رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا میگوید: اگر کسی بخواهد هویت پیچیده ایرانی را تنها تحت یک عنصر خلاصه کند و سایر ابعاد آن را کمرنگ نماید، در واقع معنای ایرانی بودن را تنزل داده است.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در نشست خبری پس از نشست کابینه دولت در مجتمع بئشتپه آنکارا، تبریز را «جغرافیای معنوی» جهان ترک خواند.
اردوغان در این نشست به نبرد چاناکقالا نیز اشاره کرد و مدعی شد: «از سوریه تا غزه، از حلب تا تبریز، از موصل تا قدس شهدا از چهار گوشه جغرافیای معنویمان در چاناکقالا در کنار هم آرمیدهاند.»
از سوی دیگر، اردوغان، طی سخنرانی در مراسم بزرگداشت نوروز در استانبول اظهار داشت: روز ۲۱ مارس؛ نوروز، روز بزرگداشت و جشن مشترک جهان ترک خواهد بود و بدین ترتیب به اتحاد، با هم بودن و همبستگی ما کمک خواهد کرد.
اردوغان با بیان این که نوروز عید یک قوم خاص نیست، بلکه عید کل ملتمان اعم از علوی، سنی، ترک و کرد و تمام جغرافیای ماست، تاکید کرد: اگر در اینجا یک نظرسنجی انجام دهیم، آیا شما حاضرید ۲۱ مارس را به عنوان عید بهار و برادری اعلام کنیم؟ من حاضرم این پیشنهاد را به مجلس ارائه کنم.
درباره این موضوع خبرنگار تابناک گفتوگویی با پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه میآید.
کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از جمله آثار شناخته شده انتصار است که ابعاد سیاسی و اجتماعی ادغام کردها در جریان اصلی زندگی سیاسی-اجتماعی در ایران، عراق و ترکیه را تحلیل میکند.
*رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در اقدامی جدید، نوروز را بهعنوان جشن «جهان تُرک» معرفی کرده است. چرا ترکیه چنین برنامهای را دنبال میکند و تا کجا پیش خواهد رفت؟
این اولین بار نیست که رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، سعی میکند نوروز را بهعنوان بخشی از فرهنگ ترکی مصادره کند. از آنجا که نوروز بخش مهمی از هویت فرهنگی و جشنهای کردها نیز محسوب میشود، اردوغان همواره کوشیده است تا نوروز را ترکسازی کند و از آن بهعنوان سلاحی علیه کردهای ترکیه استفاده نماید.
علاوه بر این، اقدامات اخیر ترکیه را میتوان بازتابی از سیاست تهاجمی اردوغان در راستای نئوعثمانیگرایی دانست. عقبنشینیهای ایران در منطقه، جسارت بیشتری به اردوغان بخشیده تا ایران را در تمام عرصهها به حاشیه براند، و ابزارهای فرهنگی بخشی از این سیاست گستردهتر هستند. تا زمانی که اردوغان خود را بیرقابت و غیرقابلچالش در منطقه ببیند، به سیاستهای خود بدون وقفه ادامه خواهد داد.
*اردوغان همچنین از شهر تبریز به عنوان بخشی از جغرافیای معنوی ترکیه نام برده است. به نظر میرسد در نتیجه تحولات منطقه، اردوغان درصدد تنگ کردن حلقه ژئوپلیتیک علیه ایران است. ارزیابی شما چیست؟
بله، با ارزیابی شما موافقم. اردوغان جمهوری اسلامی ایران را در ضعیفترین موقعیت خود از سالهای اولیه تأسیس آن میبیند. بنابراین، میخواهد از وضعیت فعلی ایران که بهعنوان موقعیتی آسیبپذیر تلقی میشود، بهرهبرداری کند تا قبل از بسته شدن پنجره فرصت، امتیازاتی در راستای سیاست کلان نئوعثمانیگرایی خود به دست آورد.
*در خصوص مصادره مفاخر ایران زمین باید توجه داشت بخشی از دست اندازی کشورهایی، چون ترکیه، کم کاری خود ایران است. بی توجهی به تاریخ ایران به عنوان بخش مقوم هویت ایرانی و تاکید ایدئولوژیک صرف بر هویت اسلامی، باعث بی توجهی و حتی دوقطبی سازی از هویت اسلامی و ایرانی شده است. همین موضوع زمینه را برای دست اندازی دیگر کشورها فراهم آورده است. ارزیابی شما چیست؟
با دیدگاه شما موافقم. ایران کشوری با تاریخ کهن و فرهنگ غنی است. فرهنگ ایران را نمیتوان با یک هویت واحد تعریف کرد، و هیچگاه نیز یک هویت منفرد، فرهنگ ایرانی را شکل نداده است. عنصر اسلامی قطعاً یکی از ابعاد هویت فرهنگی ایران است، اما به هیچروی تمامیت فرهنگ ایرانی را تعریف و شکل نمیدهد. اگر کسی بخواهد هویت پیچیده ایرانی را تنها تحت یک عنصر خلاصه کند و سایر ابعاد آن را کمرنگ نماید، در واقع معنای ایرانی بودن را تنزل داده است.
متأسفانه، نیروهای حاکم بر ایران امروز این واقعیت بدیهی را درنیافتهاند و در نتیجه، بافت اجتماعی-فرهنگی جامعه ایرانی را تضعیف کردهاند. این امر نهتنها به افزایش قطبیشدن در ایران امروز انجامیده، بلکه به دیگر کشورها اجازه داده تا با تصاحب فرهنگ ایرانی برای اهداف بلندمدت خود، این خلأ فرهنگی را پر کنند. من مطمئن نیستم که حلقههای حاکم در ایران بتوانند بر این مشکل غلبه کنند، چرا که آنها فراسوی عینک ایدئولوژیکی که از طریق آن ایران و ایرانیبودن را میبینند، قادر به دیدن نیستند.
*یکی از اقدامات مقامات ایران در چنین مواردی واکنشهای زودگذر و احساسی به چنین موضوعاتی است. با مطرح شدن چنین ادعاهایی، چند روزی واکنشهای احساسی گرفته میشود و بعد موضوع به فراموشی سپرده میشود. دیگران باز با برنامه کار خود را پیش میبرند و نهادهای ذیربط نیز هیچ برنامه بلندمدتی برای جلوگیری از طرح چنین ادعاهایی ندارند. به نظر شما راهکار اصولی برای جلوگیری از طرح چنین ادعاهایی چیست؟
همانطور که در پاسخ به پرسش پیشین اشاره کردم، حلقههای حاکم به شدت نیاز دارند که از چارچوب ایدئولوژیک تکبعدی خود فاصله بگیرند - چارچوبی که با آن کوشیدهاند فرهنگ ایرانی را بازتعریف و بازسازی کنند تا با جهانبینی خودشان سازگار شود. راهحل، البته، بازاندیشی هویت فرهنگی ایرانی است به آنچه همیشه بوده: یک موزاییک غنی، پیچیده و درهمتنیده که "ایرانیت" را بیش از ۳۰۰۰ سال شکل داده است. این واقعیت باید برای حلقههای حاکم ایران روشن باشد، اما به دلیل منشور ایدئولوژیکی که بیش از چهار دهه است ایران را از طریق آن میبینند، برایشان آشکار نیست.
*ترکیه در سطح منطقهای نیز با تاسیس «سازمان کشورهای ترک زبان» درصدد افزایش نفوذ در آسیای مرکزی است. اهداف ترکیه از تاسیس این سازمان چیست؟
ضعف ایران در آسیای مرکزی، که نتیجه رویکرد ایدئولوژیک جمهوری اسلامی است، به از دست رفتن فرصتهای بسیاری در دوران پساشوروی انجامیده است. این امر به ترکیه اجازه داده تا ادعای تعلق تمام آسیای مرکزی به قلمرو فرهنگی و سیاسی خود را داشته باشد. تکرار این واقعیت بدیهی ضروری است: تا زمانی که ایران آسیای مرکزی را از طریق چارچوب ایدئولوژیک مسلط جمهوری اسلامی ببیند، ترکیه در پیشبرد رؤیاهای پانترکیستی خود در این منطقه موفق خواهد شد
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.