در هفته های اخیر و توام با آلودگی شدید هوا، راهکارها و نظرات متفاوتی جهت رفع آلودگی کلان شهرها مطرح گردید. از راه حل های مقطعی و بی اثر همانند زوج و فرد کردن و طرحهای ترافیکی تا راه حل های بلند مدت همانند انتقال پایتخت. البته از همان ابتدا نیز مشخص بود که انتقال پایتخت با بیش از 200 سال قدمت نه کار یک شبه است و نه در توان اقتصادی این دولت و دولتهای بعدی.
به گزارش اعتدال، بنا بر اظهار نظر ریاست سارمان محیط زیست و معاونین وی از عوامل مهم و کلیدی در آلودگی کلان شهرها به خصوص تهران، اصفهان و اراک استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه های کشور است. در حالی که بیش از ۹۰ درصد نیروگاه‌های کشور قابلیت مصرف سوخت گاز را دارند به دلیل کمبود گازطبیعی مجبور به استفاده از سوخت مازوت هستند که آلودگی شدیدی را ایجاد می کند.
اخیرا قائم مقام سازمان حفاظت محیط زیست مصرف مازوت، بە عنوان سوخت در نیروگاه های کشور را روزانه بیش از ۴۰ تا ۵۰ میلیون لیتر عنوان کرده است. مصرف سوخت سنگین مازوت در نیروگاه ها در حالی اتفاق می افتد که وزارت نفت کمبود گاز طبیعی در فصل سرما و افزایش مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی را دلیل قطع سهمیه گاز نیروگاه ها می داند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد کە آلودگی کلان شهرها در سالهای اخیر یکی از عوامل مخاطره انداز بهداشتی عنوان شده است.ناراحتی های قلبی و ریوی، اختلال تنفسی، سرطان و سقط جنین از جمله عواقب خطرناک اسنشاق هوای آلوده در طولانی مدت بیان شده است و با همه این خطراتی که جان شهروندان را تهدید می کند، اراده‌ای جدی برای نجات جان مردم وجود ندارد.
با توجه به این که ایران یکی از ثروتمندترین کشورها در زمینه منابع گاز طبیعی است اما به دلایل مختلف توان استفاده از این منایع وافر را ندارد. یکی از مهمترین این عوامل عدم استفاده از تکنولوژی روز دنیا در استخراج گاز طبیعی است. در حالی که کشورهای منطقه از جمله قطر که دارای منابع مشترک گازی با ایران است از تکنولوژی روز دنیا استفاده کرده و روزانه چندین برابر ایران از این منابع استخراج می کند، اما ایران به دلیل افزایش تحریم ها در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و اجبار به استفاده از تکنولوژِی دست چندم کشورهایی همچون چین حتی با قیمتی گزافتر، توان استخراج میزان مناسبی از این ذخایر را ندارد.
عدم برنامه ریزی کلان مدت وزارت نفت در دولت نهم و دهم و رعایت نکردن قوانین بالا دستی در بخش توسعه و بهره‌برداری از منابع نفت و گاز در هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد سبب شد تا، مصرف سوخت های خطرناک همچون بنزین غیر استاندارد و سوخت های سنگین همچون مازوت، در ایران چندین برابر شود که اولین نشانه این بی تدبیری افزایش آلودگی هوا در همه کلان‌های کشور از جمله تهران، اهواز، اراک، مشهد، اصفهان و ... است.
طبق آمار بانک جهانی در سال 2003 و قبل از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، سهم سوخت مازوت در تامین سوخت نیروگاه ها 14.5 درصد بوده، ولی در سال 91 و در سال آخر ریاست وی این نسبت حدودا 2 برابر شده و به 27.8 درصد افزایش یافته است. بنابراین مهمترین عامل افزایش آلودگی کلانشهرها در دوران دولت نهم و دهم دو برابر شده است. این در حالی است که مصرف گاز طبیعی تامین سوخت نیروگاه ها در طول این دوره از 77.96 درصد به 66.75 کاهش یافته و نیروگاه ها مجبور به استفاده از سوخت سنگین و به مراتب آلاینده تر مازوت گردیده اند.
این در حالی است که کشورهای نفتی و گازی منطقه به دلایل زیست محیطی و برخورداری از منابع گازی و توانایی استخراج آن هر ساله استفاده از گاز طبیعی را در تامین سوخت نیروگاه های خود افزایش داده اند به طوری که هم اکنون سهم گاز طبیعی در تامین سوخت نیروگاه ها در کشورهای قطر، امارات، بحرین، عمان و جمهوری آذربایجان به ترتیب 100 درصد، 98 درصد، 83 درصد، 82 درصد و 85 درصد برآورد گردیده است.
سهم مازوت در تامین انرژی نیروگاه ها در کشورهای توسعه یافته ای هم چون انگلستان، نروژ، هلند و امریکا که از ذخایر سرشار نفت برخوردار هستند هر ساله رو به کاهش است. به طوری که این سهم در کشورهای انگلستان، نروژ، هلند و امریکا به ترتیب به 0.99، 0.03، 1.12 و 0.68 درصد رسیده است. این آمار نشان می دهد که رویکرد و تلاش این کشورها برای تامین اکثر سوخت نیروگاه های خود از سایر منابع انرژی از جمله انرژی های تجدیدپذیر و نیز انرژی هسته ای است.
بنابراین در حالی که استفاده از انرژی هسته ای در تامین سوخت نیروگاه ها به عنوان یک راه حل بلندمدت می تواند مفید باشد، اما استفاده از گاز طبیعی که به مراتب آلایندگی کمتری از مازوت دارد، می تواند به عنوان راه حلی کوتاه مدت و بلندمدت در کاهش آلودگی کلانشهرها مدنظر قرار گیرد. حال با گذشت چندین ماه از روی کار آمدن دولت جدید متاسفانه نه اقدامی عاجلی در زمینه منابع گاز مورد نیاز انجام شده است و نه نشانی از برنامه ریزی بلندمدت برای سالهای آینده دیده می‌شود، گویی که قرار است خواب هشت ساله صنعت نفت و گاز کشور طولانی تر شود!
