نخستین جلسه هم اندیشی مرکز ملی فضای مجازی با دستگاه‌های اجرایی کشور درخصوص سرویس‌ها و محتواهای مورد نیاز فضای مجازی بر بستر شبکه ملی اطلاعات روز چهارشنبه با حضور محمدحسن انتظاری دبیر شورای عالی فضای مجازی، اعضای کابینه یازدهم و مقامات لشکری و کشوری برگزار می‌شود. در این جلسه ضمن معرفی شبکه ملی اطلاعات که توسط این شورا برای ایجاد زیرساختی امن و منسجم در فضای مجازی تصویب شده، سرویس ها و محتواهای مورد نیازی که توسط دستگاه‌های مختلف طراحی و از شبکه ملی اطلاعات برای انتشار و انتقال استفاده می‌کنند، در راستای تقسیم کار ملی و تصویب در شورای‌عالی فضای مجازی بررسی خواهند شد.
روزنامه ایران بر همین اساس در گفت‌و‌گو با عباس آسوشه، معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی، به بررسی ابعاد شبکه ملی اطلاعات پرداخته است.
شبکه ملی اطلاعات به چه معنا است؟از سال 78 – 77 از شبکه ملی اطلاعات با عناوین مختلفی از جمله اینترانت ملی یاد می‌کردند تا اینکه تعریف شبکه ملی اطلاعات در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید و الزامات آن نهایی گردید. در یک زمانی احساس می‌شد که شبکه ملی اطلاعات همه اجزای شبکه اعم از زیرساخت، خدمات، محتوا و مسائل امنیتی و مدیریتی را شامل می‌شود، اما برنامه پنجم توسعه، شبکه ملی اطلاعات را شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت یا همان IP به همراه سوئیچ‌ها، مسیریاب‌ها و مراکز داده‌ای تعریف می‌کند. نکته‌ای که در این بین وجود دارد این است که متأسفانه خیلی‌ها فکر می‌کنند که شبکه ملی اطلاعات، صرفاً یک سرویس ارتباطی است در حالی که ارتباطات، یکی از سرویس‌های شبکه ملی اطلاعات است و سرویس‌های دیگری را هم در دل خودش جا می‌دهد. در تعریف شبکه ملی اطلاعات بر این موضوع تأکید شده است که درخواست‌های دسترسی داخلی برای اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند نباید به هیچ وجه از طریق خارج کشور مسیریابی شوند. این جزو نکات اساسی است که اطلاعاتی که در داخل کشور وجود دارد دلیلی ندارد که به بیرون از کشور منتقل شده و آنها را دوباره برداشت بکنیم.
الزامات شبکه ملی اطلاعات بر چه اصولی استوار است؟
6 الزام قانونی برای شبکه ملی اطلاعات مصوب شده است. بر اساس ابلاغیه رهبری، مصوبات شورای عالی فضای مجازی حکم قانون را دارد و این موضوع جزء لاینفک شورای عالی فضای مجازی است. در نشست روز چهارشنبه، سعی می‌کنیم الزامات شبکه ملی اطلاعات را برای نمایندگان وزارت‌خانه‌های مختلف و سازمان‌های مهم کشوری که خدمت‌رسانی می‌کنند، تبیین کنیم.
شبکه ملی اطلاعات متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل و کاملاً داخلی است. یعنی شبکه باید طوری باشد که هم مدیریت آن کاملاً در اختیار ما بوده و هم کاملاً مستقل باشد. الزام بعدی که در شورای ملی فضای مجازی مصوب شده این است که شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم با تضمین کیفیت از جمله قابلیت تحرک است. یعنی هم در محتوا و هم در سرویس‌دهی تنوع وجود دارد.
کاربران باید بتوانند از طریق موبایل، تبلت و ابزارهای مختلف ارتباطی در منزل و محل کار به این محتوا دسترسی پیدا کنند. نکته اساسی دیگری که در الزامات شبکه ملی اطلاعات مطرح شده، امن بودن خدمات است.
شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای با قابلیت برقراری ارتباط امن و پایدار میان دستگاه‌ها و مراکز حیاتی کشور است. مردم فکر می‌کنند که صرفاً آنها مخاطبان شبکه ملی اطلاعات هستند در حالی که غیر از مردم، سازمان‌ها و مراکز حیاتی کشور هم جزو مخاطبان هستند و ارتباطات بین سازمان‌ها و مراکز حیاتی هم در شبکه ملی اطلاعات در نظر گرفته شده است.
آخرین الزام شبکه ملی اطلاعات، شامل مراکز داده و میزبانی داخلی است. بر این اساس، شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای پر ظرفیت و پهن باند و با تعرفه رقابتی تعریف شده است. یعنی هم باید مباحث اقتصادی در آن لحاظ شود و هم سرعت مناسب داشته باشد تا بتوانیم به انواع محتوا دسترسی پیدا کنیم.
سرویس‌های مطرح شده در شبکه ملی اطلاعات صرفاً ارتباطی هستند؟خیر. شبکه ملی اطلاعات سرویس‌های ارتباطی ارائه نمی‌کند و سرویس‌های محاسباتی و ابری که امروزه در دنیا باب شده است عمدتاً برآمده از شبکه ملی اطلاعات است و در همان جلسه‌ای که این الزامات تعیین می‌شد، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات متولی اجرا و به جریان انداختن شبکه ملی اطلاعات شد و این وزارت‌خانه طرح‌های مناسبی را برای این کار آماده کرده است. شبکه ملی اطلاعات، موجودیتی نیست که ما بتوانیم در عرض یک یا دو روز آن را ایجاد کنیم، بلکه یک مجموعه فازبندی شده است که در یکی از فازهای اولیه آن، سازمان فناوری اطلاعات و مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات توانستند که شبکه را به سرویس‌دهی نزدیک کنند و ثبت نام یارانه‌ها از طریق این مجموعه، تحقق پیدا کرد.
امنیت در شبکه ملی اطلاعات چگونه مطرح می‌شود؟ما شبکه ملی اطلاعات را کاملاً مستقل و حفاظت شده نسبت به دیگر شبکه‌ها می‌دانیم و مواظب هستیم که از اینترنت به ما حمله نشود. این حمله لزوماً شبکه‌ای نیست، بلکه حمله فرهنگی هم ممکن است اتفاق بیفتد. در حال حاضر تعامل مدیریت شده با شبکه‌های دیگر از جمله اینترنت در دستور کار شبکه ملی اطلاعات قرار دارد. بنابراین مفهومی که متأسفانه در بین مردم شایع شده بود که شبکه ملی اطلاعات یک شبکه بسته است، کاملاً غلط است و این موضوع اصلاً در ذهن مسئولان و تصمیم‌گیران کشور نبوده و در شورای عالی فضای مجازی هم مطرح نشده است.
قوانین و مقررات در شبکه ملی اطلاعات بر چه اصولی استوار است؟با توجه به رشد روزافزون فضای اینترنت در دنیا، این رشد و پیشرفت سایه‌هایی هم در کشور ما داشته است، که بر این اساس، نیاز به قانونگذاری در این زمینه در کشور وجود دارد، به همین خاطر مرکز ملی فضای مجازی یکی از معاونت‌های اصلی خود را معاونت تنظیم مقررات قرار داده است تا روی خدمت و نوع سرویس دهی محتوایی در مجموعه‌ها و الزامات امنیتی و مدیریتی قانونگذاری صورت بگیرد. امیدواریم با حضور دستگاه‌های ذیربط بتوانیم یک مجموعه کاملاً مدیریت شده، یکنواخت و هماهنگ را بعد از مدت کوتاهی در کشور شاهد باشیم.
ساختار سرویس دهی محتوایی در شبکه ملی اطلاعات چگونه است؟شبکه ملی اطلاعات بر اساس برنامه پنجم توسعه یکسری وظایفی را بر عهده گرفته است و ما سعی می‌کنیم در روز چهارشنبه یک بار دیگر با حضور مسئولان وزارت‌خانه و سازمان‌ها، وظایفی که برنامه پنجم توسعه برای سرویس‌دهی و سهولت کار مردم بر آنها سپرده است را بررسی کنیم و مطمئن باشیم که این سرویس‌ها در برنامه‌های کاری آنها قرار دارد. موضوع بعدی بحث خدمات جدید و مجوزهای ترکیبی است. به عنوان مثال به اپراتور سلامت «برکت تل» مجوز فعالیت داده شده است که اگر به این اپراتور نگاه کنید،
یک قسمت از وظایف این اپراتور بسترسازی مباحث ارتباطی، دیتاسنتر و مجموعه‌های مراکز داده است و قسمت دیگر آن به محتوای پزشکی برمی‌گردد. بنابراین سازمان‌های مختلفی باید دور هم جمع شوند و راجع به مجوز ترکیبی این قبیل اپراتورها نظر بدهند و بعد از آن هم در مورد نظارت بر عملکرد این اپراتورها، اظهار نظر بکنند. این‌ها مواردی است که در حال حاضر مرکز ملی فضای مجازی روی آن کار می‌کند و ما فکر می‌کنیم این اپراتورها و خدمات جدید اعم از بحث تجارت، سلامت الکترونیک و مسائلی از این قبیل بزودی روی شبکه ملی اطلاعات جریان پیدا کند. آخرین نکته، بحث نظام‌های کنترل کیفی است که اگر دقت بکنید، بحثی به عنوان SLA یا موافقتنامه سطح خدمت در سرویس‌هایی که تا قبل از این در کشور ارائه می‌شد، خیلی معنی پیدا نمی‌کرد. معاونت تنظیم مقررات شورای عالی فضای مجازی روی این چارچوب‌ها کار می‌کند تا یک نظام قابل مشخص و اجرا برای کنترل کیفی خدمات جدیدی که روی شبکه ملی جریان پیدا می‌کند داشته باشیم تا خدماتی که ارائه می‌شود تضمین شده و از سطح قابل قبول سرویس دهی به مردم برخوردار شویم.
ظرفیت سنجی و تقسیم کار ملی در شبکه ملی اطلاعات چه جایگاهی دارد؟دلیل اصلی برگزاری همایش پیش‌رو، ظرفیت سنجی و تقسیم کار در شبکه ملی اطلاعات است و بدین وسیله می‌خواهیم مطمئن شویم که آنچه که ما به آن شبکه ملی اطلاعات می‌گوییم، ظرفیت و گنجایش لازم را برای ارائه سرویس به مخاطبان، سازمان‌ها، وزارت‌خانه‌ها یا بخش خصوصی خواهد داشت یا خیر؟ و بر این اساس بتوانیم برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام بدهیم. یکی از برنامه‌های اصلی که از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات طلب کردیم، معماری شبکه ملی اطلاعات است و در هم‌اندیشی مطمئن خواهیم شد که این معماری قابل گنجایش است؛ چرا که در موارد ضروری برای افزایش گنجایش و بالا بردن ظرفیت‌ها، لازم نیست ساختارهای زیرین را جابجا کنیم یا هزینه‌های مجددی را بر کشور تحمیل کنیم.
در حوزه تقسیم کار ملی، یکی از مواردی که بر عهده مرکز ملی و شورای عالی فضای مجازی قرار گرفته این است که باید مطمئن شویم که هیچ یک از کارهایی که باید برای سرویس‌دهی به مردم انجام پذیرد، روی زمین نمانده است؛ چرا که هر وظیفه یا هر خدمتی حتماً یک متولی قابل اتکایی دارد. منظور ما لزوماً متولیان دولتی نیست و متولیان خصوصی هم در دستور کار ما هستند و داریم سعی می‌کنیم که تقسیم کار ملی به شکلی مناسب اتفاق بیفتد.
ما سه کمیسیون عالی در درون مرکز ملی فضای مجازی داریم که یکی از آنها کمیسیون عالی ارتقای تولید محتواست که وظیفه آن، تقسیم کار ملی در جهت تولید محتواست. کمیسیون بعدی، کمیسیون عالی امنیت است که در حال حاضر، مباحث امنیتی درون شبکه ملی را بحث و بررسی می‌کند. کمیسیون بعدی هم کمیسیون عالی تنظیم مقررات است که در مورد نظام‌های کنترل کیفی، مباحث خدمات جدید، مجوزها و بررسی وضعیت شبکه ملی اطلاعات بر اساس برنامه پنجم توسعه فعالیت می‌کند.
