هادی حقشناس. کارشناس اقتصادی در سرمقاله شرق نوشت:
«ضریب جینی»، نشانگر فاصله طبقاتی و نحوه توزیع درآمد است. زمانی که این شاخص رو به «صفر» حرکت کند، فاصله طبقاتی کاهش یافته؛ یعنی توزیع درآمد عادلانهتر شده است و هر چه به سمت «یک» متمایل شود، فاصله طبقاتی افزایش یافته به این معنی که توزیع درآمد ناعادلانه شده است. در فاز نخست هدفمندی یارانهها به هر نفر ماهانه 45هزارتومان در قالب یارانه نقدی پرداخت شد. با این سیاست دولت وقت،
تفاوتهای تمام دهکهای درآمدی که تا پیش از آذر سال 89 (آغاز اجرای فاز اول هدفمندی یارانهها) وجود داشت، باید مانند گذشته باقی میماند اما این انتظار محقق نشد. درواقع تورم ناشی از اجرای این قانون تفاوت معناداری در قدرت خرید مردم ایجاد کرد. از این رو زمانی که تورم 10 واحد درصد بهدلیل اجرای فاز اول هدفمندی یارانهها افزایش یافت، دهکهای پردرآمد قویتر و دهکهای کمدرآمد ضعیفتر شدند.
این موضوع همواره یکی از آثار پایدار تورم شناخته میشود. آنهایی که متعلق به دهکهای بالای درآمدی هستند، داراییهای بیشتری دارند که با وجود تورم هر روز بر ارزش آنها افزودهتر میشود؛ در حالی که دهکهای کمدرآمد به دلیل اینکه دارایی ندارند به پرداختکننده هزینه تورم، تبدیل میشوند. در اقتصاد گفته میشود تورم مالیاتی است که دهکهای کمدرآمد میپردازند زیرا در زمان بروز تورم، هزینه خانوارهای پایین درآمدی همواره سیر صعودی دارد زیرا آنها دارای درآمدهای ثابت هستند و تورم، ارزش درآمد آنها را کاهش میدهد.
با اجرای فاز نخست هدفمندی یارانهها خانوارهای کمدرآمد ظاهرا به 45هزارتومان درآمد بیشتر دست یافتند در حالی که با گذشت دو، سه سال از دریافت اولین یارانه نقدی، ارزش آن به کمتر از یکسوم کاهش پیدا کرد. نهتنها ارزش یارانه نقدی بلکه ارزش کل درآمد ماهانه آنها نیز به دلیل تورم به یکسوم تقلیل یافت. برای نمونه اگر خانوار ایرانی در آذر 89 ماهانه 500هزارتومان درآمد داشت، دو سال بعد ارزش آن به 300هزارتومان در ماه کاهش پیدا کرد. به عبارت دیگر در این مثال خانوار ایرانی در مقابل 200هزارتومانی که از دست داد، تنها 45هزارتومان دریافت کرد. از این رو میتوان گفت، در ماههای نخست اجرای فاز اول، که تورم هنوز جهش نیافته بود (یعنی در کوتاهمدت) ضریب جینی که بیانگر فاصله یا شکاف طبقاتی است، کم شد اما در بلندمدت که تورم به بیش از 40درصد هم رسید، ضریب جینی کاهش کوتاهمدت خود را به یکباره جبران کرد و افزایش یافت.
به عبارت دیگر، رشد چشمگیر تورم، شکاف طبقاتی را افزایش داد. یعنی ارزش داراییهای دهک پردرآمد جامعه در سال 92 نسبت به 89 به فاصله سهسال چندین برابر شد. برای مثال قیمت پراید که تا پیش از اجرای فاز نخست هدفمندسازی یارانه حدود هشتمیلیونتومان بود بعد از گذشت سه سال، 20میلیونتومان شد. در سایر داراییها مانند خودروهای وارداتی، مسکن و... این رشد دیده میشود. از این رو میتوان چنین نتیجه گرفت که اجرای فاز نخست یارانهها موجب کاهش فاصله طبقاتی در کوتاهمدت شد اما رشد فزاینده تورم در چند سال بعد، فاصه طبقاتی را بیشتر کرد و اختلاف درآمدی بیشتر از قبل نمود یافت.