بازسازی رخدادهای جنگ، از رویدادهای مهمی است که در سال‌های اخیر به شدت باب شده و در ایران نیز در حوزه فیلم و سریال، تنها یک «مستند ـ سینمایی» در این باره ساخته شده که به شدت مورد توجه قرار گرفته است؛ اتفاقی که بهترین شکل تشریح رویدادهای جنگ ارزیابی شده و گمان می‌رود این امر به صورت وسیع قابل پیگیری است.
به گزارش «تابناک»، «آخرین روزهای زمستان» یک اتفاق در تلویزیون ایران بود؛ واژه‌ای که دقیقاً نمی‌توان نام «مستند» بر آن نهاد و عبارت «مستند ـ سینمایی» برایش منطقی‌تر است. در این سبک اثر صرفاً بر تصاویر و اصوات موجود تکیه نمی‌شود، بلکه با توجه به داشته‌های موجود، تلاش می‌شود پیرامون سوژه اصلی، وقایع را بازسازی و با داشته‌های در دسترس درآمیخت و در نهایت اثری متفاوت آفرید.
پیش از این در حوزه عکس، این اتفاق رخ داده و برخی حوادث تاریخی با جزئیات و حتی رنگ و کیفیت آن دوره، بازسازی شده بود که در نوع خود، گویای بسیاری از اقتضائات و شرایط وقوع حادثه بوده و شاید بیش از صد‌ها صفحه کتاب در تشریح ابعاد یک حادثه با خود حرف به همراه داشته است. در حوزه فیلم اما این امر بسیار دشوار و نفس‌گیر می‌نماید و به ویژه درآوردن اثری هم‌تراز استانداردهای مطرح، در حالی که اساساً چنین امری بسیار کم سابقه است و قابلیت ترازی وجود ندارد، نوع پیشبری را دشوار‌تر می‌سازد.
از راست به چپ: شهید حسن باقری و بازیگر نقش حسن باقریدر حوزه عکس، همه اجزای یک صحنه برای دقایقی قابل چینش است تا با ثبت چند عکس، یک اتفاق تاریخی را بازسازی کند و به تصویر کشید و سرانجام با تکنولوژی دیجیتال، بافت عکس را به دوره تاریخی مدنظر پرتاب کرد؛ اما در حوزه فیلم این امر به دشواری می‌انجامد، به ویژه که محیط‌های شهری و خطوط جنگی به کلی دستخوش تغییر شده و بازسازی محیط سی تا پنچاه سال پیش، بدون آن که مؤلفه‌های شهری مربوط به بیست سال اخیر در آن‌ها نباشد، نیاز به برنامه‌ریزی بسیار سنگینی دارد.
در حوزه تولید فیلم‌های تاریخی نیز این امر به کلی با عکس تفاوت دارد، چرا که بسیاری از متریال‌هایی که در گذشته به شکل وسیع در دسترس بود و همچنین دوربین‌های تصویربرداری و مجموع تکنولوژی که در این زمینه استفاده میشد، بسیار نایاب و در مواردی، تولیدش متوقف شده است؛ بنابراین، ضبط فیلم‌هایی که کیفیت همان دوران را داشته و مشابه تصاویر باقی مانده از جنگ باشد که بتوان با تصویر باقی مانده از آن سال‌ها مونتاژ کرد و امکان تفکیک برای مخاطب عام بسیار دشوار شود، در نوع خود کاری ویژه است.
به اینها می‌توان ضبط صحنه‌های سنگین جنگی را نیز افزود که چه بسا عملاً یک مستند را از یک فیلم سینمایی نیز دشوار‌تر می‌سازد، چرا که در یک فیلم سینمایی، لزومی به تبدیل فیلم به رنگ فیلم‌های دهه ۶۰ و از آن مهم‌تر، به روایت خط به خط و دقیق تاریخ نیست و می‌توان همه رویدادها را به داستان‌پردازی نویسنده ارجاع داد، ولی در موضوع مستند تمامی این اقدامات، باید به گونه‌ای کنار هم اجرا شود، که تاریخ به دقیق‌ترین شکل ممکن و با کمترین خدشه مورد اشاره قرار گیرد.
با چنین شرایطی، در حالی که از بسیاری نشست‌های فرماندهی جنگ، تنها صدا باقی مانده و به دلیل اقتضائات و شرایط سری، حتی تصاویربرداری نشده، قرار بود درباره فرمانده اطلاعات و عملیات سپاه در دوران جنگ که در همان دوران به شهادت رسیده و طبیعتاً کمترین تصاویر قابل تصور از وی وجود دارد، مستندسازان سراغ ساخت «آخرین روزهای زمستان» رفتند و هم تکنولوژی را آوردند و با دوربین ۱۶ میلی‌متری و تکنیکی بسیار جالب فیلم‌ها را به رنگ فیلم‌های دهه ۶۰ درآوردند و هم وقایع را با کمترین اشتباه به تصویر کشیدند تا بتوانیم حسن باقری را بهتر بشناسیم.
تصاویر ضبط شده که تفاوتی با فیلم‌های ضبط شده از جنگ ندارددر این مستند، شهید حسن باقری در اتاق جنگ نشسته و صدایش را در حال بحث با دیگر فرماندهان جنگ می‌شنوید و تصویر می‌کنید، واقعاً این تصاویر مربوط به اتاق جنگ است، حال آن که تمامی اشخاص حاضر در جلسه، چهره‌های شبیه این فرماندهان شهید هستند که در لوکشین اتاق جنگ طراحی شده، نشانده شده‌اند و صدای اصلی اتاق جنگ بر این تصاویر قرار داده شده و آنقدر این بازسازی طبیعی است که بیننده برایش باورپذیر نیست، چنین اتفاق منحصر به فردی رخ داده است.
در سال‌های اخیر، برای ساخت اثری درباره سردار شهید حسن باقری حجم انبوهی از تحقیقات شده بود و چنین عنوان میشد که درباره او فیلم سینمایی ساخته خواهد شد اما تجربه تولید فیلم‌های سینمایی درباره فرماندهان جنگ و ضعیف بودن نزدیک به همه این فیلم‌ها و در مقابل تجربه بسیار موفق ساخت «مستند ـ سینمایی آخرین روزهای زمستان» باعث شد که مسئولان تشویق شوند برای تولید آثار مشابه درباره دیگر قهرمانان جنگ و حتی سایر وقایع تاریخی دارای قابلیت بازسازی اقدام عملی انجام دهند.
در همین زمینه، به ظاهر تکرار سبک مستندسازی برای «حسن باقری» درباره سردار شهید «مهدی زین الدین» نیز در دستور کار قرار گرفته و تحقیقات مفصلی در این زمینه آغاز شده تا بر پایه مستندات به دست آمده، پیش تولید و تولید فیلم صورت پذیرد و خوشبختانه تلویزیون در این زمینه غفلت نکرده که جای تقدیر دارد؛ افزون بر آن که حقیقتاً میزان توجهی که باید به سازندگان این اثر شود ـ به لحاظ عمق اثرگذاری آنچه ثبت کرده‌اند ـ غیرقابل اندازه گیری است.
اگر این مستند را ندیده‌اید، ضمن آنکه پیشنهاد میکنیم همه بخش‌های آن را تهیه و با کیفیت ببینید، دعوتتان میکنیم تا قسمت آخر این مستند را که پیش از این در تلویزیون به نمایش درآمده و به تازگی بازپخش شده، در «تابناک» ببینید.
من این مستندا ندیده بودم. خیلی عالی بود. واقعا خدا دوسشون داشته شهید باقریا. این مردا همیشه تو یاد و خاطرمون هستن. برامون الگو هستن. خدایا یه مقدار از مردونگی این مردارا نصیب ما حونای این نسلم بکن. 
ایکاش بازهمبه امثال این جوانها اعتماد میشد 