ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، امروز با ورود به اسرائیل، سفر دو روزه خود به خاورمیانه را آغاز کرد. گفته میشود، موضوع برنامه هستهای ایران و همچنین بحران سوریه از جمله مهمترین مباحث مطرح در سفر پوتین خواهد بود. با این حال، هر یک از رسانهها نظر متفاوتی درباره این سفر ابراز کردهاند.
به گزارش «تابناک»، رئیسجمهور روسیه صبح امروز وارد سرزمینهای اشغالی شد و قرار است فردا نیز به سرزمینهای فلسطینی و اردن سفر کند. در دیدار امروز، پوتین با رئیس، نخست وزیر و وزیر خارجه رژیم صهیونیستی دیدار و گفتوگو میکند.
بنا بر این گزارش، ولادیمیر پوتین در حالی امروز سفر خود را آغاز کرد که از چند روز پیش، رسانههای اسرائیلی و برخی رسانههای آمریکایی در اخبار و تحلیلهای خود، بررسی ابعاد گوناگون این سفر را آغاز کرده بودند. در این میان، تأکید همگی آنها بر مطرح بودن موضوع ایران در سفر پوتین بود.
بر این اساس، بیش از همه روزنامههای اسرائیلی از جمله «یدیعوت آحارانوت» و «جروزالم پست» در تلاش برای القای این امر بودند که در سفر پوتین، مقامات اسرائیلی بر وی فشار وارد خواهند کرد تا با تغییر رویه خود در قبال مسأله هستهای ایران، برای تغییر مسیر برنامه هستهای بر تهران فشار آورند.
این خط خبری و تحلیلی تا امروز نیز ادامه داشته، به گونهای که یدیعوت آحارانوت، صبح امروز در تحلیلی جالب توجه اما غیرمحتمل، مدعی شد سفر پوتین به خاورمیانه با هدف بازسازی وجهه روسیه در این منطقه انجام میگیرد که بر اثر حمایتش از ایران و سوریه تیره شده است.
با این حال، توجهی به تحلیلهای رسانههای نزدیکتر به روسیه و همچنین اندیشه در اصول سیاست خارجی این کشور، بازگوکننده نکاتی متفاوت از موضوعات یاد شده است.
روزنامه «مسکو تایمز» در این باره مینویسد هرچند موضوع ایران و سوریه در دستور کار سفر پوتین به اسرائیل است، این تنها موضوع مطرح نیست. در حقیقت، آنچه اولویت کاری پوتین در این سفر را تشکیل میدهد، بحث درباره روابط اقتصادی روسیه با اسرائیل و همچنین تلاش برای حفظ ثبات در منطقه خاورمیانه است؛ امری که از مهمترین اهداف سیاست روسیه در خاورمیانه به شمار میرود.
به این ترتیب، با توجه به نکته دوم (حفظ ثبات) میتوان گفت موضعگیری پوتین میتواند دقیقاً در نقطه مقابل آن چیزی باشد که مطبوعات اسرائیلی و آمریکایی به آن اشاره میکنند؛ یعنی به جای فشار اسرائیل بر پوتین، او از مقامات تل آویو خواهد خواست تا از دست زدن به کاری غیرمنطقی علیه ایران بپرهیزند.
خبرگزاری «شین هوا»ی چین نیز در این رابطه به نکته جالب توجهی اشاره میکند و آن این که با توجه به مدت زمان اندک انجام سفر پوتین و برنامه وی برای دیدار با شمار بسیاری از مقامات اسرائیلی، اصولاً وقت زیادی برای سخن گفتن عمیق درباره ایران و سوریه باقی نمیماند. به این زمان اندک، این نکته را نیز باید افزود که برنامه سفر پوتین در صبح امروز، شامل رونمایی از تندیس یادبود «ارتش سرخ» شوروی در اسرائیل است و تازه پس از آن، دیدارهای رسمی وی آغاز میشود.
بنابراین، شین هوا نتیجه میگیرد که سفر پوتین به تل آویو، بیش از آنکه ماهیتی استراتژیک داشته باشد، ماهیتی نمادین دارد، زیرا موضوعات استراتژیک پیش از این در سطوح پایینتر مورد بحث دو طرف قرار گرفته و هر دو طرف از موضع یکدیگر آگاهند.
«تایمز اسرائیل» نیز به این حقیقت اذعان دارد، زیرا اشاره میکند که به باور کارشناسان سیاسی اسرائیلی، با توجه به شواهد و دلایل گوناگون، تغییر موضع روسیه در قبال ایران و سوریه، آن هم در چنین مدت زمان اندکی به هیچ وجه محتمل نیست.
به همه این موارد، باید این موضوع را افزود که منطقه خاورمیانه هرچند برای روسیه دارای اهمیت استراتژیک است، دارای اولویت استراتژیک نیست.
بنا بر اسناد سیاست خارجی روسیه، منطقه خاورمیانه اولویت پنجم را برای این کشور داراست و در این زمینه حتی پشت سر اروپا و شرق آسیا قرار میگیرد؛ بنابراین، آنچه بیش از هر چیز، سیاستهای مسکو را در منطقه خاورمیانه شکل میدهد، اولویتهای اقتصادی است و نه استراتژیک.
با این حال، روسیه از سویی به منظور حفظ همین منافع اقتصادی و از سوی دیگر، با توجه به پیوستگی سرزمینی خاورمیانه با منطقه «خارج نزدیک» (سرزمینهای سابق شوروی) و امکان سرایت بیثباتیهای خاورمیانه به مرزهای خود، دغدغه حفظ ثبات در این منطقه را دارد. به این ترتیب، غیرمنطقی هم نیست که موضوع سوریه، ایران و روابط اسرائیل ـ فلسطین، بخشی از (البته نه همه) دستور کار پوتین را در این سفر از آن خود کند.
نکته دیگری که باید در این باره به آن توجه شود، وجود راهبرد «قدرت بزرگ» در سیاست خارجی روسیه پوتین است. بر این اساس، روسیه ضمن نفی نظام بینالملل تک قطبی، نقشی همسان با غرب را در تعاملات قدرت جهانی برای خود در نظر میگیرد. به این ترتیب، طبیعی به نظر میرسد که این کشور بخواهد در قبال تحولات منطقهای که تأثیری مهم بر مناسبات جهانی دارد، از خود واکنش نشان دهد.
در مجموع، میتوان گفت، سفر پوتین از یک سو با مسأله پرستیژ و نقش جهانی روسیه نیز گره خورده است و از سوی دیگر، پیگیری منافع اقتصادی، بیش از مسائل استراتژیک در آن مطرح خواهد بود.