خط لوله نفت سروستان از دل زيستگاه آهوان بمو_ كه تاكنون چهار محيط‌بان براي حفاظت از آن جان باخته‌اند_ گذشت تا تلاش‌هاي گروه‌هاي مختلف براي حفاظت از اين مركز زيست‌محيطي نقش برآب شود. اين اتفاق زماني به‌وقوع پيوست كه افكارعمومي تلاش مي‌كرد تا از ساخت پالايشگاه شيراز جلوگيري كند. پالايشگاهي كه با حمايت كامل محمدجواد محمدي‌زاده رئيس سازمان محيط‌زيست كشور روبه‌رو شده است. حالا هم با تعامل او، خطوط لوله نفت سروستان بي‌سرو صدا از لابه‌لاي فنس‌هاي پارك ملي بمو گذشتند و درست از جلوي پاسگاه محيط باني پارك عبور كردند.
وزارت نفت درحالي دل پارك ملي بمو را شكافت كه كارشناسان محيط‌زيست مسير ديگري كه كمترين آسيب را به محيط‌زيست ارزشمند منطقه وارد مي‌كرد به مجري اين طرح پيشنهاد كرده بود. اما باز هم مجريان گذر از يكي زمين‌هاي دولتي كه بدون پرداخت هزينه و معارضه‌اي بر مسير ديگري كه هزينه مادي براي آنها تراشيد، انتخاب كردند.
بازهم تعامل سازمان، باز هم اموال دولتي
ماجراي عبور خط لوله نفت سروستان از مهر ماه گذشته آغاز شد كه رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست در سفر به شيراز اعلام كرد توسعه پالايشگاه شيراز كه يكي از دغدغه‌هاي مهم بود با پيگيري هاي استاندار فارس و حل مشكلات زيست‌محيطي، قابل اجراست و مجري طرح مي‌تواند كار خود را آغاز كند. البته محمدي‌زاده عجله بسيار زيادي براي ساخت اين پالايشگاه داشت و در پاسخ به سوال تهران امروز مبني‌بر اينكه چرا سازمان محيط‌زيست صبر نمي‌كند تا پالايشگاه، معيارهاي موجود را رعايت كنند؟ گفت كه رعايت استانداردهاي محيط‌زيست زمان زيادي مي‌برد در حالي كه توسعه پالايشگاه فقط 6 ماه زمان مي‌خواهد.
البته او آن روزها هيچ سخني درباره حضور لوله‌هاي نفت به ميان نياورد. توسعه پالايشگاه در بمو البته با ديوار اعتراضي ديوان محاسبات برخورد كه به نحوه واگذاري اين اراضي توسط سازمان محيط‌زيست اعتراض دارد. اما اين چراغ سبز آغاز حمله نفتي يكي ازمهم‌ترين زيستگاه‌هاي كشور بود تا چرخ تخريب ساير پروژه‌ها راحت از اين منطقه عبور كند و برخلاف وعده‌هاي پيشين محمدي‌زاده كه گفته بود پالايشگاه آسيبي به منطقه حفاظت شده نمي‌زند لوله‌هاي نفت از جلوي محيط‌باني سازمان محيط‌زيست بگذرد.
به گفته بهمن ايزدي مدير كانون سبز فارس متاسفانه در جريان توافق صورت گرفته بين رئيس سازمان محيط‌زيست و استانداري فارس در سال گذشته، مبني‌بر طرح توسعه پالايشگاه شيراز در 200 هكتار از اراضي بمو،از يك‌ماه پيش خيلي بي‌سر و صدا عمليات عبور خط لوله نفت سروستان به سمت پالايشگاه شيراز از داخل پارك ملي بمو آغاز شده و عملا پارك ملي بمو با احداث اين جاده عملياتي به دو نيم تقسيم شده است. بسياري از زيستگاه‌ها و مناطق حفاظتي از عدم كارشناسي طرح‌ها زخم مي‌بيند. زخمي كه گاهي اوقات مرگ يك زيستگاه و پارك ملي را باعث مي‌شود.
براي مثال در قتل عام درختان باغ گياه‌شناسي نوشهر، مجريان بدون توجه به طرح‌هاي پيشنهادي كه كمترين صدمه را به اين پارك 70 ساله مي‌رساند، به باغ يورش بردند و درختان را براي احداث يك گذرگاه قلع وقم كردند و شكايت‌ها ومحكوميت‌ها نتوانست مافات را جبران كند. حالا هم به گفته ايزدي، زماني كه كارشناسان و ارزيابان محيط‌زيست، مسيري را براي عبور لوله نفت و ميعانات گازي و انتقال از سروستان و فراشبند به شيراز پيشنهاد كرده بودند كه هيچ‌گونه آسيبي به پارك ملي بمو وارد نمي‌كرد و خطوط انتقال، بي‌آنكه وارد پارك شود به پالايشگاه متصل مي‌شدند. اما مسئولان اجرايي بي‌آنكه اين پيشنهاد را درنظر بگيرند گزينه‌اي را انتخاب كرده‌اند كه براساس آن، بخشي از مسير خطوط انتقال نفت و ميعانات گازي از عميق‌ترين و بكرترين دره‌ها در پارك ملي بمو عبور مي‌كند. اين در حالي است كه بنا به تصريح قانون و معيارهاي زيست‌محيطي هرگونه طرح صنعتي بايد حداقل 14 كيلومتر از پارك ملي فاصله داشته باشد. البته انتخاب مسير توسط مجريان طرح نه تنها زخم بزرگي به پيكره رنجور محيط‌زيست وارد مي‌كند كه هزينه‌هاي بي‌دليل زيادي هم روي دست مجريان مي‌گذارد.
آنطور كه اين فعال محيط‌زيست مي‌گويد: در گزينه جديد براي انتقال خطوط نفت و ميعانات گازي نه تنها معيارهاي زيست‌محيطي رعايت نشده كه عمليات اجرايي انتقال با دشواري‌هاي فراواني همراه خواهد بود زيرا طبق مسيري كه كارشناسان محيط‌زيست پيشنهاد كرده بودند خطوط انتقال از اراضي مسطح عبور مي‌كرد و با دور زدن پارك ملي بمو به پالايشگاه متصل مي‌شد اما مسير جديد از منطقه كوهستاني و دره‌هاي عميق عبور مي‌كند.ضمن آنكه 30كيلومتر طولاني‌تر از مسير پيشنهادي محيط‌زيست استان است. به گفته وي، در حقيقت شركت نفت در اين پروژه قصد دارد نفت چاه‌هاي شهرستان سروستان فارس را كه در 85 كيلومتري شيراز واقع شده با لوله به پالايشگاه شيراز منتقل كند. همچنين قرار است ميعانات گازي از فراشبند- منطقه‌اي بين فارس و بوشهر - به اين پالايشگاه منتقل شود.
ايزدي با بيان اينكه طول مسير خط لوله از داخل پارك ملي بمو حدودا 7 كيلومتر است تاكيد مي‌كند: در حالي كه تا چند ماه پيش لوله‌هاي انتقال نفت تا پشت فنس‌هاي پارك ملي بمو رسيده بود و تلاش براي جلوگيري از ورود لوله‌ها به پارك در حال انجام بود؛ در آبان ماه مجوز عبور لوله نفت از پارك ملي از سوي كميسيون زيربنايي دولت و در نتيجه كم‌كاري سازمان حفاظت محيط‌زيست صادر شد و حالا بعد از گذشت چند ماه، نهايتا وارد پارك ملي بمو شد و عملا پارك ملي بمو با احداث اين جاده عملياتي به دو نيم تقسيم مي‌شود.
اين فعال محيط‌زيست مي‌گويد: «اين نقطه از پارك زيستگاه كل و بز و همچنين آبشخورگاه آهوان است كه تقريبا با اين عمليات دستخوش تغييرات اساسي و جدي شده است.» او با اشاره به اينكه تصميم كميسيون زير بنايي در مورد عبور خط لوله از پارك ملي بمو، ناشي از آن بوده كه سازمان محيط‌زيست در اين زمينه از مسئوليت خود شانه خالي كرده مي‌گويد: در حالي‌كه پيش از اين هم عده‌اي در سازمان محيط‌زيست در صدد بي‌ارزش نشان دادن پارك ملي بمو بودند با عبور اين خط لوله نفت و جاده دسترسي آن عملا با از بين رفتن امنيت منطقه، امكان جدا شدن اين بخش از پارك از قسمت اصلي در آينده بسيار زياد است. از سوي ديگر لوله نفت سروستان درحالي از دل پارك ملي بمو عبور مي‌كند كه پيش از اين رئيس سازمان محيط‌زيست در مقابل اعتراض افكارعمومي به واگذاري بخشي از اراضي بمو به پالايشگاه نفت گفته بود كه زمين‌هاي واگذار شده، معيارهاي منطقه حفاظت شده را از دست داده‌اند. حال افكارعمومي مي‌پرسند عبور لوله نفت سروستان از دل پارك ملي به اين معني است كه پارك ملي بمو، ارزش‌هاي حفاظتي را از دست داده است؟
به گفته ايزدي، دادن مجوز براي عبور لوله‌هاي نفت از بمو در حالي است كه اين پارك ملي جزو مناطق چهارگانه تحت نظر سازمان حفاظت محيط‌زيست قرار داشته و نيازي نبوده كه كميسيون زيربنايي دولت در مورد عبور خط لوله از آن مجوز بدهد و سازمان حفاظت محيط‌زيست اين اختيار را داشته كه با اين تصميم مخالفت كند. در حال حاضر بمو با تهديدات متعددي مواجه است، همجواري كلانشهر شيراز و 2شهرستان بزرگ مرودشت و زرقان با بمو، فشار فراواني را به پارك وارد مي‌كند. اين فشار با رشد روز افزون جمعيت روز به روز بيشتر مي‌شود. از سوي ديگر، جاده شيراز - اصفهان كه پيش از انقلاب احداث شده از وسط پارك عبور مي‌كند و پارك را به دو بخش بزرگ و كوچك تقسيم كرده به‌طوري كه اكنون در بخش كوچك‌تر پارك، اثري از حيات‌وحش به چشم نمي‌خورد زيرا عملا ارتباط اين بخش با بخش‌هاي ديگر پارك قطع شده و آميزشي ميان گونه‌هاي وحشي اين بخش با ديگر بخش‌ها وجود ندارد. وجود چند پادگان نظامي و شهرك صنعتي در اطراف پارك از ديگر عوامل تهديد‌كننده پارك است.
همه اين واگذاري‌ها در حالي به‌وقوع مي‌پيوندد كه به گفته «حسينعلي ابراهيمي» مديركل حفاظت محيط‌زيست استان فارس پارك ملي بمو 48هزار هكتار وسعت داشته و امروز به دليل توسعه و تخريب‌هاي غيراصولي به حدود 34 هزار هكتار تقليل يافته است. او توسعه صنعتي بدون در نظر گرفتن محيط‌زيست را از دلايل مهم تخريب اين پارك ملي دانسته است.
منبع: تهران امروز
