عيد قربان، روز ثبوت و اثبات عشق و تسليم است؛ روزي که انسان در برابر معشوق، هيچ بودن همه چيز را مي‌پذيرد، خود و همه چيز را فداي او مي‌کند و «تعبد» را که نتيجه عرفان، شهود و ديدن يار است، به معرض ديد مي‌گذارد.
به گزارش ايسنا، عيد قربان، از اعياد مهم اسلامى و يادآور اخلاص و بندگى حضرت ابراهيم(ع) در برابر پروردگار خويش است، آن جا که فرمان حق براى ذبح اسماعيل صادر شد و ابراهيم آن بنده فرمانبردار خداوند آماده اجراى اين فرمان شد و اسماعيل را به قربانگاه برد و کارد بر حلقومش نهاد، ولى ندايى رسيد که اى ابراهيم از عهده اين آزمون الهى برآمدى، دست نگهدار که فرمانبردارى خويش را به درستى اثبات کرده‌اى.
اين روز، روز عيد و خوشحالى و سرور است. زيرا علاوه بر اين که بنده‌اى مخلص از آزمونى دشوار، سربلند بيرون آمد و بندگى خويش را در پيشگاه خداى بزرگ ثابت کرد، گروه عظيمى از بندگان مخلص خدا به او تاسى جسته، به زيارت خانه خدا مى‌شتابند و مراسم منا و از جمله، قربانى را انجام مى‌دهند.
اعمال روز عيد قربان:
براى عيد قربان اعمالى چند نقل شده است:
1ـ غسل کردن است که به گفته مرحوم «علاّمه مجلسى»، غسل در آن روز سنّت مؤکّد است تا آن جا که بعضى از علما آن را واجب دانسته‌اند.
2ـ نماز عيد قربان است و نحوه انجام آن، به همان کيفيّت نماز عيد فطر است و نماز عيد قربان در زمان غيبت امام(ع) مطابق مشهور فقهاى عظام، سنّت مؤکّد است. (خواه به صورت جماعت خوانده شود يا فرادى).
خواندن نماز عيد در زمان ما مستحب است و آن دو رکعت است؛ در رکعت اوّل سوره حمد و سوره اعلى (يا هر سوره ديگرى که مايل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبير بگويد و بعد از هر تکبير اين قنوت را بخواند:
اَللّـهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِيآءِ وَ الْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ، وَ اَهْلَ الْعَفْوِ
خدايا اى اهل بزرگى و عظمت و اى شايسته بخشش و قدرت و سلطنت و اى شايسته عفو
وَ الرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوى وَالْمَغْفِرَةِ، اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْيَومِ، اَلَّذى جَعَلْتَهُ
و رحمت و اى شايسته تقوا و آمرزش از تو خواهم به حق اين روزى که قرارش دادى
لِلْمُسْلِمينَ عيداً، وَلِمُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً [وَشَرَفا] وَمَزِيداً،
براى مسلمانان عيد و براى محمّد صلى الله عليه و آله ذخيره و شرف و فزونى مقام
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَيْر اَدْخَلْتَ
که درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و درآورى مرا در هر خيرى که درآوردى
فيهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد، وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً
در آن خير محمّد و آل محمّد را و برونم آرى از هر بدى و شرى که برون آوردى از آن محمّد
وَ آلَ مُحَمَّد، صَلَواتُکَ عَلَيْهِ وَعَلَيْهِمْ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ خَيْرَ ما سَئَلَکَ
و آل محمّد را که درودهاى تو بر او و بر ايشان باد خدايا از تو خواهم بهترين چيزى را که درخواست کردند
مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ.
از تو بندگان شايسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند ازآن بندگان شايسته ات.
(درصورت عدم توانايى براين قنوت، هرگونه قنوت ديگرى نيز مى تواند بخواند) سپس تکبير ششم را بگويد و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخيزد و رکعت دوم را شروع کند؛ در رکعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس يا سوره ديگرى را بخواند؛ آنگاه چهار تکبير بگويد و بعد از هر تکبير همان قنوت را بخواند، سپس تکبير پنجم را بگويد و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند. بعد از نماز، تسبيحات حضرت زهرا(عليها السلام) را بگويد و آنگاه دعاهايى که نقل شده است را بخواند که يکى از آنها «دعاى چهل و ششم صحيفه سجّاديه» است.
مستحب است نماز عيد، زير آسمان باشد و بعد از نماز براى برادران دينى جهت قبولى اعمال دعا کند.
3ـ مستحب است دعاهايى را که پيش از نماز عيد و قبل از آن وارد شده است، بخواند. به فرموده مرحوم «علاّمه مجلسى»، بهترين دعاها، «دعاى چهل و هشتم صحيفه کامله سجّاديه» است که اوّلش اين است: أللّهُمَّ هذا يَومٌ مُبارَک و اگر دعاى چهل و ششم را نيز بخواند بهتر است.
4ـ خواندن «دعاى ندبه» در اين روز و ساير اعياد مستحبّ است.
5ـ قربانى کردن در اين روز براى همه مستحبّ مؤکّد است و بسيار سفارش شده است، تا آن جا که برخى از علما آن را بر کسانى که توانايى دارند واجب دانسته‌اند و مستحب است بعد از نماز عيد، کمى از گوشت آن بخورد.
و نيز مستحبّ است هنگام قربانى اين دعا را که از امام صادق(ع) نقل شده است بخواند:
وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ، حَنيفاً مُسْلِماً وَ
من روى خود را به سوى کسى کردم که آسمان ها و زمين را آفريده
ما أنَا مِنَ الْمُشْرِکينَ، إنَّ صَلاتى وَ نُسُکى وَ مَحْياىَ وَ مَماتى لِلّهِ رَبِّ
من در ايمان خود خالصم و از مشرکان نيستم. نماز و قربانى و زندگى و مرگم براى خداوندى است که پروردگار
الْعالَمينَ، لا شَريکَ لَهُ، وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمينَ.
جهانيان است. شريکى براى او نيست. من به اين برنامه مأمور شدم و از مسلمانانم.
اَللّهُمَّ مِنْکَ وَلَکَ، بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ اَکْبَرُ. اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّى.
خدايا از تو و براى توست. به نام خدا و خداوند بزرگتر است. خدايا از من قبول فرما.
(البتّه اگر به نيّت چند نفر قربانىِ مستحب انجام شود، بگويد: اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّا)
بسيار مناسب است افراد توانگر، در اين روز قربانى نمايند و اکثر آن را به فقرا و نيازمندان انفاق کنند و به همسايگان و آشنايان نيز بدهند.
در روايتى است که امام صادق(ع) فرمود:
امام على بن الحسين و امام باقر(عليهم السلام) گوشت قربانى را سه قسمت مى‌کردند؛ يک قسمت آن را به همسايگان مى‌دادند و يک قسمت آن را به نيازمندان و قسمت سوم را براى اهل خانه نگه مى‌داشتند.
6ـ تکبيرات مشهور زير را بگويد؛ براى کسانى که در اين ايّام توفيق حضور در مراسم حج و صحراى «منا» را دارند، بعد از پانزده نماز اين تکبيرها را مى خوانند؛ از نماز ظهر روز عيد، شروع کرده تا نماز صبح روز سيزدهم؛ ولى کسانى که در آن جا نيستند، بعد از ده نماز آنها را مى‌خوانند، از نماز ظهر روز عيد آغاز نموده، تا نماز صبح روز دوازدهم، و آن تکبيرها مطابق روايت کتاب شريف «کافى» چنين است:
اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و للهِِ الْحَمْدُ، اَللهُ اَکْبَرُ عَلى ما هَدانا؛
خدا بزرگتر از توصيف است معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر است و ستايش خاص خداست خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمايى کرد
اَللهُ اَکْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهيمَةِ الاَْنعامِ; وَ الْحَمْدُ لِلّهِ عَلى ما أبْلانا.
خدا بزرگتر است بر آنچه روزيمان کرد از چهار پايان انعام (شتر و گاو و گوسفند) و ستايش خاصّ خداست براى آن که آزمود ما را.
حداقل اين تکبيرها را بعد از نماز در اين ايّام، يکبار بگويد ولى اگر تکرار نمايد، بهتر است و حتّى اگر بعد از نوافل نيز بگويد خوب است.
منبع:
www.makarem.ir
www.andisheghom.com
