دانشمندان آمریکایی سال‌ها در تکاپو بودند تا رازی را که قرن‌ها در سینه دره مرگ باقی مانده کشف کنند.
به نوشته فرهیختگان، «دره مرگ» نام منطقه‌ای در دوردست‌های کالیفرنیاست و سنگ‌هایی دارد که خودبه‌خود و به شکلی عجیب روی سطح حرکت می‌کنند. این پدیده نادر در منطقه‌ای موسوم به «ریسترک پلایا» رخ می‌دهد که در واقع دریاچه خشکی است که در شمال غربی صحرای «دره مرگ» قرار گرفته و به خاطر وجود «سنگ‌های رونده» در دنیا معروف شده است. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد این قبیل سنگ‌ها در برخی دیگر از نقاط دنیا یافت می‌شود ولی این منطقه از شهرت خاصی برخوردار است. این دریاچه در طول 5/4 و عرض دو کیلومتر و 1130 کیلومتر بالاتر از سطح دریا واقع شده است.
ردی که از حرکت سنگ‌های رونده روی سطح زمین خاکی صحرای مرگ به‌جا می‌ماند، صیقلی شده و جهت حرکت را کاملا نشان می‌دهد. تاکنون هیچ‌کس موفق به مشاهده حرکت این سنگ‌ها نشده و محققان تنها با بررسی رد به جا مانده از حرکت آنها به این ویژگی شگفت‌انگیز پی می‌برند. البته تمام سنگ‌های دره مرگ حرکت نمی‌کنند و جابه‌جایی سنگ‌های رونده نیز تنها هر دو تا سه سال یک بار و در زمان‌ها و جهت‌ها و راستاهای مختلف اتفاق می‌افتد. برخی از آنها نیز در مسیر خود چرخش‌های 90 درجه‌ای انجام می‌دهند. این سنگ‌ها اغلب مسیرهای ده‌ها فوتی تا صدها فوتی را می‌پیمایند. بسیاری از آنها سنگ‌های درشتی نیستند ولی تعدادی نیز سنگ‌هایی با قطر 15 تا 45 سانتی‌متری هستند.
بسیاری از محققان پس از سال‌ها مطالعه روی حرکت اعجاب‌انگیز سنگ‌ها، وجود اثر نیروی مغناطیسی را در این منطقه علت اصلی این امر می‌دانند. ولی این علت به چند دلیل صحیح نیست زیرا بسیاری از این سنگ‌ها فاقد مقادیر بالای عناصر مغناطیسی مانند آهن در خود بوده و از این‌رو، به سمت یکدیگر جذب نمی‌شوند. برخی نیز معتقدند که وزش بادهای شدید منطقه، آنها را در سطح صحرا حرکت می‌دهد. ولی به‌طور کلی، مناسب‌ترین راه‌حلی که برای این راز مطرح شده، ترکیبی از باد، دما و آب است. با وجود اینکه «ریسترک پلایا» صحرای خشکی است، همواره خشک نبوده و در واقع، پس از بارش باران یا ذوب برف قله‌های کوه، آب در این منطقه جمع می‌شود.
یکی از محققان کالیفرنیایی معتقد است در زمان وجود آب و افت شدید دما که گهگاه در این منطقه حکمفرماست، لایه نازکی از یخ روی سطح منطقه شکل می‌گیرد و در چنین شرایطی، لیز خوردن و حرکت سنگ‌ها بسیار راحت اتفاق می‌افتد. با تغییر جهت و فروکش کردن وزش باد، این یخپاره‌ها سنگ‌ها را روی سطح یخ‌زده و صیقلی و در مسیرهای مارپیچ می‌کشاند و حتی سنگ‌های بزرگ و عظیم نیز با چنین وزش‌هایی جا‌به‌جا می‌شوند. محققان ناسا زمانی که در حال تحقیق و اکتشاف پیرامون شرایط آب و هوایی منطقه «دره مرگ» بودند، شیفته این سنگ‌ها شدند. به دلیل وسیع بودن منطقه و شرایط آب و هوایی و نیز شرایط خاصی که سنگ‌ها دارند و دشواری کار، تاکنون گروهی داوطلب مطالعه روی این مقوله نشده و حرکت سنگ‌های رونده در این منطقه را به ثبت نرسانده و همین مساله باعث شده تاکنون راز حرکت سنگ‌های رونده ناشناخته باقی بماند. با وجود تمام گمانه‌زنی‌هایی که محققان در این‌باره داشته‌اند، همچنان علت قطعی این مساله عنوان نشده است.
