ظهور فناوری دیجیتالانسان ها از بدو خلقت٬ همواره در پی گسترش ارتباطت با دیگر هم نوعان خود بوده اند. در این راستا نوآوری هایی همچون زبان و خط به عرصه ظهور رسید. پس از آن و به مرور زمان، وسایل ارتباط جمعی مانند روزنامه و رادیو پدیدار گشت و با پیشرفت فناوری، رسانه های بزرگی همچون تلویزیون و سینما به وجود آمد. این رسانه ها متکی بر شیوه های دشوار و پر هزینه آنالوگ بودند. از ابتدای دهه هشتاد میلادی فناوری دیجیتال به وجود آمد و به تدریج وارد تمامی عرصه ها شد. فناوری دیجیتال، رسانه های نوینی مانند اینترنت، ماهواره، شبکه های مجازی و تلفن همراه را نیز، ایجاد نمود و تجهیزاتی در ارتباط با آنها مانند نمایشگرهای دیجیتال، رایانه های همراه، دیسک های فشرده، دستگاه های پخش کننده صدا و تصویر کوچک و قابل حمل، بازیهای رایانه ای، گوشی های متنوع تلفن همراه و ... را روانه زندگی انسان امروزی نمود. اکنون روزنامه ها به روشهای دیجیتال چاپ می گردد، همچنین رادیو، تلویزیون، شبکه های ماهواره ای و سینما به روش های دیجیتال اقدام به تولید برنامه کرده و با همین فناوری توزیع و پخش می شوند.
سینمای دیجیتال چیست؟فناوری دیجیتال در عرصه سینما یک انقلاب به وجود آورد. انقلابی که به آهستگی تمام جنبه های فیلم سازی را دگرگون نمود. ورود تدریجی آن باعث گردید که کمتر کسی متوجه قدرت و گستردگی اش شود. با ساخت فیلم هایی نظیر ترمیناتور این حرکت آغاز، و با ساخت فیلم هایی نظیر ارباب حلقه ها، سری جدید جنگهای ستاره ای و هری پاتر، دیگر در سینما به یک امر اجتناب ناپذیر بدل شد.
ابتدا در سینما استفاده از دوربین و سیستم ویدیو را مختص آماتورها می دانستند. لذا ورود دوربین های دیجیتال جدی گرفته نشد. اما به تدریج این دوربین ها ارتقا یافت و سیستم دی وی کامل شد. افکت ها و جلوه های خاص صوتی و تصویری نرم افزاری جدید نیز، ساخت بعضی از صحنه های پر زحمت و هزینه بر را به سادگی در کامپیوتر ممکن ساخت. پس از آن تدوین کامپیوتری جای دستگاههای پیچیده و دشوار موویلا را گرفت. امکان ضبط مستقیم دوربین روی دیسک فشرده جای نوار های گران قیمت و مشقت بار سلولویید را گرفت. ورود سیستم های صوتی دیجیتال نظیر صدای دالبی به سینما، چرخه کامل تولید فیلم را دیجیتالیزه نمود. البته تا همین اواخر کماکان کیفیت تصویر دوربین های آنالوگ از دوربینهای دیجیتال بیشتر بود اما به تدریج کیفیت دوربین ها ارتقا یافت و سیستم اچ دی وی به وجود آمد و با گذشت زمانی کوتاه، جای خود را به سیستم اچ دی و فول اچ دی داد. سایز فریم تصاویر دوربین های نوین دیجیتال، برابر فیلم های ۳۵ میلیمتری دوربین های آنالوگ است و همان عمق میدان را نیز دارا می باشد. همچنین به انواع لنز نیز قابل اتصال است. از طرفی پروجکتورهای پخش دیجیتال شکل گرفت و به تدریج بر کیفیت آن افزوده گردید و با حجم اندک خود به کمک حافظه های دیسک سخت و یا دیسکهای فشرده، راه را بر حجم بالای نوارهای بزرگ و گران قیمت فیلم های آنالوگ و دستگاه های پخش قدیمی بست.
امروزه در کشور های پیشرفته، تصاویر فیلم با دوربینهای حرفه ای دیجیتال ضبط، و صدای دیجیتال با همان کیفیت ضبط بر کنار نوار فیلم سلولویید و یا به مراتب بهتر، در سیستم صوتی دیجیتال دوربین ضبط می گردد. خروجی تصویر و صدا به طور مستقیم بر روی حافظه های دیسک سخت با ظرفیت های بالا و ظاهر فیزیکی اندک ذخیره می گردد. سپس از افکت گذاری و جلوه های ویژه تصویری و صوتی تا صداگذاری، تدوین و اصلاح رنگ نهایی، در کامپیوتر های مجهز انجام می شود و حاصل آن با فناوری دیجیتال پخش و توزیع می گردد. اخیرا تجهیزات دیجیتال به سیستم سه بعدی نیز ارتقا یافته که به تدریج در حال گسترش می باشد.
تفاوت سینمای دیجیتال با سینمای آنالوگ یا سنتیاستفاده از فناوری دیجیتال در سینما ابتدا به دلیل کاهش چشمگیر هزینه های تولید و صرفه جویی وقت و انرژی، صورت گرفت. اما به تدریج امکانات پنهان دیگری از این فناوری آشکار گشت که نه تنها کمک فراوانی به بالا بردن سطح کیفی تولیدات نموده، بلکه موجب خلق برخی از صحنه ها گردید که هرگز در سینمای سنتی امکان ساخت آن وجود ندارد. به همین جهت پیوندی ناگسستنی میان این فناوری با فیلم سازان پیشرو و آثار روز جهان به وجود آمده است. در ذیل به طور خلاصه به برخی از برتری های سینمای دیجیتال نسبت به سینمای سنتی می پردازیم.
- در سینمای سنتی یا سیستم آنالوگ، برای ذخیره و نگهداری تصاویر ضبط شده، از نوارهای سلولویید استفاده می گردید. این نوارها علاوه بر هزینه بالا، حجم زیادی داشته و استفاده از آن درد سرهای فراوانی دارد. در سینمای دیجیتال، تصاویر ضبط شده به صورت فایل کامپیوتری بر روی هارد و فلش مموری ذخیره می گردد، که بی نهایت قابلیت پاک کردن و ضبط دوباره را دارد. لذا هزینه و زحمت خرید، حمل و نگهداری نوار خام به طور کامل در سینمای دیجیتال حذف می گردد.
- در سینمای سنتی برای ضبط صدا سر صحنه یا استودیو نیز همانند ضبط تصویر، از نوار خام استفاده می شد که در سینمای دیجیتال به طور کامل حذف می گردد و صدا های ضبط شده به صورت فایل بر روی هارد و یا فلش مموری ذخیره می گردد. همچنین امکانات اخیر افزایش کیفیت، نظیر صدای دالبی و سه بعدی حاصل فناوری دیجیتال می باشد.
- در سینمای سنتی نوار های ضبط شده همانند فیلم های عکاسی سنتی، باید فرایند چاپ و ظهور را بگذراند و نوار نهایی قابل اتصال به دستگاه های موویلا می باشد. سپس توسط این دستگاه عمل تدوین انجام می گیرد. این مرحله ضمن اینکه هزینه بر می باشد به لحاظ زمانی نیز مراحل تولید را با تاخیر مواجه می سازد که در سینمای دیجیتال این مرحله خذف گردیده و فایلها به راحتی به کامپیوتر منتقل می شود.
- مرحله تدوین در سینمای سنتی بسیار سخت و زمان بر بوده در حالیکه در سینمای دیجیتال با کامپیوتر انجام می شود که ضمن سرعت بالا، از امکانات گسترده ای نیز برخوردار می باشد.
- در سینمای سنتی برای ساخت صحنه های خاص نظیر انفجار، سقوط، و غیره، هزینه های فراوانی را متحمل شده و ضمن پر خطر بودن آن، در بعضی مواقع نتیجه حاصله بسیار ابتدایی و ضعیف بود. در حالیکه در سینمای دیجیتال تمامی این صحنه ها با کامپیوتر ساخته و پرداخته می شود و ضمن صرفه جویی در هزینه و دوری از خطرات آن، نتیجه با کیفیت و هم سطح سینمای استاندارد جهان بدست می آید.
- در سینمای سنتی برای تولید فیلم هایی که تعدد لوکیشن دارد و قسمتهایی از آن در شهر یا کشور های مختلف ضبط می گردد، حضور تمامی عوامل در صحنه ها الزامی بوده و هزینه های حمل و نقل، پذیرایی و اقامت گروه بسیار زیاد بود. اما در سینمای دیجیتال نیازی به حضور تمامی عوامل و بازیگر ها بر سر همه صحنه ها نمی باشد. از صحنه های مورد نظر در شهر یا کشور های مختلف، تصاویر کوتاهی ضبط می شود و سپس به وسیله استدیو های مخصوص و با کمک کامپیوتر، تصاویر بازیگران و یا اشیا مورد نظر فیلم ساز، با کیفیتی بی نظیر و غیر قابل تشخیص بر روی آن مونتاژ می گردد. همچنین تصاویر ضبط شده از اماکن مختلف آرشیو می گردد و در تولیداتی که از لوکیشن های مشابه برخوردار می باشند، قابل استفاده مجدد می باشد و این هزینه را برای تولیدات آینده به صفر می رساند. در سینمای سنتی بارها و بارها از یک لوکیشن فیلم برداری شده یا بارها لوکیشن هایی با هزینه های هنگفت ساخته، سپس تخریب می شود. در حالیکه در سینمای دیجیتال این هزینه ها حذف می گردد.
- در سینمای سنتی برای شخصیت های غیر انسانی می بایست هزینه های گزافی را بابت گریم و ماکت سازی صرف نموده در حالیکه در سینمای دیجیتال این شخصیتها با نرم افزار های کامپیوتر، با کیفیت بالایی به وجود می آید.
برتری سینمای دیجیتال نسبت به سینمای سنتی همانطور که پیش تر اشاره گردید، تنها به کاهش هزینه و صرفه جویی در زمان و انرژی ختم نمی شود. ساخت برخی صحنه ها در سینمای سنتی غیر ممکن بوده، در حالیکه در سینمای دیجیتال امکان پذیر است. همچنین حاصل ساخت برخی صحنه ها به صورت سنتی بسیار ابتدایی و غیر طبیعی بوده و در سینمای دیجیتال بسیار حرفه ای و با کیفیت می باشد. مانند: تصویر برداری در فضا و یا دیگر سیاره ها، حرکت انسان در خلاء یا داخل آب، صحنه نزاع و درگیری در نوک قله کوه و یا سقف اتومبیل در حال حرکت، پرش انسان بین دو ساختمان بلند، حرکت های پیچیده و زیبای دوربین در حین ضبط و ...
تفاوتهای فراوانی بین سینمای دیجیتال و سنتی وجود دارد که ما تنها به بخشی از آن اشاره نمودیم. اما اینگونه می توان نتیجه گرفت که سینمای دیجیتال ضمن کاهش چشمگیر هزینه های تولید، زمان آن را نیز کوتاه نموده و سطح فیلم را از لحاظ کیفیت تصویر، نور، صدا و تکنیک های فنی بطور قابل ملاحظه ای ارتقا می بخشد. لازم به ذکر است که فناوری دیجیتال روز به روز در حال پیشرفت است و هر لحظه بر امکانات و قابلیت های آن افزوده می گردد.
فناوری دیجیتال در سینمای ایرانفناوری دیجیتال در زمینه های مختلف مانند: ال سی دی های خانگی، دستگاههای پخش دیجیتال، دوربینهای آماتور و نیمه حرفه ای، پخش کننده های صوتی و تصویری همراه، دیسکهای فشرده و انواع کامپیوتر خانگی سیار و حرفه ای، همزمان یا با اختلاف زمانی کوتاهی وارد کشور شد. اما این فناوری در سینمای ما به صورت ناقص مورد استفاده قرار گرفت. در زمینه تولید، تنها بخشی از مراحل تدوین و فعالیت های ناچیزی در زمینه جلوه های ویژه به صورت دیجیتال انجام می شود. در زمینه پخش و توزیع نیز، فقط انتشار فیلم بر روی دیسک فشرده به صورت دیجیتال انجام می شود. در اکثر سینما ها فیلم به صورت آنالوگ اکران می شود. البته در پایتخت چند سینما به سیستم دیجیتال مجهز گردیده است.
با توجه به ورود تجهیزات سینمای دیجیتال به کشور، کماکان موارد اندکی از آثار تولید شده از تمامی امکانات دیجیتال استفاده می کنند. به علل این موضوع و زیبایی شناسی سینمای دیجیتال به صورت مفصل در مقاله دیگری خواهیم پرداخت.
