سرویس اقتصادی «تابناک» ـ با توجه به برگزاری مجامع شرکت های گوناگون در تیر ماه و حسابرسی مجامع از مدیریت شرکت ها، گاه آنقدر لابی‌های سیاسی در سطح مدیریت عالی و تبلیغات رسانه‌ای زیاد می‌شود که مخاطب احساس می‌کند، این شرکتها به لحاظ عملکردی، دوران طلایی خود را می‌گذرانند و صاحبان سهام نیز می‌اندیشند که به بهترین نحو از امکانات آنها نگهداری شده است؛ به امید روزی که مدیریت این شرکتها، متخصص و متعهد شده به جای گندم نشان دادن و جو فروختن عملکرد واقعی خود را نشان دهند!
«تابناک»، برای نمونه، به بررسی عملکرد مدیریت شرکت ملی صنایع مس ایران پرداخته که مدعی است در همه زمینه ها عملکرد این شرکت در سال 1389 بالاتر از عملکرد آن در سال 1388 (عملکرد مدیریت پیشین) بوده است؛ بنابراین، این حرکت غیر واقعی، سبب شد تا با ارایه مدارک مستندی که در ادامه این گزارش آمده، این ادعاها به نقد کشیده شود.
1ـ در زمینه توسعه، پروژه های توسعه تغلیظ مس سرچشمه، تغلیظ مس سرنگون، مولیبدن سرنگون، لیچینگ میدوک در سال 1388 قراردادهای آنها به امضا رسیده و به اجرا گذاشته و همچنین پروژه کارخانه اکسیژن در ذوب مس خاتون آباد نیز به مراحل نهایی برایامضای قرارداد رسانیده شد، ولی در زمان مدیریت کنونی، دیرکردهای بسیاری در اجرای آنها پدید آمده است که مسلما زمان آمده در قرارداد برای بهره برداری این پروژه ها، محقق نشده و با دیرکرد روبه رو خواهند شد.
2ـ بر پایه برنامه تنظیمی، قرار بود در پی عقد و اجرایی شدن قراردادهای فوق الذکر، قراردادهای توسعه ذوب و پالایش و اسید نیز به امضا رسیده و اجرایی شود، لیکن تاکنون پس از گذشت نزدیک یک سال و نیم، هنوز قراردادهای توسعه ذوب و اسید که باید پیش از قراردادهای توسعه پالایش به امضا برسد، انجام نشده است.
3ـ اکتشافات معادن مس دره زارَ، مسجد داغی، چاه مسی، علی آباد یزد، نوچون، چهل کوره و چند معدن دیگر در زمان مدیریت پیشین به پایان رسیده بود.
برای همین، مدیریت کنونی شرکت، باید نخست اقدام به برگزیدن پیمانکاران پس از انجام مناقصات جهت انجام عملیات باطله برداری از این معادن کرده و پس از پایان باطله برداری و آماده سازی معادن جهت بهره برداری ـ که زمان نسبتا طولانی را خواهد گذراند ـ اعلام بهره برداری از این معادن را می نمود، نه آنکه با حرکات نمایشی، مقامات محترم وزارت صنایع و معادن و ایمیدرو را به پای معادن برده و یک شبه اعلام بهره برداری از این معادن را ـ آن هم با تبلیغات گسترده رسانه ای ـ بنماید. این در حالی است که حتی در کمال تعجب، انجام اکتشافات این معادن را نیز به نام خود ثبت کرده است!
4ـ با توجه به برنامه ریزی های انجام شده در سال های 1387 و 1388 و برگزاری نشست های متعدد کارشناسی ـ که حتی با احتساب ذخیره خاک مس معادن اکتشافات شده فوق الذکر بوده ـ تصمیم گیری شد که در مرحله نخست، توسعه صنعت مس، به میزان تولید 440 هزار تن مس کاتد در نظر گرفته شده و به مرحله اجرا درآید. هم اکنون برنامه تنظیم شده برای تولید 440 هزار تن مس کاتد با تأخیرات زیادی روبه رو شده است (به علت اینکه هنوز قراردادهای توسعه ای ذوب و اسید به امضا نرسیده است).
لیکن در کمال شگفتی، مدیریت کنونی اعلام نموده که تولید هفتصد هزار تن مس کاتد را در برنامه توسعه خود دارد و بدین ترتیب، تأخیرات زیاد ایجاد شده در برنامه توسعه ای تولید 440 هزار تن مس کاتد را پنهان کاری کرده است.
5ـ در زمینه تولید و فروش نیز با توجه به مستنداتی که در ادامه این گزارش می آید، ثابت می شود که ادعای مدیریت درست نبوده و تولید و فروش در سال 1388 بالاتر از سال 1389 بوده است.
مقایسه تولید و فروش شرکت ملی صنایع مس ایران در سال های 1388 و 1389
الف) تولید (تن):
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
کنسانتره مس
|
889,728
|
880,848*
|
1
|
|
مس محتوی کنسانتره
|
248619
|
259586
|
(4,22)
|
عیار کنسانتره
|
27,9
|
29,47
|
(5,33)
|
|
کاتد
|
221,130+
|
210,253
|
5,17
|
|
مفتول بیلت اسلب
|
58,048
|
64,151
|
(9,51)
|
|
کنسانتره مولیبدن
|
6,580
|
7,058
|
(6,77)
|
|
کنسانتره طلا و نقره
|
486
|
598
|
(18,73)
|
|
ته پاتیل
|
202,432
|
185,895
|
8,90
|
توضیح: اصولا در بخش تولید کنسانتره، پارامترهای بااهمیت ویژه عبارتند از؛ مس محتوی کنسانتره تولیدی، درصد بازیابی و عیار کنسانتره تولیدی. مقایسه محتوای کنسانتره در این دو سال نیز حاکی از کاهش بیش از 4 درصدی تولید مس محتوی کنسانتره در سال 1389 در مقایسه با سال 1388 است. مس محتوای کنسانتره با کاهش نزدیک یازده هزار تنی در سال 1389 از رقم بیش از 259 هزار تن در سا ل 1388 به کمتر از 249 هزار تن در سال 1389 تنزل یافته است؛ افزون بر این که با توجه به اینکه تولید ته پاتیل بیشتر، در اثر عملکرد ضعیف تر تولید و عملا ایجاد ضایعات است، در این بخش نیز عملکرد منفی دیده می شود.
* تناژ کنسانتره تولیدی 1388 در برخی منابع قبلی 887906 تن ذکر شده +7546 تن از قراضه وارداتی سال 88 که در سال 89 مصرف شده است.
ب) مقدار فروش (تن):
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
کنسانتره مس
|
186,875
|
197,047
|
(5,16)
|
|
کاتد
|
160,335
|
164,948
|
(2,80)
|
|
مفتول بیلت اسلب
|
62,014
|
66,349
|
(6,53)
|
|
کنسانتره مولیبدن
|
5,913
|
9,207
|
(35,78)
|
|
کنسانتره طلا و نقره
|
648
|
851
|
(23,85)
|
|
ته پاتیل
|
71,065
|
162,186
|
(56,18)
|
پ) مقایسه تناژ صادرات به کل فروش (تن):
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
کنسانتره مس
|
186,875
|
197,047
|
(5,16)
|
|
کاتد
|
79669
|
93709
|
(15)
|
|
مفتول بیلت اسلب
|
0
|
3023
|
(100)
|
|
مولیبدن
|
783
|
3547
|
(78)
|
|
کنسانتره طلا و نقره
|
239
|
446
|
(46)
|
|
ته پاتیل
|
71,065
|
162,186
|
(56,18)
|
|
مجموع
|
338631
|
459958
|
(26,4)
|
توضیح: کاهش 100 درصدی صادرات مفتول مسی، 78 درصدی مولیبدن و 46 درصدی کنسانتره طلا و نقره از جمله نکات قابل تأمل هستند. صادرات کاتد توسط شماری از واسطه های داخلی به ترکیه و بی بهره ماندن شرکت ملی صنایع مس ایران از معافیت مالیاتی 22,5 درصدی، از جمله زیان هایی است که به دلیل سوء تدبیر به سهامداران شرکت وارد شده است.
ت) ارزش فروش (میلیون ریال):
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
فروش داخلی
|
14,080,548
|
9,229,694
|
52,55
|
|
فروش صادراتی
|
13,639,067
|
12,140,765
|
12,34
|
|
کل فروش
|
27,719,615
|
21,370,459
|
29,70
|
|
نرخ جهانی مس
|
8,091
|
6,007
|
34,69
|
|
درصد فروش صادراتی
|
49%
|
57%
|
(14%)
|
|
کل فروش در شرایط قیمتی مشابه
|
20579870
|
21370459
|
(3،7%)
|
توضیح: چنانچه تعدیل سنواتی سال های 1388 و 1389 را در مبلغ فروش واقعی لحاظ نماییم، میزان تقریبی صادرات در این دو سال، به شرح زیر خواهد بود (میلیون ریال).
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
فروش داخلی
|
13،639،067
|
12،140،765
|
12،34
|
|
تعدیل سنواتی فروش
|
366687
|
(1719721)
|
-
|
|
فروش واقعی صادراتی
|
13،272،380
|
13،860،486
|
(%4،24)
|
|
نرخ جهانی مس
|
8،091
|
6،007
|
34،69
|
|
فروش واقعی صادراتی در شرایط قیمتی مشابه
|
9853811
|
13860486
|
(28،91%)
|
|
در صد فروش صادراتی
|
48،52%
|
60،03%
|
(%19،17)
|
|
کل فروش در شرایط قیمتی مشابه
|
20،307،631
|
23،090،180
|
(12،05%)
|
این جدول بر حسب میلیون دلار به شرح زیر خواهد بود:
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
فروش صادراتی ظاهری
|
1314,68
|
1234,25
|
6,52
|
|
فروش صادراتی واقعی
|
1279
|
1409
|
(9,22%)
|
|
نرخ تسعیر
|
10364
|
9834
|
5,39
|
|
درصد فروش صادراتی واقعی
|
48,52%
|
60,03%
|
(19,17%)
|
|
کل فروش در شرایط قیمتی مشابه
|
1959
|
2348
|
(16,57%)
|
توضیح:
1ـ به رغم افزایش 35 درصدی قیمت های جهانی مس در سال 1389 میزان صادرات با کاهش نزدیک 130میلیون دلاری روبه رو بوده است.
2ـ در صورتی که روند صادرات در سال 89 مطابق سال 88 ادامه پیدا می کرد، با توجه به افزایش نزدیک 35 درصدی قیمت های جهانی مس و افزایش بیش از 5 درصدی تولید کاتد، باید ارزش صادرات شرکت نزدیک 1957 میلیون دلار افزایش می یافت که ارزش واقعی صادرات با کاهش حدود 678 میلیون دلاری، نزدیک 1279 میلیون دلار در سال 1389 کاهش یافته است ( کاهش حدود 35 درصدی).
1957={%60*(210/(210-221))+1}*8091*6007/1409
3ـ گفتنی است، با عنایت به معافیت مالیاتی 22,5 درصدی، اهمیت توجه شایسته به مقوله صادراتی غیر نفتی ـ که از اولویت های دولت خدمتگزار و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز هست ـ در افزایش میزان سودآوری شرکت بر کمتر کسی پوشیده است.
ث) قیمت تمام شده و هزینه های شرکت:
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
بهای تمام شده
|
11,647,934
|
10,146,373
|
15
|
|
هزینه های عمومی
|
1,684,325
|
1,324,056
|
27
|
|
هزینه های مالی
|
364,474
|
323,464
|
7
|
|
مالیات
|
1,319,832
|
776,136
|
70
|
|
نرخ موثر مالیاتی
|
8,9
|
7,7
|
15,58
|
توضیح: افزایش 70% مالیات شرکت، نتیجه عملکرد ضعیف شرکت در بخش صادرات است که در شرایط مشابه سال گذشته، بیش از 313 میلیارد ریال مالیات بیشتری باید پرداخت شود.
ج) سود شرکت:
|
شرح
|
89
|
88
|
درصد تغییر
|
|
سود ناخالص
|
16,071,681
|
11,224,086
|
43
|
|
سود عملیاتی
|
14,387,356
|
9,900,030
|
45
|
|
سود قبل از مالیات
|
14,809,588
|
9,994,939
|
48
|
|
سود خالص
|
13,489,756
|
9,218,83
|
46
|
|
سود هر سهم
|
2,330
|
1,592
|
46
|
چ) مقایسه تناژ صادرات در سال های 1383 لغایت 1389
همان گونه که از شکل زیر پیداست، روند تناژ صادرات شرکت ملی صنایع مس ایران از سال 1383 تا 1388، روندی مثبت و رو به رشد داشته که این روند افزایشی برای نخستین بار در هفت سال گذشته، در سال 1389 نزولی شده است. تناژ صادرات شرکت در سال 1389 با کاهش بیش از 26,6 درصدی (بیش از 124 هزار تن کاهش) از 460 هزار تن در سال 1388 به کمتر از 338 هزار تن در سال 1389 تنزل یافته و گویا، روند نزولی مذکور، به رغم پتانسیل های فراوان شرکت، در سال 90 نیز ادامه داشته باشد.
باید گفت، تناژ صادرات سال 1388 رکورد بالاترین میزان صادرات در تاریخ سی ساله شرکت ملی صنایع مس ایران است. همچنین اضافه می شود که شرکت ملی صنایع مس ایران با صادرات بیش از 1234 میلیون دلار در سال 1388 رکورد تاریخ صادرات غیر نفتی کشور (نفت، گاز و پتروشیمی) را از آن خود کرده که به نظر نمی رسد، این رکورد به زودی توسط شرکت دیگری جابجا شود.
در این راستا، شرکت ملی صنایع مس ایران موفق شد، در سال 1388 به عنوان صادر کننده نمونه کشور، رتبه برتر صادرات غیر نفتی را به دست آورد.
مقایسه مقدار صادرات شرکت ملی صنایع مس ایران در سال های 1383 لغایت 1389 (TON)
اینکه مدیریت قبلی شرکت مس را نابود کردند کاملا صحیح است.