دبيركل خانه كشاورز بابيان اينكه بازار داخلي محصولات كشاورزي در انحصار عده‌اي خاص است، گفت: به‌رغم اينكه كشاورز محصول درجه يك خود را با قيمت به مراتب پايين‌تر از بازار داخلي صادر مي‌كند براي او صرفه بيشتري دارد چرا كه سهم بيشتري از صادرات نصيبش مي‌شود.
عيسي كلانتري وزير اسبق كشاورزي در گفت‌وگو با ايسنا اظهار كرد: در تعيين بازار صادراتي محصولات كشاورزي دو رويكرد وجود دارد و آن اين است كه گاهي محصولي مانند پسته با هدف صادرات و ارزآوري توليد، روانه بازارهاي جهاني مي‌شود و گاهي يك محصول با توجه به مازاد بودن نسبت به ميزان مصرف داخلي و نبودن الگوي كشت مناسب براي آنها مانند سيب‌زميني، هندوانه و... در فهرست محصولات صادراتي قرار مي‌گيرد كه صادرات اين گروه از محصولات عمدتا با اهداف تنظيم بازار داخلي است.
وي با بيان اينكه برخي محصولات مانند پسته عمده صادراتشان شامل محصولات درجه دو است و محصولات درجه يك در بازار داخلي مصرف مي‌شوند يا به صورت جداگانه و با قيمت‌هاي متفاوت صادر مي‌شود، افزود: به عنوان مثال پسته كه تقريبا كيلويي 10 دلار صادر مي‌شود در بازار داخلي بسيار گران‌تر به دست مصرف كننده مي‌رسد اما عمده‌فروش آن را از توليدكننده همان كيلويي 30 هزار تومان (تقريبا معادل نرخ صادراتي) خريداري كرده است.
وزير كشاورزي دولت سازندگي افزايش قدرت رقابت‌پذيري را يكي از دلايل پايين‌تر بودن قيمت محصولات صادراتي كشاورزي نسبت به بازار داخلي دانست و ادامه داد: البته اگر محصولات صادراتي كشاورزي كيفيتشان پايين باشد يا اينكه با قيمت بالايي در بازارهاي جهاني عرضه شوند مشتري براي آنها وجود ندارد چرا كه مشتريان خارجي كالايي باكيفيت پايين و گران قيمت را نمي‌خرند.
وي افزود: يكي از دلايل عمده‌اي كه محصولات كشاورزي در بازار داخلي بسيار گران‌تر از نرخ صادراتي‌شان به دست مصرف‌كنندگان مي‌رسد دلالان بسيار و بازار انحصاري اين محصولات به ويژه ميوه و تره‌بار است كه بايد اين بازار انحصاري شكسته شود. كلانتري گفت: قيمت‌هاي بالايي كه در بازار داخلي محصولات كشاورزي مانند انگور، هلو و... وجود دارد ربطي به كشاورزان ندارد و آنها سهمي در اين گراني ندارند چرا كه اين محصولات عمدتا به يك‌چهارم قيمت مصرف و بيشتر از كشاورزان خريداري مي‌شود؛ بنابراين صادرات محصولات كشاورزي براي كشاورزان به صرفه‌تر از بازار داخلي است چرا كه سهم بيشتري نصيب توليدكننده مي‌شود.
وي تصريح كرد: يكي از دلايل بالا بودن قيمت محصولات كشاورزي در بازار داخلي اين است كه مكانيزم بازار دچار مشكل شده و در انحصار عده‌اي خاص است كه بايد اين انحصار شكسته شود و سيستم توزيعي منطقي به نفع توليدكننده و مصرف‌كنندگان ايجاد شود. دبيركل خانه كشاورز اظهار كرد: براي صادرات محصولات كشاورزي كه آب‌بري بالايي دارد بايد به گونه‌اي حسابگرانه عمل كرد و هر محصول را با توجه به منطقه‌اي كه در آن توليد مي‌شود و ميزان آب مصرفي در آن منطقه سنجيد به عنوان مثال توليد هندوانه و مانند اين محصول كه آب زيادي مصرف مي‌كنند در منطقه‌اي مانند دشت مغان كه 600 تا 700 ميليون مترمكعب آب مازاد در آنجا وجود دارد مشكلي ندارد اما توليد اين محصولات و صادرات آنها در مناطقي مانند دشت مهران و اصفهان فاجعه است كه بايد جلوي آن گرفته شود البته در دوره كنوني برنامه‌ريزي نسبتا مناسبي براي كشت محصولات كشاورزي در مناطق مختلف وجود دارد.
كلانتري افزود: به عنوان مثال براي توليد و صادرات سيب درختي بايد حساب‌شده عمل كنيم و نگوييم چون آب در منطقه‌اي وجود دارد به‌رغم نياز 8000 مترمكعبي آب در هر هكتار از اين محصول حدود 20 هزار مترمكعب آب مصرف كنيم چرا كه در صورت صرفه‌جويي در ميزان آب مصرفي اين محصول ارزآوري واقعي صادرات آن نيز بيشتر مي‌شود.
وي اظهار كرد: برخي محصولات مانند ذرت دانه‌اي و چغندر قند به‌رغم اينكه قيمت نسبتا پاييني در بازار دارند جزو محصولاتي هستند كه آب‌بري بالايي دارد كه به نظر مي‌رسد واردات اين محصولات بسيار به صرفه‌تر از توليد آنها در داخل با هزينه فراوان است؛ بنابراين صادرات محصولات كشاورزي بسته به نوع محصول، ميزان آب‌بري و منطقه‌اي كه آن محصول توليد مي‌شود متفاوت است و ديدگاه‌ها و سياست‌گذاري‌ها براي توليد و صادرات آنها بايد متفاوت باشد. وزير اسبق كشاورزي گفت: برخي محصولات كشاورزي مانند پسته، خرما، كيوي و... با هدف صادراتي توليد مي‌شود چرا که ميزان مصرف آنها در بازار داخلي مشخص و محدود است اما برخي محصولات مانند هندوانه و سيب‌زمیني به دليل مازاد بودن و با هدف تنظيم بازار داخلي صادر مي‌شود كه سياست‌گذاري درباره نرخ و بازار داخلي و خارجي آنها بايد حساب‌شده كنترل شود.
وي گفت: به عنوان مثال گرچه هندوانه آب‌بري بالايي دارد اما سالانه حدود 10 درصد از اين محصول صادر مي‌شود كه مشكلي ندارد و طبيعي است اما برخي محصولات مانند پسته بيش از 80 درصد و كيوي حدود 50 درصد صادر مي‌شود كه در اين بخش نيز با توجه به بالا و مناسب بودن نرخ صادراتي محصولاتي مانند پسته صادرات آن به نظر منطقي‌تر است.
