منابع اطلاعاتی و تحلیلگران غربی مدعیاند که عربستان سعودی به دنبال ایجاد توانایی غنیسازی هستهای به رغم نگرانیهای تسلیحانی ناشی از آن است.
به گزارش «تابناک»، نشریه آمریکایی دیلیبیست مدعی شده که وندی شرمن، مذاکرهکننده ارشد آمریکایی در ماه گذشته و در نشستی که با سفرای کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس و از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی داشته، این خبر بد را به گوش آنها رسانده است که در توافق نهایی احتمالی با ایران، این کشور توانایی غنیسازی خود را حفظ خواهد کرد.
بر پایه این گزارش، هرچند کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هستهای ایران و ۵+۱ و اجرایی شدن توافق موقت دو طرف، در ظاهر از این روند حمایت کردهاند، در پشت صحنه، آنها همواره نگرانی خود را از این روند به آمریکاییها گوشزد کردهاند.
اما در این میان، یکی از این کشورها (عربستان سعودی) پا را فراتر گذاشته است. عربستان سعودی مدتهاست که علاقه خود را به برنامه هستهای نشان داده، ولی سرویسهای اطلاعاتی غربی و اسرائیلی اکنون نشانههایی از جدی شدن تلاشهای این کشور پادشاهی و از جمله تلاش برای دستیابی به غنیسازی هستهای خبر میدهند. کارشناسان غربی این اقدام را نشانه تمایل عربستان سعودی برای پیمودن مسیر دستیابی به سلاح هستهای میدانند.
دیوید آلبرایت، کارشناس غربی که ریاست مؤسسه دانش و امنیت بینالمللی را بر عهده دارد و تحلیلهای وی در مورد مدت زمان مورد نیاز ایران برای دستیابی به سلاح هستهای در ماهها و سالهای گذشته، ابزار فشار بر سر برنامه هستهای ایران بوده، در مورد تلاشهای اخیر عربستان مدعی شده که «آنها از تحولات مسأله ایران بسیار نگران هستند، آنها پول دارند، میتوانند استعدادهای مورد نیاز را بخرند، آنها میتوانند با پول آموزش هم ببینند... سعودیها به دنبال راهی برای تأمین قدرت بازدارندگی در برابر ایران هستند».
در حالی که دولت عربستان سعودی در سال ۲۰۱۲ برنامه خود برای ساخت شانزده راکتور هستهای را اعلام کرد، منابع اطلاعاتی غربی مدعیاند که عربستان در سالهای اخیر و در پنهانی به دنبال دانش فنی و مهارت لازم و نیز جذب مهندسین و دانشمندان برای گسترش برنامه هستهای خود رفته است.
شبکه جهانی بیبیسی نیز در سال گذشته مدعی شد، عربستان سعودی به طور گسترده در برنامه هستهای پاکستان سرمایهگذاری کرده و گزینههای دستیابی این کشور به سلاح هستهای را بررسی و ارزیابی نموده است.
موضوع مهم دیگری که در این چهارچوب مهم ارزیابی شده، پرسش و پاسخی است که در اجلاس امنیتی مونیخ بین سناتور لیندسی گراهام و شاهزاده ترکی الفیصل، رئیس پیشین سازمان اطلاعاتی عربستان در گرفت. شاهزاده سعودی در پاسخ به این پرسش سناتور آمریکایی که اگر ایران برنامه غنیسازی خود را در توافق نهایی احتمالی با غرب حفظ کند، آیا کشورهای عربی نیز به چنین حقی متوسل خواهند شد، ابراز داشت: «فکر میکنم ما باید بر حقوق برابر برای همگان تأکید کنیم؛ این بخشی از معاهده انپیتی است».
رسانههای غربی، عربستان را در این روند تنها نمیبینند. آنها به ترکیه نیز اشاره میکنند که به تازگی مذاکرات هستهای با ژاپن را از سر گرفته است. ترکیه در حالی به دنبال دریافت تکنولوژی هستهای از ژاپن است که گفته میشود، در صورت توافق ژاپن و اصلاح قرارداد بین دو طرف، توانایی غنیسازی را نیز دریافت خواهد کرد.
در همین حال، الگمینر ژورنال روزنامه یهودیان ایالات متحده در حال برجسته کردن موضع کارشناسان آمریکایی است که مدعی شدهاند، اگر در توافق نهایی، ایران برنامه غنیسازی خود را حفظ کند، آنگاه هیچ مبنایی برای منع دیگر کشورها از غنیسازی نخواهد بود.
به نظر میرسد، در آستانه دور جدید مذاکرات هستهای ایران و ۵+۱ توجه به دو زاویه از اخبار منتشره در رسانههای غربی در مورد پیامدهای توافق احتمالی ایران و غرب قابل توجه است:
نخست اینکه بخش زیادی از اخباری که به خصوص توسط مقامات سیاسی و رسانههای با گرایش نزدیک به رژیم صهیونیستی منتشر میشود، مدعیاند که توافق با ایران به گسترش برنامههای هستهای در منطقه و همچنین اشاعه تسلیحات هستهای منجر خواهد شد. این در حالی است که مثلا نوع روابط بین پاکستان و ایالات متحده و تمایل قدرتهای جهانی برای جلوگیری از اشاعه هستهای، مانعی جدی در راه انتقال سلاح هستهای پاکستان به عربستان سعودی است. این احتمال به ویژه در شرایطی کمرنگتر میشود که تلاطمهای سیاسی و پیر و سالخورده بودن حکومت عربستان و غیر قابل پیشبینی بودن آینده این کشور، مورد توجه قرار گیرد.
نکته مهم دیگر آنکهگسترش فناوری در سطح جهانی و به دنبال آن در منطقه خاورمیانه، این امکان را به کشورها داده که از دانش هستهای در حوزههای گوناگون بهره گیرند. استفاده از دانش صلحآمیز هستهای بنا بر معاهده عدم اشاعه از حقوق همه کشورهای عضو است و اگر تاکنون بسیاری از این کشورها، امکان استفاده از این دانش را نداشتهاند، به تدریج در حال به دست آوردن آن هستند.
هرچند نگرانی ابراز شده در روزنامه الگمینر ـ که در بالا به آن اشاره شد ـ تا حدی واقعی به نظر میرسد، توانایی ایران در حفظ حقوق خود، تنها یکی از دلایل وقوع آن است.