اگر نگوييم جام جهاني فوتبال پرطرفدارترين رويدادي است كه به صورت دورهاي در دنياي ورزش اتفاق ميافتد حداقل، بايد به اين واقعيت اذعان كنيم كه اين تورنمنت در كنار بازيهاي المپيك كه آن هم هر چهار سال يك بار برگزار ميشود، رويدادي است كه نه تنها اهالي ورزش كه مردم عادي و همچنين نخبگان جامعه را به خود مشغول ميكند. رويداد مهمي كه برگزاري آن از سال 1930 آغاز شده و در 84 سال گذشته تنها دو بار، آن هم به دليل فراگير شدن جنگ جهاني، برگزار نشده است، همواره پر از رويدادهايي بوده است كه سپهر سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي جوامع مختلف را تحت تاثير قرار داده است.
به گزارش آرمان، همين تاثيرگذاري باعث شده اگر در دورههاي نخست برگزاري اين بازيها، شركت در تورنمنت، آنقدرها هم براي كشورها اهميت نداشت و آنها در مواردي حتي عطاي سفر از قارهاي به قارهاي ديگر را به لقايش ميبخشيدند اما، در سالهاي اخير حضور در بازيهاي جام جهاني براي کشورها به موضوع مهمي تبديل شده و آنها با سرمايهگذاريهاي قابل توجه براي اين حضور تلاش كنند. هر چند، بازيهاي جام جهاني در سال 1954، وقتي اين بازيها در سوئيس برگزار ميشد، براي اولين بار از تلويزيون پخش شد اما حدود نيم قرن بعد بررسيها نشان داد كه اين بازيها پربينندهترين رويداد ورزشي هستند به گونهاي كه فينال جام جهاني 2006 را نزديك به يك ميليارد نفر به صورت زنده در سراسر دنيا تماشا كردند. در دورههاي مختلف جام جهاني اتفاقات عجيب و غريب زيادي رخ داده است و يكي از دلايل مهم اعتباري كه اكنون جام جهاني دارد همين اتفاقات عجيب و غريب بوده است. بازيهاي جام جهاني گاه دستخوش بازيهاي سياستمداران شده است. گاهي مافيا و گروهها و افراد خشن بازيكني را كه گل به خودي زده است با شليك 12 گلوله سوراخ سوراخ كرده اند (كشته شدن آندرس اسكوبار مدافع كلمبيا؛ 1994) و گاه شادي فوتبال به انهدام يك باند مافيايي انجاميده است. (انهدام مافياي كامورا در شهر ناپل ايتاليا؛ 1982) استفاده از نبوغ ذاتي گاهي باعث شده است كه مرد قد كوتاه با گلي كه با دست وارد دروازه ميكند، تيمش را قهرمان كند و بگويد: اين دست خدا بود كه انتقام خون ۶۵۰ نظامي آرژانتيني را كه در جنگ فالكلند كشته شده بودند از انگليسيها گرفت. (مارادونا؛ 1986) و در جايي ديگر سياستمداران همان كشور وقتي بايد تيم شان شش گل بزند تا صعود كند وارد ميدان شده و به مقامات كشور رقيب وعده دادهاند در صورت خوردن شش گل، ناوگان هوايي آنها را تجهيز خواهند كرد. ( وعده پرون رئيسجمهور آرژانتين به سياستمداران پرويي؛ 1978).
قهر طبيعت گاهي ميزباني را از كشوري گرفته است ( كلمبيا به دليل زمين لرزه؛ 1986) و گاهي مردم يك كشور را كه مشغول تماشاي بازيهاي جام جهاني بودهاند غافلگير كرده و آنها را در غم و ماتم فرو برده است ( زمين لرزه رودبار و منجيل در 31 خرداد 1369 كه همزمان با بازيهاي جام جهاني 1990 بود.) اين اتفاقات يا هر اتفاق پيدا و پنهان ديگري باعث شده است فوتبال به موضوعي مهم براي بسياري از شهروندان كشورهاي مختلف از فقير تا غني تبديل شود. همزمان با برگزاري بازيهاي جام جهاني در حالي كه بسياري از افراد از اقصي نقاط دنيا به سرزمين قهوه سفر كردهاند، بسياري ديگر نيز تب فوتبال را با آذينبندي خيابانهاي شهر، صحبت درباره فوتبال،تماشاي دستهجمعي فوتبال و. . . به كشورهايشان برده اند. تب فوتبال ايران را هم فرا گرفته است.
چهارمين حضورتيم ملي ايران در حالي امشب اولين بازي خود در جام جهاني را انجام خواهد داد كه اين چهارمين حضور ايران در بزرگترين رويداد فوتبالي جهان است. ايران براي اولين بار در سال 1978 به جام جهاني رفت. آن تيم كه ستارگاني چون ناصر حجازي، دانايي فر و حسن روشن را در تركيب خود داشت تنها توانست يك امتياز از آرژانتين به خانه بياورد. حضور ايران در مسابقات جام جهاني 1998 فرانسه شايد روياييترين و به يادماندنيترين حضور آنها بوده است. همانطور كه اين تيم در ديداري به يادماندني استراليا را شكست داد و به جام جهاني رسيد، در جريان مسابقات نيز توانست يك پيروزي قابل توجه در برابر آمريكا كسب كند و هر چند، باز هم از مرحله گروهي بالا نرفت اما، حضور قابل قبولي داشت. در سال 2006 هر چند ايران باز هم به مسابقات جام جهاني راه يافت اما، تنها توانست يك امتياز آن هم در برابر آنگولا كسب كند و از حضور در دور بعدي مسابقات باز ماند. ايران در حالي سال گذشته موفق شد براي چهارمين بار به جام جهاني برود كه اين حضور كمي بعد از انتخاب حسن روحاني به عنوان رئيسجمهور كه باعث شد مردم در شهرهاي مختلف به خيابان بريزند و شادي كنند، اتفاق افتاد. صعود ايران به جام جهاني باز هم مردم را به خيابان ريخت؛ اتفاقي كه بسياري اميدوارند با موفقيت ايران در جام جهاني دوباره رقم بخورد.
رویای صعود
بازي ايران در مقابل نيجريه در حالي 23 و 30 دقيقه امشب برگزار ميشود كه فوتبال اكنون به نقل محافل شهروندان ايراني تبديل شده است. هر جا، در ميهمانيهاي خانوادگي، سر كار، اتوبوس، مترو و. . . صحبت از فوتبال و عملكرد تيم ملي كشورمان در جام جهاني است. علي كه خود را مهندس كامپيوتر معرفي ميكند، ميگويد: من زياد اهل فوتبال نيستم حتي، بازيهاي مهمي مثل جام باشگاههاي اروپا را پيگيري نميكنم. يادم نميآيد هيچ وقت به جز زمانهايي كه ايران در جام جهاني حضور داشته است اخبار ورزشي سايتها و روزنامهها را دنبال كرده باشم. اين مهندس 31 ساله عنوان ميكند: دليل اين پيگيري نقشي است كه موفقيت ايران در جام جهاني ميتواند بر زندگي ما بگذارد. منظورم اين نيست كه مثلا اگر ايران از گروه خودش صعود كند يا حتي قهرمان جام جهاني شود، همه چيز گل و بلبل خواهد شد. من از غروري حرف ميزنم كه موفقيت در جام جهاني نصيب ما ميكند. الهام .ر هم كه توي تاكسي سر صحبت درباره فوتبال را باز كرده است، كمابيش همين اعتقاد را دارد هر چند، مثل علي چندان بي اطلاع از فوتبال نيست و چه در ايران و چه در ليگهاي اروپايي خود را طرفدار برخي از تيمهاي باشگاهي ميداند. او ميگويد: من در يك شرايط عادي اول طرفدار آلمان و بعد طرفدار هلند هستم. انگليس و ايتاليا را هم دوست دارم اما، حالا شرايط عادي نيست و مسلما ايران با هر كدام از اين تيمها بازي كند، آرزوي قلبيام برد تيم كشور خودم است. او در جواب يكي از مسافران كه میگوید همه را دارند بازي ميدهند، يك نفر ديگر پولش را ميگيرد، ما حرصش را ميخوريم. اطلاعات فوتبالي اش را به رخ ميكشد و ميگويد: همه جاي دنيا همين طور است و اين مهم نيست كه يك بازيكن چقدر پول ميگيرد و اصلا براي پول بازي ميكند يا براي تيمش. مهم اين است كه ما طرفدار آن تيم هستيم و برنده شدن آنها برنده شدن ماست. اين روزها گفت و گوهايي از اين دست را در به صورت مكرر در جاهاي مختلف ميشنويم. مردم جوري حرف ميزنند كه انگار 23 بازيكن تيم ملي كه اكنون در برزيل به سر ميبرند و همچنين مربيان و ديگر دست اندركاران تيم ملي در مقابلشان ايستادهاند و حرفها و نظراتشان را ميشنوند. آنها پيامهايي ميفرستند و با جديتي كه در اين كار به خرج ميدهند به نظر ميرسد اطمينان دارند، پيامهايشان روي موفقيت يا عدم موفقيت تيم ملي شان تاثيري بي بديل دارد.
حمايت معنوي اعتماد به نفس ميدهديك روانشناس در پاسخ به اين سوال آرمان كه آيا اميدواريهاي مردم ايران و حمايتهاي معنوي آنها از تيم فوتبال كشور، ميتواند در موفقيت آنها موثر باشد، ميگويد: به صرف اينكه بگوييم چون ما اميدواريم و از تيم ملي فوتبال كشورمان حمايت معنوي ميكنيم، اين تيم موفق خواهد شد، درست نيست. الان جام جهاني در حالا برگزاري است و علاوه بر اينكه مردم 31 كشور ديگر جهان همين حمايتهاي معنوي را از فوتباليستهايشان دارند، بسياري از مردم فارغ از مليتشان طرفدار تيمهايي در جام جهاني هستند. امير هوشنگ مهريار ادامه ميدهد: اين واقعيت البته به اين معنا نيست كه حمايت معنوي و اميدواري هيچ تاثيري نخواهد داشت. به هر حال اين حمايتها در سادهترين و پيش پاافتادهترين حالت به مليپوشان ما اعتماد به نفس ميدهد. او با تاكيد بر اينكه نبايد از حمايت از تيم ملي به هر صورتي كه هست دست برداشت، خاطرنشان ميكند: با اين وجود اگر تيم ملي كشورمان موفق به گرفتن نتايج مطلوب نشد نه ميتوان بازيكنان را مقصر دانست و نه مردم را؛ موفقيت و عدم موفقيت بسته به مسائل ديگري از جمله مهارتهاي فوتبالي و شرايطي است كه پيش ميآيد.
اميد بر انگيزاننده استهمچنين يك روانشناس و استاد دانشگاه عنوان ميكند كه اميدواري يكي از بحثهاي عمومي در روانشناسي است و روانشناسان به كرات و از منظرهاي مختلف به اين موضوع پرداختهاند. بهروز بيرشك در
گفتو گو با آرمان با بيان اينكه حتي اگر اميدواري واقعي به نظر نرسد نبايد، در برابر آن موضعگيري شديدي داشت، ادامه ميدهد: بنابراين، در برابراين پرسش كه آيا اميدواري تاثيري در موفقيت مليپوشان ما دارد يا نه؟ ميتوان موضوع را از دو منظر ارزيابي كرد. منظر اول اين است كه اين اميدواري از نظر رواني براي فرد اميدوار (شهروند عادي) مفيد است و منظر دوم اين است كه اين اميدواري ميتواند، اميد مليپوشان كشور را تقويت كند و انگيزه بيشتري به آنها بدهد. اين استاد دانشگاه تاكيد ميكند: اميد همواره بر انگيزاننده است و روحيه و شرايط افراد را تغيير ميدهد. به همين دليل است كه وقتي تيمي از حمايتهاي تماشاگرانش برخوردار است بهتر بازي ميكند هر چند، گاهي هيجانهاي منفي مشكل ساز ميشود.