کشاندن جنگ غزه به نشست مشترک ناتو با اعراب؛ چرا برای ایران خطرناک است؟

بین الملل تابناک: «آنا بورشچوسکایا» یکی از اعضاء ارشد موسسه واشنگتن که بر سیاست روسیه در قبال خاورمیانه تمرکز دارد در طی مقاله ای نوشت: تغییر جزر و مد در اوکراین مستلزم تغییر محاسبات هزینه و فایده پوتین است - یعنی از طریق حذف منابع و اراده روسیه برای ادامه جنگ. خاورمیانه یک عرصه کلیدی در این زمینه است و فرصت‌های متعددی را برای ناتو برای ایجاد معضلات استراتژیک برای مسکو، همکاری نزدیک‌تر با شرکای جنوبی، ائتلاف و توانمندسازی منطقه‌ای اوکراین فراهم می‌کند.

ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

در تاریخ 9 تا 11 ژوئیه، ناتو آخرین نشست خود را در لحظه ای حساس برگزار خواهد کرد. ایالات متحده آمریکا وزرای خارجه اسرائیل و چندین کشور عربی را به نشست ماه آینده ناتو در واشنگتن دعوت کرده و تنش‌ها در مورد جنگ غزه را به این گردهمایی کشانده است.

در هفتاد و پنج سالگی ائتلاف ناتو، جنگ اوکراین همچنان امنیت اروپا را تهدید و بسیاری از کشورها را وادار می‌کند بر این نکته تاکید کنند که اتمام این جنگ مستلزم نگاهی فراتر از اروپاست که شامل منطقه خاورمیانه و مناطق همسایه آن بوده و در نشست واشنگتن و دیگر نشست ها، ناتو بارها درجلسه علنی و خصوصی بر آن تاکید کرده اند.

اکنون این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان با مسکو در این مناطق مقابله کرد و در عین حال با شرکای محلی تعامل مؤثری داشت. اکنون باید بر سه موضوع کلیدی تمرکز نمود: حفاظت از مسیرهای تجاری دریایی، تامین امنیت زیرساخت های حیاتی و مقابله با روایت روسیه.

جنگ و جنوب ناتو

جنگ اوکراین نشان داده است که تا چه حد وقایع در جنوب ناتو (یعنی خاورمیانه، شمال آفریقا، سواحل و مناطق دریایی مجاور) به طور مستقیم امنیت یورو-آتلانتیک را شکل می دهند. حضور روسیه در سوریه و لیبی چالش های امنیتی متعددی را برای غرب ایجاد می کند. در واقع گروه واگنر به کرملین کمک کرده اند با هزینه کم در سراسر منطقه خاورمیانه و آفریقا به اهداف سیاست خارجی متعددی دست یابد.

طبق گزارش‌ها، روسیه از متحد خود بلاروس برای تسلیح کردن مهاجران از این مناطق استفاده می‌کند و افرادی را که معمولاً سعی می‌کنند از مسیرهای جنوبی وارد اروپا شوند به سمت مرز شرقی هدایت می کند.

آبراه‌های استراتژیک، ناتو را به «جنوب» نیز پیوند می‌دهد، همانطور که در جنگ اوکراین، جنگ غزه و بحران کشتیرانی دریای سرخ نشان داده شده است. به عنوان مثال، کانال سوئز 10 تا 15 درصد از تجارت جهانی (شامل صادرات نفت) و 30 درصد از حمل و نقل کانتینری را به خود اختصاص می دهد، در حالی که دریای سیاه در طی بحران جهانی غذایی که در طی جنگ اوکراین به شدت تشدید شد، منطقه ای مرکزی بوده است.

منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیشترین ضرر را از بحران جهانی غذایی خواهند داشت، به ویژه در پی خروج روسیه از قرارداد غلات دریای سیاه در ژوئیه 2023. مسکو همچنین به دنبال دسترسی به پایگاه دریایی در دریای سرخ است و خطرات منطقه ای را برای ناتو بیشتر می کند.

البته کشورهای خاورمیانه سال ها قبل از این بحران ها، از «گفتگوهای مدیترانه ای» تا «ابتکار همکاری استانبول» با ناتو درگیر بودند و ناتو هرگز از مداخله در امور خاورمیانه ابایی نداشته است، به ویژه در لیبی در سال 2011.

اما بحث تعامل با کشورهای منطقه طی چند سال گذشته به سطح استراتژیک عمیق تری رسیده است. ناتو در نشست ژوئن 2022 خود در مادرید رویکرد خود برای دفاع و بازدارندگی را تحت عنوان مفهوم استراتژیک جدید بیان کرد. «ینس استولتنبرگ» اولین دبیرکل ناتو بود که دسامبر گذشته به عربستان سعودی سفر کرد و چشم‌اندازی برای همکاری عمیق‌تر با این پادشاهی ترسیم کرد. ناتو همچنین قصد دارد دفتری در اردن افتتاح کند. ائتلاف ناتو عرب زبانان بیشتری را استخدام می کند و اخیراً یک زن عرب تبار را به عنوان سخنگوی اصلی خود معرفی کرده است.

مقابله با ناوگان روسیه

یکی دیگر از عوامل خارجی که به جنگ اوکراین دامن می‌زند، ناوگان نفت‌کش‌های روسیه است. این نفت کش ها مرتباً مالکیت خود را پنهان می‌کنند، پرچم‌های خود را به طور مکرر تغییر می‌دهند تا شناسایی نشوند و سیستم‌های شناسایی خودکار خود را خاموش می‌کنند که به آنها امکان می‌دهد در طول جنگ بدون مانع عمل کنند.

تعداد این نفت کش ها به طور قابل توجهی افزایش یافته و تا ژانویه به 1400 عدد رسیده است. طبق گزارش ها، تا آوریل ناوگان 3.1 میلیون بشکه نفت در روز یا 83 درصد از کل صادرات نفت خام روسیه را حمل می کرد. قابل ذکر است که اکثر این نفت کش ها از طریق آبهای ناتو در تنگه بالتیک و ترکیه و سپس از کانال سوئز، دریای سرخ و اقیانوس هند در مسیر شرق آسیا می گذرد.

علاوه بر تهدید نظامی که این ناوگان ایجاد می کند، تهدیدات زیست‌محیطی و تجاری جدی را نیز به همراه دارد. کشتی‌های آن قدیمی بوده و خوب نگهداری نمی‌شوند، توسط خدمه بی‌تجربه اداره می‌شوند و فاقد بیمه غرامت کافی هستند. این کشتی‌ها خطر بیشتری برای ایجاد نشت نفت دارند که عواقب آن می‌تواند معضلات حل‌ناپذیری در مورد مسئولیت‌های پاکسازی ایجاد کند.

برای مقابله با چنین تهدیداتی، کشورهای ناتو باید با استدلال های زیست محیطی این نفت کش ها را به عنوان دارایی های بیمه نشده و مشمول مجازات تعیین کنند. در اوایل این ماه، دولت دانمارک اقداماتی را برای مقابله با ناوگان ارواح به همراه گروهی از متحدان اعلام کرد، هرچند جزئیاتی در مورد این برنامه ها ارائه نکرد.

همه کشورهای عضو ناتو می توانند از توجیهات موجود ناشی از جنگ اوکراین برای تحریم ناوگان استفاده کنند، همانطور که اتحادیه اروپا در این هفته با اعمال تحریم های جدید علیه نفتکش های روسی که گاز طبیعی مایع را به اروپا و سایر مقاصد انتقال می دهند نشان داد. در هر صورت، اجرای دقیق تحریم‌ها در ماه‌های آینده اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد – چالشی که رهبران گروه هفت در نشست سران خود در اوایل ماه جاری به آن اشاره کردند.

حفاظت از زیرساخت های حیاتی زیر دریا

در سال‌های اخیر، کارشناسان هشدار داده‌اند که زیردریایی‌های روسی تهدیدی جدی برای کابل‌ها و خطوط لوله زیردریایی هستند که به عنوان ستون فقرات چند میلیارد دلاری اینترنت، تجارت جهانی، جریان‌های انرژی منطقه‌ای، لجستیک نظامی متحدان و غیره عمل می‌کنند.

در غرب اقیانوس اطلس، کرملین بارها زیرساخت‌های نیروی دریایی را برای بررسی زیرساخت‌های زیردریایی و یافتن نقاط ضعف فرستاده است. در خاورمیانه، میادین و تأسیسات گاز طبیعی فراساحلی متعلق به مصر، اسرائیل و سایر کشورها می‌توانند در برابر چنین خرابکاری‌هایی آسیب‌پذیر باشند.

تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که اگر روسیه در طی سال‌های گذشته از تمام این زیرساخت‌های حیاتی زیردریایی نقشه‌برداری کرده باشد، جای تعجب نخواهد بود. حمله به هر یک از این سیستم های پیچیده، اقتصاد اروپا را در معرض خطر جدی قرار می دهد.

همچنین مقامات ارشد نزدیک به رئیس جمهور «ولادیمیر پوتین» تهدید کرده اند که در واکنش به دخالت غرب در حادثه خرابکاری سال 2022 که به خط لوله گاز نورد استریم روسیه آسیب رساند، به کابل های زیر دریا حمله خواهند کرد.

ناتو مدت‌هاست نگران انعطاف‌پذیری زیرساخت‌های نظامی، غیرنظامی و اقتصادی بوده است، اما این نگرانی‌ها پس از جنگ اوکراین افزایش یافت. این ائتلاف با استناد به ماده 3 پیمان آتلانتیک شمالی به عنوان مبنای قانونی، خواستار تشدید چنین عناصری در برابر حملات هیبریدی یا نظامی شده است.

تلاش‌های جدید برای افزایش انعطاف‌پذیری می‌تواند شامل تمرین‌های مشترک با شرکای ناتو و سایر تعاملات بین منطقه‌ای، با هدف درک بهتر آسیب‌پذیری‌های کلیدی و سرمایه‌گذاری در فناوری برای افزایش حفاظت از سیستم‌های کلیدی باشد.

مقابله با روایت منطقه‌ای روسیه

همانطور که در گزارش کارشناسان ناتو در ماه مه ذکر شده است، روایت های مسکو در مورد جنگ اوکراین به طور گسترده در خاورمیانه و آفریقا طنین انداز می شود. این امر می تواند به توضیح اینکه چرا این کشورها فعالانه از غرب جهت تقویت اوکراین حمایت نکرده اند کمک کند.

«کی یف» با درک این روایت‌ها، سفارت‌های بیشتری را در سراسر آفریقا باز کرده است، اما دیپلمات‌های کافی برای کارکنان آن ندارد. همین امر در مورد خاورمیانه نیز صدق می کند - جایی که دیپلماسی عمومی در کنار حمایت بیشتر از گسترش دیپلماتیک اوکراین بسیار سودمند خواهد بود. به عنوان مثال ناتو می تواند مقامات اوکراینی و شرکای خاورمیانه را در مورد فعالیت روسیه به طور منظم در جریان بگذارد. علاوه بر کمک به تلاش های جنگی، چنین ابتکاراتی سرمایه گذاری استراتژیک بلندمدت است.

همه توصیه‌های فوق بر این اصل استوار است که تغییر جزر و مد در اوکراین مستلزم تغییر محاسبات هزینه و فایده پوتین است - یعنی از طریق حذف منابع و اراده روسیه برای ادامه جنگ. خاورمیانه یک عرصه کلیدی در این زمینه است و فرصت‌های متعددی را برای ناتو برای ایجاد معضلات استراتژیک برای مسکو، همکاری نزدیک‌تر با شرکای جنوبی ائتلاف و توانمندسازی منطقه‌ای اوکراین فراهم می‌کند.