دکتر سعید زیباکلام از اساتید دانشگاه چندی پیش به دلیل انتقاد از توافق ژنو به دادگاه احضار شد. گفت‌وگوی وطن‌امروز را با وی می‌خوانید:
آقای زیباکلام! جنابعالی به عنوان یکی از اعضای جامعه دانشگاهی منتقد توافق ژنو هستید. چندی پیش مطلع شدیم به خاطر یکی از سخنرانی‌هایتان در نقد توافق هسته‌ای به دادگاه احضار شدید. لطفا در این‌باره قدری توضیح دهید.دوشنبه دو هفته پیش احضاریه‌ای از سوی دادسرای فرهنگ و رسانه دریافت کردم که 3 روز مهلت داشتم خودم را معرفی کنم. با توجه به تداخل با تعطیلات، یکشنبه هفته گذشته به دادسرا مراجعه کردم. بازپرس محترم مطالبی را تحت عنوان توهین به رئیس‌جمهور عنوان کرد.
چه بخشی از صحبت‌های شما به عنوان اهانت به رئیس‌جمهور مطرح شده بود؟اینکه بنده به رئیس‌جمهور در موضوع توافق ژنو نسبت دروغ داده‌ام. در مستند موجود در دادستانی اظهارات بنده در یکی از دانشگاه‌های تهران در 28 اردیبهشت‌ماه بود که خبرگزاری دانشجو آن را منتشر کرد و ادعا شده بود بنده در آن سخنرانی به رئیس‌جمهور اهانت کرده‌ام.
دقیقا به کدام بخش از اظهارات شما اشاره شده بود؟صحبت‌هایی درباره تحریم‌ها بود. در آن جلسه چون حضور ذهن نداشتم که خبر منتشره در خبرگزاری دانشجو دقیقا کدام یک از سخنرانی‌هاست، قرار شد مجالی برای بررسی بیشتر به اینجانب داده شود و در جلسه دوم برای توضیحات حضور پیدا کنم.
جلسه دوم بازپرسی چه زمانی بود؟چهارشنبه هفته گذشته بود که بازپرسی به صورت کتبی صورت گرفت.
به نظر شما برای برخورد با منتقدان، قوه قضائیه از ناحیه دولت تحت فشار است؟اینطور به نظر می‌رسد. البته قوه قضائیه طبق قانون به وظایفش عمل می‌کند اما گمان بنده این است که فشارهای قابل توجهی از سوی دولت بر قوه قضائیه وجود دارد. آقای رئیس‌جمهور به کرات و به مناسبت‌های مختلف از جمله 16 آذر 92 در دانشگاه شهید بهشتی گفت هم دولت و هم صاحبنظران، دانشجویان و فرهیختگان لازم است آثار این سیاست یعنی توافق هسته‌ای را برای مردم بیان کنند. در واقع یکی از عوامل اینکه بنده در باب توافق ژنو سخنرانی می‌کنم همین مطلب است. بنده به احترام سخنان آقای رئیس‌جمهور بر خود لازم دیدم آثار این توافقنامه را بیان کنم، اینکه چه تاثیراتی روی تحریم‌ها گذاشته و واقعا همانطور که دوستان در دولت می‌گویند توافق هسته‌ای تحریم‌های ظالمانه علیه ایران را جمع کرده است یا خیر؟ رئیس‌جمهور همچنین در 4 دی‌ماه سال گذشته در جمع مردم اهواز گفت: «آیا می‌دانید توافق ژنو یعنی چه؟ یعنی تسلیم قدرت‌های بزرگ در برابر ملت بزرگ ایران.» خب! با کمال تاسف باید بگویم که اینطور نیست. آقای روحانی در همان سخنرانی گفت توافق ژنو یعنی شکستن سد تحریم که بر ملت عزیز ایران تحمیل شده است. من معتقدم سد تحریم شکسته نشده است و به این موضوعات در صحبت‌هایم اشاره کرده‌ام.
یعنی سخنرانی‌های شما در نقد توافق ژنو یک بحث تخصصی و کارشناسی بوده، نه با نگاه جناحی و سیاسی.دقیقا همینطور است. شما دقیق به هدف زدید. بنده در آن سخنرانی توافقنامه ژنو را بند به بند درباره تحریم تحلیل کردم و اظهارات آقای روحانی و آقای ظریف را مطرح کردم. خب ! وقتی بررسی علمی کنیم می‌بینیم برخی واقعیت‌ها را باید برای مردم تشریح کرد. از یک طرف آقای روحانی از اساتید دانشگاه دعوت می‌کنند که درباره توافق ژنو اظهارنظر کنند، اما وقتی ما بررسی کردیم و در سخنرانی‌هایمان هم اعلام کردیم آن چیزی که به عنوان دستاورد توافق مطرح می‌کنند با آن چیزی که در توافق صورت گرفته متفاوت است، آنوقت اظهارنظرهای ما موجب ناراحتی‌شان می‌شود و کار به پیگیری قانونی، احضار و دادگاه می‌کشد.
اگر به جامعه دانشگاهی علت سخنرانی درباره توافق ژنو را بخواهید توضیح دهید، چه می‌گویید؟به احترام صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور و دعوت از اساتید به میدان آمدم و اینکه اصل موضع به خاطر امر به معروف و نهی از منکر است تا انقلاب اسلامی و منافع ملی ما حفظ شود و برای بنده در این موضع چیزی بالاتر از آرمان‌ها و مصالح انقلاب اسلامی وجود ندارد. به علاوه اینکه اصل هشتم قانون اساسی تمام آحاد ملت ایران را موظف کرده است برای امر به معروف و نهی از منکر قیام کنند. اما ظاهرا برخی از این موشکافی‌های دقیق و علمی قدری به مذاق آقای رئیس‌جمهور که ادعا می‌کند به آزادی بیان و قلم احترام می‌گذارد خوش نیامده است. متاسفانه در عمل مشاهد می‌شود خلاف آن چیزی است که از سوی برخی بیان می‌شود. بنده در نامه سرگشاده خود خطاب به آقای روحانی در دی‌ماه سال گذشته با اشاره به این صحبت وی که گفته بود برخی، از جاهای خاصی پول می‌گیرند و بی‌سواد و کم‌سواد هستند، از ایشان خواهش کردم این کم‌سواد‌ها و بی‌سوادها را مشخص کند. همچنین بویژه به خاطر اینکه این جو امنیتی و اطلاعاتی گسترده‌تر از این نشود، آقای رئیس‌جمهور اعلام کند به عنوان مثال بنده که از معدود منتقدان در ماه‌های آذر، دی و بهمن بوده‌ام از چه منابعی ارتزاق کرده ام.
علت این رفتاری که به آن اشاره کردید را چه می‌دانید؟ از یک طرف بر آزادی منتقدان بسیار تاکید می‌شود در مقابل چه در زبان و چه در عمل منتقدان در تنگنا قرار می‌گیرند.آقای روحانی حتما به این مقوله توجه دارند که فرهنگ ما ایرانی‌ها به آزادی توجه ویژه دارد و آقای رئیس‌جمهور با این مساله مواجه است که این آزادی بیان و قلم برای جامعه دانشگاهی فوق‌العاده مهم است. لذا به نظر می‌رسد برای اغنای این نیاز جامعه دانشگاهی، رئیس‌جمهور به صورت مطول و به مناسبت‌های مختلف و در جاهای مختلف این موضوع یعنی اهمیت آزادی بیان را مطرح می‌کند. از آن طرف دولت و شخص آقای روحانی فی‌الواقع متعلق به یک جریان سیاسی هستند در کشور که کارنامه آنان در میزان اعتقاد به آزادی بیان مشخص است.
کدام کارنامه؟ کدام جریان؟رفتارهای صورت گرفته در دولت موسوم به سازندگی که نزدیک‌ترین جریان فکری به دولت فعلی است که سابقه خوبی ما از آن درباره احترام به آزادی مطبوعات و آزادی بیان نداریم.
به موضوع دانشگاه و دانشگاهیان و اصالت مقوله آزادی بیان در این قشر از جامعه اشاره کردید. به نظر شما آقای روحانی تا چه اندازه توانسته با جامعه دانشگاهی ارتباط برقرار کند؟
تا آنجا که بنده در خاطر دارم آقای روحانی عضو هیات علمی هیچ دانشگاهی نیست. اگر شما سوابق آقای روحانی را بررسی کنید در این سال‌های بعد از انقلاب حضور در دانشگاه نداشته و عمده مشاغل آقای روحانی مشاغل امنیتی بوده است. سراغ ندارم رئیس‌جمهوری در طول تاریخ انقلاب داشته باشیم که در اظهاراتش شائبه بی‌سوادی برخی دانشگاهیان مطرح شود.
جامعه منتقدان توافق ژنو جامعه گسترده‌ای از جریانات مختلف سیاسی است. آیا تا الان سراغ دارید دولت از این انتقادات استفاده کرده باشد؟با کمال تاسف به جای اینکه اثرپذیری واقعی از انتقادات موجود رخ داده باشد، این انتقادات، همایش‌ها و سخنرانی‌ها، تنها در نحوه و شیوه‌های اجرای کار تاثیر گذاشته است ولی در سیاست‌ها تغییری دیده نمی‌شود. بنده گمان نمی‌کنم توافقنامه وین حالا در هر زمانی حاصل شود به لحاظ ساختار و اصول منطبق با آرمان‌های انقلاب اسلامی و منافع ملی تفاوتی با توافق ژنو داشته باشد. به عوض مقداری شکل و اجرای کار تفاوت کرده است. به این معنی که قدری غیرشفاف‌تر شده است. البته من آرزو و دعا می‌کنم اشتباه کرده باشم اما هیچ‌یک از تارهای قلب و فهمم نمی‌گوید که آقایان متنبه شده باشند. توافق وین حتی ممکن است از توافق ژنو هم بدتر باشد چرا که وین توافق جامع است اما ژنو توافق محدود.
برخی حامیان دولت مدام از رهبری هزینه کرده و می‌گویند مذاکرات زیر نظر رهبری اداره می‌شود. در این‌باره توضیحاتی بفرمایید.این موضوع را بنده نیز دیده‌ام. رهبر انقلاب هیچ‌گاه نیاز به سخنگو نداشته‌اند وگفته‌اند من حرف‌هایم را علنی می‌زنم. ایشان علنی گفته‌اند تیم مذاکره‌کننده حق ندارد زیر بار زور برود و بارها گفته‌اند من به مذاکرات خوش‌بین نیستم و گفته‌اند ملت هوشیار و مراقب باشد. آیا اینها با رهبر انقلاب گام به گام مذاکرات را چک می‌کنند؟ خیر، این طور نیست. هر آنچه ایشان در مناسبت‌ها و سخنرانی‌ها می‌گویند آن مبنا برای ما است. بنده تا الان حتی یکبار هم از صحبت‌های ایشان استفاده ابزاری نکرده‌ام و این اظهارنظرهای دوستان از سر ضعف است. اگر دقت کنید تا الان حتی یک دفاع علمی هم از توافقنامه نداشته‌اند ولی نقدهای مطرح شده به توافق ژنو، علمی و فنی است.
چه پیامی برای آقای رئیس‌جمهور و تیم هسته‌ای دارید؟بنده به سهم خودم ظرف 6 ماه گذشته خطاب به آقای رئیس‌جمهور و تیم دیپلماسی دولت مطالب متعددی را از سر شفقت و دلسوزی و منافع ملی مطرح کرده‌ام اما الان به جای اینکه بخواهم رئیس‌جمهور و تیم دیپلماسی را خطاب قرار دهم، می‌خواهم ملت ایران را خطاب قرار داده و هشدار بدهم. هشدار بدهم که ما در جریان تحولات بزرگی قرار داریم و باید بسیار نگران باشیم و مراقب اعمال دولت در حوزه دیپلماسی باشیم. کار از دلواپسی گذشته است، ما باید مضطرب و معترض باشیم، چراکه عنوان دلواپسی برای اتفاقاتی که افتاده و الان در حال انجام است بسیار رقیق و ناچیز است.
