سرانجام نتیجه بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و فهرست هشت نفره احراز صلاحیت شدگان اعلام شد. رویکرد روزنامه‌ها به این فهرست، تحت تأثیر جایگاه نامزدهای نزدیک به آنها در فهرست نهایی است، از شوک در اصلاح‌طلبان تا عقب ماندن دولت از حوادث و تا سردرگمی اصولگرایان پس از پیروزی اولیه.
از شوک بزرگ
تا عدم اطلاع از نتیجه صلاحیت‌ها
روزنامه‌های نزدیک به دولت، از سیر حوادث روز گذشته عقب مانده‌اند نشان به این نشان که سید مجتبی ناوندی سردبیر ایران سرمقاله امروز خود با عنوان «هر حرکت غیرقانونی، رژه‌ای در میدان دشمن» را با این جمله شروع کرده است که « با اعلام لیست افراد احراز صلاحیت شده برای انتخابات ریاست جمهوری، در چند روز آینده داوطلبانی که صلاحیتشان برای اعضای محترم شورای نگهبان احراز شده، وارد فضای تبلیغات انتخاباتی خواهند شد. اما طبیعتا گروه دیگری از داوطلبان هستند که شورای نگهبان صلاحیتشان را احراز نکرده است. در این حالت که محور یادداشت پیش روست، تعدادی از این داوطلبان به نفع کاندیداهای دیگر کناره گیری می‌کنند و یا احتمالا فرد یا افرادی از داوطلبان هم به نتیجه اعلام شده درباره احراز صلاحیت‌ها اعتراض خواهند داشت. این اعتراض هم مانند هر اعتراضی که امکان دارد در هر خانواده‌ای اتفاق بیفتد در راستای احقاق حق، طبیعی است و حتی در آموزه‌های دینی و احادیث مختلف بر این موضوع تاکید شده است ولی نکته ظریفی که در این میان وجود دارد نحوه احقاق این حق است که صرفا باید از طریق راه‌های قانونی و به دور از تشنج آفرینی در فضای عمومی کشور باشد».
این آماده نبودن برای نتایج دیشب را می‌توان در صفحات شهروند و هفت صبح نیز دید. تنها روزنامه این طیف که توانسته خط جناحی خود را ادامه بدهد، خورشید است که «زنده باد بهار» را امروز هم در صفحه اول خود آورده است، هر چند نتوانسته مطلب خاصی در این مورد آماده کند و تنها به نقل سخنان دیروز رئیس‌جمهور در کرمان پرداخته است.
در بین روزنامه‌های اصولگرا هم، وطن امروز گویا هنوز از عدم احراز صلاحیت هاشمی خبردار نشده است که صفحه اول خود را به نقد هاشمی در گفت‌وگو با محمدحسن قدیری ابیانه پرداخته است. کیهان در یادداشت روز خود به قلم حسام‌الدین برومند نیز نشانه‌ای از اطلاع از عدم احراز صلاحیت هاشمی رفسنجانی نشان نداده ولی باز هم به مخالفت و نقد وی پرداخته است.
طیف روزنامه‌های اصلاح‌طلب نیز بیشتر از اخبار دیشب، تیتر «شوک بزرگ» را برگزیده‌اند. ابتکار در این مورد نوشته است: اگرچه در روزهاي گذشته خبرهايي مبني بر احتمال رد صلاحيت هاشمي رفسنجاني رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام منتشر شده بود، اما فعالان سياسي و تحليلگران مسائل ايران آن را دور از واقعيت دانسته و با سابقه هاشمي رفسنجاني، در انقلاب و نظام جمهوري اسلامي ناهمخوان مي‌دانستند. اما سخنان دو روز پيش سخنگوي قوه قضائيه مبني بر بررسي وضعيت جسمي و سني نامزدها،گمانه زني‌ها را به سمت ديگري سوق داد.
عباسعلي کدخدايي گفته بود: اگر فردي که قصد به دست گرفتن يک پست کلان اداري و اجرايي را دارد، فقط قادر به انجام چند ساعت کار در روز باشد، طبيعي است نمي‌تواند تاييد شود. شوراي نگهبان در بررسي صلاحيت ممکن است شرايط جسمي نامزدهاي رياست جمهوري را مورد توجه قرار دهد. اين در حالي است که در قانون اساسي هيچ اشاره اي به موضوع محدوديت سني نشده است. رد صلاحيت هاشمي رفسنجاني در حالي شب گذشته به صورت رسمي اعلام شده بود که خبرهاي غيررسمي از صبح روز گذشته در اين باره منتشر شده بود و رسانه‌هاي موافق و مخالف حضور هاشمي در انتخابات به تناسب وضعيت خود اين خبر را تأييد و تکذيب مي‌کردند.
برخي از رسانه‌ها نيزخبراز «تماس‌هاي گسترده چهره‌هاي سرشناس حوزه و شخصيت‌هاي مطرح سياسي با شوراي نگهبان» مي‌دادند. به نوشته اين رسانه‌ها اين افراد با تأکيد بر آنکه «به نظر شوراي نگهبان تمکين خواهند کرد» افزوده اند که در حال تماس با اعضاي شوراي نگهبان هستند تا نظر مشورتي خود را در مورد صلاحيت آيت‌الله هاشمي، به استحضار اين اعضا برسانند. اين رسانه‌ها همچنين خبر داده بودند که که با توجه به حجم عظيم تماس چهره‌هاي سرشناس، دلسوز و باسابقه، احتمال تاييد صلاحيت هاشمي قوت گرفته است. حتي برخي منابع با اشاره به تجديد جلسه شوراي نگهبان در ساعت 5 بعداز ظهر (ديروز)، از احتمال تغيير نظر شوراي نگهبان خبر داده بودند.
حسين الله‌كرم نیز در گفت و گو با «قانون» از اعمال فشار سازماندهي شده براي دريافت حكم حكومتي خبر داده است و نوشته: ديروز حسين الله‌كرم فعال سياسي حزب‌ا‌لله در گفت و گوي تفصيلي با «قانون»، گفتمان‌هاي موجود در عرصه انتخابات را بررسي كرد، ديدگاه‌هاي اين جريان درباره انتخابات رياست جمهوري پيش رو را مورد تحليل قرار داد و همچنين به نقد سياست‌هاي اقتصادي دوران هاشمي و احمدي نژاد پرداخت. الله‌كرم در بخشي از اين گفت و گو نيز دیدگاه‌های خود را درباره دريافت احتمالي حكم حكومتي از سوي كانديداهاي احراز صلاحيت نشده را اعلام كرد. حسين الله‌كرم در بخشي از اين گفت و گو كه به‌زودي منتشر مي شود، تأكيد كرد: به نظر مي رسد، فشار از بالا براي دريافت حكم حكومتي از طرق منسوبين به فتنه و انحراف هرگز نمي‌تواند موثر واقع شود.
دبير شوراي هماهنگي انصار حزب‌ا‌لله در واكنش به سخنان بهمن شريف‌زاده مسئول ستاد انتخابات رحيم مشايي، مبني بر اينكه «براي ما فصل الخطاب رهبري است نه شوراي نگهبان» با تأكيد بر اينكه بنده هم به دولت نهم رأي دادم و هم دولت دهم اظهار كرد: با استفاده از بيانات امام راحل جواب شما و شريف‌زاده را مي‌دهم. امام (س) مي‌گويند هركس تصميم شوراي نگهبان را نپذيرد مفسد في الارض است. حضرت امام(س) در ادامه مي‌فرمايند: من به آقايان هشدار مي‌دهم كه توهين به شوراي نگهبان امري خطرناك است. وي با اشاره به اينكه اگر دوباره احمدي‌نژاد نامزد شود من به وي رأي مي‌دهم تأكيد كرد: بنده به شريف‌زاده‌ها توصيه مي‌كنم كه بروند وحرف‌هاي امام(س) را مطالعه كنند، چرا كه معمار انقلاب اسلامي روابط را در جامعه با مراكز قانوني مشخص كردند.
جلیلی همه جا رفت جز دفتر مصباح یزدینامزدهای باقی مانده در صحنه و برنامه‌های آنها نیز مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است. آرمان در مطلبی با تیتر «چرا جلیلی به ملاقات آيت‌الله مصباح نرفت؟» نوشته است: روز گذشته که جلیلی به قم رفت دیدارهایش محرمانه بود اما آنطور که خبرگزاری‌ها منتشر کردند برنامه او در این سفر دیدار و حضور در دفاتر آیات جوادی آملی، صافی گلپایگانی، سبحانی و نوری همدانی بود. روز گذشته اما هیچ خبری مبنی بر دیدار جلیلی با مصباح یزدی منتشر نشد که در مورد دلایل عدم حضور او در دفتر مصباح یزدی می‌توان چند گمانه را مطرح کرد که مهم‌ترین آن گلایه از رئیس مؤسسه پژوهشی امام خمینی(ره) است. گمانه دیگری که می‌توان مطرح کرد القای دوری جلیلی از جبهه پایداری است چراکه در صورت اثبات نزدیکی او به جبهه پایداری برخی حامیان دولت رای خود را به نفع او به صندوق نخواهند انداخت. سومین گمانه هم سرانجام کار است که جلیلی از ابتدا به فکر آن افتاده است یعنی همگان به‌خاطر دارند که در ابتدای دولت نهم احمدی‌نژاد از نزدیکان و مریدان مصباح یزدی محسوب می‌شد و واقعیت این است که مصباح یزدی هم در حمایت از او دریغ نکرد اما در اواخر دولت، آيت‌الله مصباح به یکی از منتقدان اصلی احمدی‌نژاد تبدیل شد. حال هم جلیلی شاید به این دلیل به دیدار مصباح نرفت که در درجه اول وامدار اعضای جبهه پایداری نباشد و علاوه بر این اگر انتقادی به دولت احتمالی او شد، از جانب حامیان سابق نباشد.
روزنامه ابتکار هم به آینده نقش جلیلی در ائتلاف اصولگرایان پرداخته و نوشته: ائتلاف پيشرفت شامل حدادعادل، قاليباف و ولايتي هر روز مقطع جديدي براي انتخاب نامزد نهايي خود اعلام مي‌کنند. اين ائتلاف سه جانبه تا قبل از ثبت نام نامزدها اعلام کرده بود از طربق نظر سنجي‌ها يک نفر را مشخص خواهد کرد، سپس گفته شد که با رأي جامعتين اين اتفاق خواهد افتاد و اکنون که سه ضلع اين ائتلاف هيچ کدام کنار نرفته و هرسه پا در ميدان رقابت انتخابات گذاشته اند، به نظر نمي‌رسد که هيچ کدام فرصت تبليغات انتخابات را از دست بدهند. از همين روست که غلامعلي حدادعادل وعده داده که پس از تبليغات تلويزيوني اين اتفاق خواهد افتاد.
اين در حالي است که حضور سعيد جليلي در انتخابات نيز تحولات اين ائتلاف را تحت تأثير قرار داده است، به گونه‌اي که حداد عادل چندي پيش گفته بود که مي‌توان روي جليلي به عنوان کانديداي اين ائتلاف، نيز حساب باز کرد؛ موضوعي که تا کنون اگرچه با واکنش منفي ولايتي روبه رو نشد، اما به نظر مي‌رسد محمدباقر قاليباف به راحتي با اين موضوع کنار نيايد.
انتقاد از مدیریت کشور در سه سطحامروز نیز روزنامه‌ها پر است از مطالبی در مورد بودجه سال آینده کشور و اختلافی که بین دولت و مجلس در این باره وجود دارد. علاوه بر این، در مورد شیوه رفتار با سند چشم‌انداز و قانون هدفمندی یارانه‌ها هم مطالب مهمی در روزنامه‌ها دیده می‌شود.
روزنامه شرق در نقل یک سخنرانی از ستاری‌فر رئیس سابق سازمان برنامه در مورد برنامه‌های توسعه و نیز سند چشم‌انداز بیست ساله نوشته است: این سند در دولت آقای خاتمی و با رصد تاریخ انقلاب از ابتدا تا سال 81 تنظیم شد. سپس رهبری، آن را مطالعه کردند و به مجمع تشخیص فرستادند؛ مجمع تشخیص تصویب کرد و باز به رهبری ارجاع داده شد و ایشان نیز مهر تایید زدند و خواستار اجرای آن در بودجه‌های سنواتی و همه برنامه‌ها شدند». به گفته رییس پیشین «سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی»، این سند به این معنی است که همه ارکان حاکمیت، استنباط واحد از مسأله توسعه و برنامه‌ریزی کلان دارند اما «پس از ابلاغ سند چشم‌انداز، ناگهان همه‌چیز فروریخت و گفتند این نگاه‌ها آمریکایی است و به درد ایران نمی‌خورد... کمی جلوتر گفتند اصلا کلمه «توسعه» غیراسلامی است و به‌جای آن بگویید «پیشرفت». حالا بماند که پشت این کلمه «پیشرفت» که یعنی اسلامی است، نوعی تصور «داروینیسم» نهفته است».
ستاری‌فر در نقد رویدادهای پس از تنظیم سند چشم‌انداز می‌گوید: «با توجه به اینکه در سال‌های پیش، این حجم از هجمه به موازین قانونی وجود داشته، دوباره مطرح‌کردن این مباحث مهم است. اکنون وضعیت به گونه‌ای شده که باید کارهای زیادی انجام دهیم تا به سال 82 بازگردیم. با تشتت و درهم‌ریختگی کنونی فعلا رسیدن به جمع‌بندی واحد، محال است».
به گفته ستاری‌فر، گفتمان «توسعه ملی» باید بر اساس موازین علمی اما مبتنی بر خوانش بومی باشد. «اکنون دلسوزان باید گفتمان خود را وسیع کنند. اقتصاد باید همدوش سیاست، فرهنگ و اجتماع، امر توسعه ملی را محقق سازد. کشوری که سند چشم‌انداز تنظیم می‌کند یعنی از آینده به امروز می‌نگرد و به این مرحله از رشد رسیده است. در سند چشم‌انداز آمده است که ایران باید کشوری آزاد و مردم‌سالار باشد و کرامت انسانی در آن رعایت شود. معاش مردم آن بالاتر از خط فقر باشد و ایرانی به ایرانی‌بودن خود افتخار کند. رهبری هم امضا کردند و باید در همه جا، جاری و ساری باشد».
شمس‌اردکاني نیز در گفت‌وگو با «شرق»، يارانه نقدي را آب ريختن به بيابان دانسته است. وی گفته است: ما مي‌گوييم چون اين نفت و گاز و بنزين سرمايه است وقتي مي‌خواهيد بفروشيد هم بايد به حساب سرمايه ريخته شود. اما اگر يک نفر درست پول را خرج نمي‌کند اين توجيه آن نيست که مال را آتش بزنيم. چون او بلد نیست و نمي‌تواند خوب خرج کند آن يک تلاش ديگري مي‌طلبد اما مال را هم نباید ريخت در جوي يا ريگ بيابان.
این فعال بخش خصوصی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد مقایسه بخش‌های دولتی و خصوصی گفته است: متوسط هوش آدم‌هاي پيمانکار و بخش خصوصي درجه يک ما از متوسط هوش کارمندهاي شرکت نفت قطعا بالاتر است اين را حتما لحاظ کن. بحث سواد هم خيلي مهم است. يک نفري را فرستادند برود رييس اوپک شود که انگليسي بلد نيست، از راست به چپ مي‌خواند بعد تو ببين افشار! همين آدم تصميم مي‌گرفت که نفت ايران را کي بفروشد کجا بفروشد و چه وچه. من مي‌گویم کسي‌که «استکر» پالايشگاه مي‌سازد بدون شک مي‌تواند پيچيدگي فروش نفت را هم مديريت کند. ضمن اينکه طلبش را از دولت مي‌گيرد. اگر شما طلب اين را ندهيد سال ديگر اين نمي‌تواند استکر بسازد و بايد یک خارجي بيايد برایمان بسازد.
