ناآرامی‌ها در تاجیکستان که در پی ترور رئیس کمیته امنیت استان «بدخشان» این کشور آغاز شد، همچنان ادامه دارد و اوضاع در این منطقه، هنوز به حالت عادی بازنگشته است. این در حالی است که دولت ایران تاکنون واکنشی بایسته نسبت به تحولات این کشور هم‌زبان نشان نداده است.
به گزارش «تابناک»، پس از ترور «عبدالله نظراف»، رئیس کمیته امنیت استان خودمختار بدخشان در شهر «خاروق» این استان، نیروهای ارتش تاجیکستان، دست به عملیاتی گسترده در این منطقه زدند که پس از گذشت چند روز، همچنان ادامه دارد.
به نوشته خبرگزاری «دویچه وله»، دادستانی تاجیکستان «طالب ایام بیک اف»، فرمانده پاسگاه مرزی «اشکاشم» و گروه تحت امر وی را مسئول این ترور معرفی کرده است. با این حال، دولت این کشور، مجموعه گروه‌های مسلحی را که اکنون با آن‌ها درگیر است، به عنوان اسلام گرایان افراطی معرفی می‌کند.
بنا بر این گزارش، هم‌اکنون با وجود فرستادن واحدهای ارتش به منطقه نامبرده و درگیری با گروه‌های مسلح، این گروه‌ها هنوز حاضر به کنار گذاشتن سلاح‌های خود نشده‌اند و نسبت به ضرب‌الاجل تعیین شده از سوی «امام علی رحمان»، رئیس جمهور تاجیکستان نیز بی‌اعتنا مانده‌اند.
در تحلیل این رویداد، نکته مهم و قابل اشاره این که ناآرامی‌ها در تاجیکستان، از آغاز استقلال این کشور در دهه ۱۹۹۰ تاکنون، همواره دارای یک ماهیت دوگانه قومی ـ مذهبی بوده است؛ بنابراین، تهدیدات متوجه دولت مرکزی، بیشتر از سوی مناطق شرقی بوده که به جز تعلقات قومی، حضور اسلام‌گرایان در این مناطق نیز بر روند مذکور تأثیرگذار بوده است.
اما این دو عامل دارای تفاوتی جدی با یکدیگر هستند، زیرا در حالی که عامل قومی به عنوان زمینه ناآرامی‌ها همواره وجود داشته، عامل اسلامی در طی زمان و با توجه به شرایط، شدت و ضعف پیدا کرده است.
در شرایط کنونی، آنچه سبب شدت یافتن دوباره این مسأله شده، سخت‌گیری‌های پیاپی و بعضاً عجیب و غریبی است که از سوی دولت بر فعالیت‌های مذهبی اعمال شده است. این سخت‌گیری‌ها طیفی وسیع از ممنوعیت پخش اذان با صدای بلند در برخی مناطق و ممنوعیت ورود افراد زیر هجده سال به مساجد تا ممنوعیت داشتن محاسن بلند برای مردان را در بر می‌گیرد.
در این باره باید گفت، از زمان آغاز اجرای این گونه سیاست‌ها ـ که به واسطه ترس حکومت از تقویت گروه‌های اسلام‌گرا صورت می‌گیرد ـ تحلیلگران همواره نسبت به احتمال افراطی شدن گرایش‌های اسلامی در این کشور به سبب سرکوب و همچنین زیرزمینی شدن فعالیت‌های مذهبی هشدار داده‌اند.
این گزارش می‌افزاید، وقوع گاه و بیگاه حملات تروریستی در مناطق شرق و جنوب شرقی تاجیکستان، خود گواهی بر موفقیت‌آمیز نبودن سیاست‌های دولت و نتیجه عکس دادن آنهاست.
اما آنچه در شرایط کنونی برای دولت و دستگاه دیپلماسی ایران اهمیت پیدا می‌کند، لزوم کسب درکی درست از اوضاع این کشور و در پیش گرفتن موضع صحیح در این رابطه است.
موضع رسمی دولت ایران تاکنون همواره حمایت بی‌قید و شرط از دولت رحمان و اشاره نداشتن به ضعف‌ها و کاستی‌های شیوه حکومتداری وی است، حال آن که اقدامات ضددینی دولت تاجیکستان در محافل دینی در درون کشور، انتقاداتی را برانگیخته است.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد آنچه انجام آن از سوی ایران شایسته‌تر است، رصد دقیق اوضاع تاجیکستان و در عین حال، توصیه دولت این کشور به انجام اصلاحات لازم برای کاستن از فشار اقدامات افراطی است؛ این کاری است که اگر پیش از این در مواردی مانند سوریه رخ داده بود، شاید اکنون با وضعیت دیگری در منطقه روبه‌رو بودیم.
در حقیقت، ایران باید با پتانسیل‌های موجود و روابط و همکاری‌های نزدیک با دولت تاجیکستان، از این پتانسیل‌ها برای جلوگیری از افتادن تاجیکستان به وضعیتی شود که هم برای خود این کشور و هم کل منطقه زیانبار باشد.
باید امروز کاری کنیم که فردا نگوئیم باید چنین میکردیم و باید چنان همین امروز باید فکر فردا را کنیم