ یانگ پرتاب کرد را فراهم کرده باشد. احتمالاً نه مسکو و نه پیونگ یانگ هیچ گونه انتقال فناوری نظامی را اعلام نخواهند کرد تا مبادا باعث اجرای تحریم ها توسط جامعه بین المللی شود. با این حال، دو رهبر ممکن است افزایش رسمی روابط نظامی خود را اعلام کنند.

در سال 1961 دو کشور معاهده دوستی و کمک متقابل را امضا کردند که شامل بند مداخله نظامی خودکار در صورتی که هر یک از کشورها مورد حمله قرار گیرد نیز می شد. این معاهده در سال 1996 پس از برقراری روابط دیپلماتیک مسکو با کره جنوبی پایان یافت. در سال 2000، دو کشور توافقنامه همکاری دوجانبه امضا کردند، اما رابطه نظامی بین دو کشور در آن ذکر نشد.

خطر همبستگی چین، روسیه و کره شمالی برای آمریکا و متحدانش

از منظر غرب؛ روابط رو به رشد روسیه و کره شمالی برای منافع استراتژیک ایالات متحده آمریکا در اروپا و اقیانوس هند و اقیانوس آرام خطرناک است. پیونگ یانگ توانسته است در جنگ اوکراین به روسیه کمک کند و در عین حال به منافع اقتصادی دست یابد که اثربخشی تحریم های بین المللی را تضعیف می کند.

 افزایش توان نظامی کره شمالی حتی در زمینه تسلیحات متعارف، خطر را برای متحدان ایالات متحده، ژاپن و کره جنوبی و همچنین برای نیروهای ایالات متحده مستقر در آن منطقه افزایش می دهد. ائتلاف نظامی رسمی روسیه و کره شمالی می تواند برنامه های نظامی متحدان را برای پاسخ به حملات یا تهاجم بزرگ کره شمالی پیچیده کند و همچنین به طور بالقوه پیونگ یانگ را به رفتارهای تحریک آمیز تر تشویق می کند.

روسیه مدت‌هاست در کنار کره شمالی در شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته و از پیونگ یانگ در برابر تحریم‌های بین‌المللی قوی‌تر محافظت می‌کند. هفته گذشته «واسیلی نبنزیا» نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد تاکید کرد که مسکو اجازه نخواهد داد ساز و کار تحریم یا ایجاد محدودیت برای پیونگ‌یانگ به شیوه گروه کارشناسان کمیته تحریم، در شورای امنیت مجددا بازگردانده شود. هرگونه تلاشی برای دنبال‌کردن چنین روندی در خارج از شورای امنیت نیز محکوم به شکست است.

 روسیه در ۲۸ مارس سال گذشته نیز از تصویب قطعنامه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت مبنی بر تمدید اقدامات کمیته شورای امنیت در خصوص تحریم‌ها علیه کره‌شمالی به مدت یک سال دیگر، ممانعت به عمل آورد و به این ترتیب وظایف محول‌شده به این کمیته در ۳۰ آوریل گذشته به پایان رسید.