آیا روي مديريت مسئولان اجرايي می‌توان حسابي باز کرد؟

اين روزها زلزله آذربايجان همه جا نقل محافل است. از صحبت‌هاي دوستانه گرفته تا فضاي مجازي و رسانه‌هايي كه مي‌كوشند گوشه‌اي از رنج‌ها و آلام پيشاني ايران را به نمايش بگذارند؛ از كمك های ميلياردي مردم به زلزله‌زدگان گرفته تا اهدا خون دانشجویان برای زلزله‌زدگان. از بازدیدهای مسئولین و دست اندرکاران تا وعده بازسازی خانه‌های ویران شده و بازهم دلخوش کردن مردم به آینده‌ای نه چندان روشن.

زلزله‌ فقط آذربايجان را نلرزاند بلكه قلب ميليون‌ها ايراني را به لرزه در آورد كه در پس تمام مشكلات و سختي‌هايي كه جبر زمانه به آنها تحميل كرده، نشان دادند هنوز اتحادشان مي‌تواند كمر تمام مشكلات و سختي‌هاي دنيا را بشكند و البته مرحمي باشد بر دل زخم خورده آذري‌هايي كه در غم از دست دادن عزيزانشان پيراهن عزا به تن كرده‌اند.

و اما خالی از لطف نیست بشنویم گوشه ای از وعده هایی که مسئولین و دست اندرکاران در این باره به مردم داغدیده آذربایجان داده‌اند:

تا عید قربان‌ چادر ‌زلزله‌زدگان ‌به ‌خانه ‌تبدیل‌ می‌شود
استاندار آذربایجان شرقی گفته است: دولت و مسئولان استانی هم قسم شده‌اند از عید فطر تا عید قربان چادر‌های مناطق زلزله‌زده را به خانه‌های مستحکم تبدیل کنند. به گفته احمد علیرضا‌بیگی، برای هر 50 واحد مسکونی یک مهندس ناظر در نظر گرفته شده تا خانه‌های آسیب‌دیده به صورت زیربنایی و با رعایت اصول مهندسی ساخته شوند.

وعده ساخت منازل زلزله‌زدگان تا 2ماه ‌آینده
الله‌وردی دهقانی، نماینده ورزقان با بیان اینکه آواربرداری و پی‌کنی برای ساخت منازل زلزله‌زدگان آغاز شده است، نیز می گوید: برنامه‌ریزی‌ها برای ساخت منازل آغاز شده و بنیاد مسکن، ساخت و بازسازی منازل روستایی را بر عهده گرفته ‌و تلاش می‌شود ‌زلزله‌زدگان تا 45 روز یا دو ماه آینده به سکونت‌گاه‌های دائمی خود منتقل شوند.

آغاز بازسازي مناطق زلزله زده
با این اوصاف عملیات بازسازی مناطق زلزله‌زده در شهرستان هریس صبح روز دوشنبه (30/5/91) با حضور وزیر راه و شهرسازی آغاز شد. علي‌ نيكزاد در مراسم كلنگ زنی بازسازی مناطق زلزله زده اظهار داشت: امیدواریم بازسازي تمام واحدها در این منطقه قبل از آغاز فصل سرما به پایان برسد. وي تصريح كرد: مردم باید بدانند با تجربه بنیاد مسكن انقلاب اسلامی و اهتمام استانداری آذربایجان شرقی بازسازی همه واحدهای مورد نیاز در 45 روز امكانپذیر است. وزیر راه و شهرسازی تأكيد كرد همه مسائل مربوط به بازسازی واحدهاي تخریب شده در زلزله را در دولت پیگیری خواهد كرد.

12 هزار واحد در زلزله اخيرآسيب‌ديده است
در همين حال معاون بازسازي و مسكن روستايي بنياد مسكن می گوید که بررسي‌ها نشان مي‌دهد در جريان زلزله اخير آذربايجان شرقي بالغ بر 12 هزار واحد مسكوني تخريب شده كه اكثر اين واحدها روستايي بوده است. عزيزالله مهديان اعلام كرده است که بنياد مسكن در حال حاضر براي بازسازي واحدهاي مسكوني روستايي معادل 5/12 ميليون تومان وام بازسازي با نرخ سود پائين در اختيار روستائيان قرار مي‌دهد كه متقاضيان مي‌توانند آن را 15 ساله بازپس دهند. در همين حال وزير كشور با اشاره به تأكيد رئيس‌جمهور براي تسريع در بازسازي مناطق زلزله زده گفت: در اين راستا مقرر شده كمك بلاعوض دولت به خانواده‌هاي آسيب‌ديده به دو برابر يعني 4 ميليون تومان افزايش يابد.

ساخت خانه‌هاي 70متري براي زلزله‌زدگان
مدیركل بنیاد مسكن آذربایجان شرقی نیز متراژ تعیین شده برای ساخت هر واحد مسكونی را 60 تا 70متر مربع اعلام و گفته است که در صورت درخواست افراد این مساحت‌ها با هزینه شخصی صاحبان منازل قابل افزایش است.

استمهال وام کشاورزان و دامداران آسيب‌ديده از زلزله
پیش از این وزير جهادکشاورزي از استمهال وام کشاورزان و دامداران آسيب‌ديده از زلزله اخير آذربايجان‌شرقي به مدت يک سال خبر داده بود. صادق خليليان در بازديد از مناطق زلزله‌زده آذربايجان‌شرقي، گفت بود: عزم وزارت جهاد کشاورزي، جبران خسارت وارده به توليدکنندگان و بهره‌برداران در مناطق آسيب‌ديده است. وي همچنین بازسازي، نوسازي و ترميم ابنيه‌ها و اماکن دامي و همچنين تأمين به موقع نهاده‌هاي دامي را از ماموريت‌هاي اين وزارتخانه در مناطق زلزله‌زده اعلام کرد.

بازپرداخت اصل تسهيلات زلزله‌زدگان از سال 94
در این میان، نماينده ورزقان در مجلس شورای اسلامی با اعلام اين‌كه اصل تسهيلات بانكي پرداخت شده به زلزله‌زدگان روستايي و شهري از سال 94 آغاز خواهد شد، گفت: صحبت‌هايي براي حذف كارمزد چهار درصدي تسهيلات پرداختي به شهرهاي زلزله‌زده مطرح است كه هيات دولت درباره آن تصميم‌گيري خواهد كرد ولي بازپرداخت اين تسهيلات از سه سال آينده آغاز و اقساط اين تسهيلات حداقل 10 سال از زلزله‌زدگان دريافت خواهد شد. وی اظهار امیدواری کرد که اسكان اضطراري زلزله‌زدگان به اسكان دائمي آنان ختم شود و ديگري احتياج به اسكان موقت آنان نباشد. دهقانی در عين حال احتمال اسكان موقت زلزله‌زدگان را منتفي ندانست و افزود: همه تلاش‌ها معطوف به بازسازي هر چه سريعتر مناطق زلزله‌زده است ولي ممكن است به دليل زمان‌بر بودن فرآيند كار اسكان دائمي زلزله‌زدگان در اين مدت اتفاق نيفتد بنابراين بايد پيش‌بيني‌هايي براي اسكان موقت مردم زلزله‌زده و سكونت آنان در كانكس‌ها و چادرهاي ضدسرما، اتاقك‌هاي موقت و آماده‌سازي فضاهاي كوچك در محل احداث ساختمان‌هاي زلزله‌زدگان پيش‌بيني شود. وي از اختصاص يك ميليون تومان تسهيلات بلاعوض به تمامي زلزله‌زدگان خبر داد و افزود: يك ميليون تومان براي تامين مخارج روزانه به صورت بلاعوض به همه مردم زلزله‌زده پرداخت مي‌شود و براي منازلي كه به صورت كامل در روستاها تخريب شده است سه ميليون تومان وام بلاعوض و براي مناطق شهري دو ميليون تومان براي تعميرات جزئي منازل زلزله‌زده به صورت بلاعوض پرداخت خواهد شد که البته براي مناطق شهري كه به صورت كامل ويران شده است نيز سه ميليون تومان وام بلاعوض تخصيص يافته است. دهقاني افزود: مجموع وام‌هاي پرداختي به مناطق روستايي حدود 18 ميليون تومان و براي مناطق شهري وام مسكن مهر كه حدود 20 ميليون تومان است اختصاص خواهد يافت.

گذشته از این وعده‌ها و حرف و حدیث‌ها، زلزله آذربایجان شرقی، همچون زلزله بم و زلزله رودبار و منجیل حادثه‌ای دلخراش و غم‌انگیز بود که در دفتر تقویم ایران زمین ثبت شد. از دست دادن بیش از 250 هموطن آذری‌زبان و بی خانمان شدن بسیاری دیگر، از عواقب برخی بی‌تدبیری‌ها در ایمن‌‌سازی و بهسازی خانه‌های روستایی است. زلزله شهرهاي اهر، ورزقان و هريس هشدار ديگر باره‌اي بود كه نشان داد هنوز از زلزله بم و زندگي در خانه‌هايي كه برباد تكيه دارد، عبرت نگرفته‌ايم.

مسعود پزشکيان، ‌نماینده تبریز در مجلس بر این باور است که روي مديريت مسئولان اجرايي هيچ حسابي نمي‌توان باز کرد. وی می گوید: آنچه بر ما و مردمان بيگناه اين سرزمين مي‌رود، گناه مديريت اجرايي بي کفايت است و بس.

محمدحسین فرهنگی، عضو كمیسیون عمران مجلس نیز معتقد است که اگر پیشتر نسبت به مقاوم سازی خانه های روستایی توجه بیشتری می شد هم اكنون با حجم سنگین تلفات جانی و به خصوص تخریب خانه ها در شهرستان های اهر، هریس و ورزقان روبرو نمی شدیم.

اکنون درد زلزله‌زده‌ها فقط ویرانی خانه‌ها و از دست دادن عزیزانشان نیست. آنها از روزها و ماه‌های آینده نگرانند. از وقتی كه قرار است به فراموشی سپرده شوند و سرما، برف زودرس، گرسنگی، تشنگی و بی‌سرپناهی مثل سقف خانه‌های‌شان كه از پا در آمد، باز روی سرشان آوار شود.

مسؤولان کشوری و استانی،  وعده داده اند در یك پروسه دوماهه، مشكل اسكان دائم زلزله‌زده‌ها حل شود. مسئولین از پرداخت تسهیلات و وام ساخت مسكن زلزله‌زده‌ها می گویند،‌ اما باید پرسید مردمی که اکنون هیچ منبع درآمدی ندارد، چطور می‌خواهد زیر دِین وام چند میلیونی برود؟ هر عقل سلیمی می داند که بسیاری از این زلزله زدگان نخواهند توانست از پس بازپرداخت وام‌های ساخت مسكن برآیند.

با وجود اینکه مسئولین تمام تلاش خود را برای بازسازی هرچه زودتر شهرها و روستاهای آسیب دیده از زلزله اخیر به کار بسته اند و سعی می کنند با اعطای وام های بدون بهره مردم را در ساخت مسکن های ایمن در این مناطق ترغیب و یاری کنند، اما به نظر می رسد در شرایط فعلی که تمام سرمایه خانواده ها از بین رفته است، حتی اعطای وام های کم بهره یا بی بهره هم نتواند راهگشای مشکل به وجود آمده باشد.

بی شک مسئولین باید به این حقیقت برسند که اعطای وام در شرایط کنونی که افراد همه زندگی خود را از دست داده اند نوعی گول زدن خود است و در چنین شرایطی هرگز نمی توانند به باز پرداخت آن تا سال ها بعد فکر کنند و از طرف دیگر هم مردم توان ساخت مسکن های مقاوم و ایمن را در این شرایط ندارند و احتمال آنكه به دليل وضعيت نامساعد اقتصادي، مردم وام‌هاي دريافتي را صرف ديگر امور زندگي خود كنند و بارديگر خانه‌اي ارزان و كم هزينه با همان خشت و گل و به دور از اصول مهندسي بنا كنند، وجود دارد. اين واقعيتي است كه نبايد از آن چشم پوشيد، چراكه بارها در گذشته سياست پرداخت وجه نقد به مردم شكست خورده است. از اين رو لزوم ورود دستگاه‌هاي مستقل براي بازسازي محكم و سريع مناطق آسيب‌ديده واقعيتي غير قابل انكار است. در كنار اين با توجه به اقليم سرد مناطق زلزله زده كه حتي در تابستان دماي هواي زير صفر را تجربه مي‌كنند، مردم نيازمند ساخت هرچه سريع‌تر منازل خود هستند تا حداقل زمستان و به هنگام بارش برف زير سقفي محكم و گرم به ياد عزيزان درگذشته خود باشند.