جهان در حال حرکت به سمت جنگ هسته‌ای است؟

به گزارش تابناک، آنچه که در دنیای سیاست همگان خواهان آن هستند صلح است، صلحی پایدار و همیشگی که بتوان با اتکا به آن ثبات سیاسی را در دنیا حفظ کرد و در راستای آن بتوان در راه پیشرفت اقتصاد، به جلو حرکت کرد و توسعه را در ابعاد مختلف برای کشور‌ها به ارمغان آورد. ایده صلح پایدار متعلق به متفکرین لیبرال است آن‌هایی که جنگ را نه یک قاعده بلکه استثنا در نظر می‌گیرند؛ اما متأسفانه با مطالعه تاریخ و نگاه به وقایع گذشته و آنچه که در حال حاضر در جریان است به این نتیجه می‌توان رسید که جنگ نه یک استثنا بلکه، به یک قاعده در جهان تبدیل شده است. با افزایش درگیر‌ها در خاورمیانه و اروپا کشور‌ها به طور مستمر در حال افزایش بودجه‌های نظامی خود هستند تا در صورت وقوع درگیری و بحران‌های نظامی بتوانند با تمام قوا مقاومت کرده و پیروز میدان شوند. در دنیای جنگ محور کشور‌هایی که دارای بهترین سلاح‌ها باشند از شانس خوبی برای پیروزی برخوردار هستند یکی از خطرناک‌ترین و کشنده‌ترین سلاح‌هایی که می‌توان از آن بهره برد بمب‌های اتمی است. در دنیا فقط ۹ کشور وجود دارند که صاحب بمب‌های اتمی هستند. اکنون با توجه به وضعیت کنونی جهان این کشور‌ها در حال افزایش زرادخانه اتمی خود هستند در این گزارش به بررسی این رویداد خواهیم پرداخت و اینکه آیا با این افزایش سلاح‌های اتمی به سمت جنگ هسته‌ای پیش خواهیم رفت یا نه؟

خرابی با تمام قوا

۶ آگوست (۱۸ مرداد) سالگرد اولین استفاده از سلاح هسته‌ای در جنگ است، در جنگ جهانی دوم ایالات متحده یک بمب اتمی را در بالای هیروشیما ژاپن منفجر کرد و ده‌ها هزار نفر را که اکثریت آن‌ها غیرنظامی بودند، کشت. سه روز بعد، ایالات متحده یک بمب دیگر را بر فراز ناکازاکی منفجر کرد که دوباره ده‌ها هزار نفر را کشت. بعد از استفاده از این سلاح علیه ژاپن، ژاپنی‌ها تسلیم شده و ترک مخاصمه کردند. در حالی که این اولین و تا کنون تنها استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در جنگ بود، تولید، استقرار و ذخیره سازی آن‌ها تا کنون متوقف نشده است. در حال حاضر تخمین زده می‌شود که بیش از ۱۲۵۰۰ کلاهک هسته‌ای در دست ۹ کشور باشد. روسیه و ایالات متحده با مجموع بیش از ۱۱۰۰۰ زرادخانه در بالای لیست قرار دارند. سازمان مقابله با انحصار (FAS) در گزارش اخیر خود هشدار داد که کشور‌ها به‌جای برنامه‌ریزی برای خلع سلاح هسته‌ای، به نظر می‌رسد که کشور‌های مجهز به این سلاح قصد دارند زرادخانه‌های بزرگی را برای آینده نامعلوم حفظ کنند. همه این ۹ کشور به مدرن سازی نیرو‌های هسته‌ای باقی مانده خود ادامه می‌دهند و گویا همه متعهد به حفظ سلاح‌های هسته‌ای برای آینده نامعلوم هستند.

افزایش کلاهک‌های هسته‌ای

در اواخر دهه ۸۰ میلادی ایالات متحده و اتحادیه جماهیر شوروی در معاهده‌ای تحت عنوان منع موشک‌های هسته‌ای به توافقی برای کاهش کلاهک‌های هسته‌ای دست یافتند. بر طبق این معاهده تعداد ۲۶۹۲ کلاهک نابود شد و به مدت ۱۰ سال از سایت‌های هسته‌ای بازرسی به عمل می‌آمد. در اکتبر سال ۲۰۱۸ دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده به دلیل نقض این پیمان توسط روسیه از این قرار داد خارج شد و افزایش کلاهک‌ها هسته‌ای از سال ۲۰۱۹ دوباره از سر گرفته شد.

درحالی‌که تصور نمی‌شود قدرت‌های هسته‌ای مانند ایالات متحده و فرانسه زرادخانه خود را از ژانویه ۲۰۲۲ تا ژانویه ۲۰۲۳ افزایش داده باشند، افزایش کلی در تعداد کلاهک‌های هسته‌ای ذخیره شده در این دوره در سطح جهانی وجود داشته است. همانطور که آمار‌ها نشان می‌دهد، چین در خط مقدم افزایش کلاهک‎ها قرار داشته و تخمین زده می‌شود که ۶۰ سلاح به مجموعه سلاح‌های هسته‌ای مستقر یا ذخیره شده خود بین ژانویه ۲۰۲۲ تا ژانویه ۲۰۲۳ اضافه کرده است. به گزارش انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم (SIPRI) چین در میانه نوسازی و گسترش زرادخانه هسته‌ای خود قرار دارد. انتظار می‌رود ذخایر هسته‌ای این کشور در دهه آینده به رشد خود ادامه دهد و برخی پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که حداقل به اندازه تعداد موشک‌های بالستیک قاره پیما که در اختیار دارد کلاهک هسته‌ای اضافه می‌کند.
در کشور‌های دیگر صاحب سلاح هسته‌ای نیز افزایش تعداد محسوس بوده است کره شمالی، پاکستان و هند سلاح‌هایی را که در اختیار دارند در مجموع ۸۶ مورد افزایش داده‌اند.

افزایش هزینه‌های تسلیحات هسته‌ای

هزینه‌های جهانی تسلیحات هسته‌ای در سال ۲۰۲۳ به میزان ۱۳.۴ درصد افزایش یافت. همانطور که گزارش تازه منتشر شده از کمپین بین‌المللی برای لغو سلاح‌های هسته‌ای (ICAN) نشان می‌دهد، ایالات متحده با افزایش تقریباً ۱۸ درصدی، بزرگترین افزایش سالانه متناسب را ایجاد کرده است. در رتبه دوم بریتانیا با افزایش ۱۷.۱ درصدی قرار دارد. به گزارش ICNA از سال ۲۰۱۹ که کشور‌ها برنامه افزایش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای را در دستور کار قرار داده اند تا کنون ۳۸۷ میلیارد دلار برای ساخت و نگهداری تسلیحات هسته‌ای در این دوره پنج ساله هزینه شده است.

کل هزینه‌های تسلیحات هسته‌ای در سال ۲۰۲۳ برابر با ۹۱.۴ میلیارد دلار است. در سال گذشته آمریکا با ۵۱.۵ میلیارد دلار هزینه تسلیحاتی در صدر قرار دارد بعد از آن چین است که ۱۱.۹ میلیارد دلار هزینه کرده. رقابت در رابطه با افزایش توان اتمی در میان کشور‌ها به قدری جدی است که کشور‌هایی با اقتصاد نسبتا ضعیف مانند پاکستان و کره شمالی در سال ۲۰۲۳ به ترتیب ۱۲.۵ و ۴.۷ درصد بودجه‌های اتمی خود را افزایش داده اند.

چشم‌انداز

باتوجه‌به برنامه‌های افزایش توان اتمی در دنیا این احتمال برسی می‌شود که آیا جهان به سمت یک جنگ هسته‌ای در حرکت است یا نه؟ از زمانی که کشور‌ها به تکنولوژی ساخت سلاح هسته‌ای دست پیدا کرده‌اند تا کنون فقط یک‌مرتبه از این بمب‌ها در جنگ استفاده شد آن هم در جنگ جهانی دوم بود.
از اساس سلاح‌های هسته‌ای نه به‌عنوان وسیله برای جنگ‌افروزی بلکه بیشتر ابزاری برای نشان‌دادن قدرت و بازدارندگی کشور‌ها در مقابل هم بوده است همانند هند و پاکستان. پس افزایش این تسلیحات می‌تواند یک دوگانی را در رفتار کشور‌ها نشان دهد اول اینکه بمب‌های اتمی ابزاری برای نشان‌دادن قدرت و بازدارندگی و پس از آن ابزاری برای جنگ هستند. اما باتوجه‌به افزایش سطح تنش‌ها در سال‌های اخیر در اقصی‌نقاط جهان نباید این ایده را از ذهن دور پنداشت که جهان در حال حرکت به سمت یک جنگ اتمی نیست!

نویسنده: سالار رحیمی