«حلب تحت محاصره است و احتمال مرگ هزاران غیر نظامی دیگر در سوریه بسیار زیاد است. سازمان ملل حرکت به سمت جنگ داخلی را محکوم کرده است اما جنگ همچنان بدون هیچگونه نشانه ای از بهبودی برای سوری ها ادامه دارد.»
به گزارش شفقنا، کوفی عنان نخستین یادداشت خود پس از استعفایش از نمایندگی سازمان ملل در موضوع سوریه را با این جملات آغاز کرده است. کوفی عنان در این یادداشت که فرانس پرس منتشر کرده با بیان اینکه «عناصر جهادی وارد منازعه شده اند» نوشته است: نگرانی زیادی در خصوص امنیت سلاح های شیمایی و بیولوژیکی سوریه وجود دارد.
او که تصور می کند جامعه بین المللی کاملا در تاثیرگذاری بر رویدادهای سوریه ناتوان است نوشته است: در حالی که شورای امنیت در بن بست به سر می برد، سوریه هم به همین سرنوشت مبتلا شده است.
عنان با بیان اینکه نتیجه اقدامات دولت در برابر مخالفان از دست رفتن فزاینده کنترل بر کشور و ایجاد کمپین نظامی توسط مخالفان برای مبارزه بوده است، به بن بست سیاسی در سوریه اشاره کرده و نوشته است که جنبش معترضان در ماه مارس نتوانست به جنبشی تبدیل شود که بتواند شکاف های جمعی سوریه را پر کند و فرصت برای غلیه بر این مساله در میان خشونت های فزاینده گم شد.
او با اشاره به اینکه استفاده از ابزارهای نظامی به بحران موجود پایان نمی دهد، گفته است: به طور مشابه، یک دستور کارسیاسی که نه جامع باشد و نه مشمول همگان باشد شکست خواهد خورد. پخش نیروها و تقسیمات در جامعه سوریه به گونه ای است که تنها یک انتقال سیاسی مذاکره ای می تواند امید به پایان حکومت گذشته و جلوگیری از راهی به سمت جنگ فرقه یی در آینده داشته باشد.
عنان نوشته است: برای چالشی به این عظمت، تنها یک جامعه بین المللی متحد می تواند طرفین را وادار به مشارکت در انتقال سیاسی صلح آمیز کند اما یک پروسه سیاسی در حالی که تمام طرفین در داخل و بیرون از سوریه فرصت پیشبرد دستور کار محدود خود را از طریق روش نظامی می بینند، اگر غیرممکن نباشد، دشوار است. اختلاف بین المللی به معنای حمایت از دستور کار نیابتی و دامن زدن به رقابت های خشونت بار در سوریه است.
او با بیان اینکه مدام به دنبال کمک به جامعه بین المللی برای همکاری با یکدیگر در جهت پایان دادن به حرکت ویران کننده و تمرکز ذهن طرفین بر مشارکت در یک پروسه سیاسی بوده است نوشته: در روزهای ابتدایی که به من حکمی در خصوص سوریه داده شد، ما با قطعنامه های شورای امنیت که حضور ناظران نظامی سازمان ملل برای استقرار در سوریه را اجازه می داد، از حمایت بین المللی برخوردار شدیم. پس از آتش بس در 12 آوریل و برخلاف برخی ادعاها، درگیری های نظامی دولت با غیرنظامیان متوقف شد که نشان دهنده ی تاثیر وحدت بود.
عنان با اشاره به اینکه حمایت جامعه بین المللی ادامه نیافت و آتش بس برچیده شد و دولت -که متوجه شده بود، اگر با کمپین نظامی آشکار به صحنه بازنگردد، عواقبی در پی نخواهد داشت- با سلاح های سنگین به شهرها بازگشت، ادامه داده است: در واکنش به آن، من به دنبال انرژی بخشیدن به نیاز اتحاد دست به ایجاد «گروه اقدام بین المللی» برای سوریه زدم. این اقدامی در جهت ایجاد چارچوب برای انتقال و حمایت از تلاش سوری ها برای حرکت به سمت یک دولت انتقالی با قدرت اجرایی کامل بود. انتقال به معنای تغییر کامل دولت اما به شکل مدیریت شده به عنوان اولین اقدام از مجموعه اقداماتی است که نشان دهنده ی یک نقطه ی عطف است.
او با بیان اینکه قدرت های منطقه ای و بین المللی منافع مشترک روشنی در انتقال سیاسی مدیریت شده دارند، گفته است: یک آتش سوزی تهدید وقوع انفجاری مهیب در منطقه را می کند که می تواند بر جهان تاثیر بگذارند. اقدام مشترک نیازمند تلاش های جمعی و دوجانبه تمام کشورهایی است که بر بازیگران بحران سوریه نفوذ دارند و می توانند به آنها فشار آورند که یک راه حل سیاسی ضروت دارد.
عنان نوشته است: برای روسیه، چین و ایران، این بدین معناست که آنها اقدامات مشترکی در جهت متقاعد کردن دولت سوریه، تغییر روند، پذیرش یک انتقال سیاسی و متوجه ساختن آنکه دولت کنونی مشروعیت خود را از دست داده است، انجام دهند. حرکت اول از سوی دولت مهم است، چراکه ناسازگاری و عدم پذیرش اجرای طرح صلح شش ماده ای بزرگترین مانع در رسیدن به هرگونه پروسه سیاسی صلح آمیز بوده است و بی اعتمادی مخالفان به پیشنهادها برای انتقال مذاکره ای را تضمین کرده است.
عنان ادامه داده است: برای آمریکا، انگلیس، فرانسه، ترکیه، عربستان سعودی و قطر این به معنای فشار به مخالفان برای پذیرش پروسه سیاسی جامع است که شامل جوامع و نهادهایی می شود که در حال حاضر با دولت در ارتباط هستند.
او با این اعتقاد که «مشخص است بشار اسد باید کناره گیری کند» نوشته است: با این حال، تمرکز بیشتر باید بر روی اقدامات و ساختارهایی باشد که انتقال دراز مدت صلح آمیز را تضمین می کند و از سقوط هرج و مرج گونه جلوگیری می کند. این جدی ترین مساله است. جامعه بین الملی باید سهم خود از این مسوولیت را بپذیرد.
عنان تاکید کرده است: با این حال، هیچ یک از این مسایل بدون مصالحه واقعی از سوی تمام طرفین امکان پذیر نیست. بن بست به معنای آن است که همه از جمله دولت، مخالفان جامعه بین المللی و قدرت های منطقه ای باید تغییر عقیده دهند. بدین طریق، جامعه بین المللی می تواند شرایط ضروری برای یک پروسه سیاسی را فراهم کند. یک جامعه متحد بین المللی، به طور موثر و فعالانه از انتقال مسالمت آمیز قدرت به دولتی مشروع حمایت کنند.
او یادآور شده است که سوریه هنوز می تواند از بدترین فاجعه نجات یابد. اما این نیازمند رهبری و شجاعت همگان و مخصوصا اعضای دایم شورای امنیت از جمله پوتین و اوباماست. آیا جامعه بین المللی کنونی جامعه ای بین المللی است که به دفاع از آسیب پذیرترین نقاط دنیای ما برخیزد و برای کمک، ایثارهای لازم را انجام دهد؟ این سوالی است که هفته های آتی در سوریه پاسخگوی آن است.
کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل و برنده صلح نوبل است که روز پنج شنبه از مقامش به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل و اتحادیه عرب در سوریه استعفا کرد.
