مرکز ارتباطات Annenberg وابسته به دانشگاه پنسیلوانیا مطالعه ای را درباره حضور شبکه های اجتماعی در ایران انجام داد که بر اساس آن گفته می شود پیچیدگی و پویایی در شبکه های اجتماعی در کنار سیاست های ارتباطی و فرهنگ ایرانی باعث شده است جوانان برای حضور در این فضاها الگوهای متفاوتی را در اختیار بگیرند.در این مطالعه 188 کاربر ایرانی عضو فیس بوک بین سنین 18 تا 64 سال حضور داشتند که 85 درصد آنها اعلام کردند بیش از دو سال است از این شبکه اجتماعی استفاده می کنند.
به گزارش ایران، گروه سنی 30 تا 39 سال مخاطبان اصلی این بررسی بودند که 38 درصد آن را تشکیل می دادند و البته بخش اعظم این افراد با درصد مشابه صاحب مدرک لیسانس بودند.در پایان این نظرسنجی مشخص شد 63 درصد کاربران ایرانی مبتنی بر خدمات اینترنتی پهن باند با سرعت بالاتر از 128 کیلوبیت برثانیه وارد شبکه های اجتماعی می شوند،20 درصد از وایمکس استفاده می کنند و 17 درصد با سرعت کمتر از 128 کیلوبیت برثانیه شبکه های اجتماعی را در اختیار می گیرند.
همچنین گفته شد 97 درصد کاربران ایرانی با رایانه شخصی،33 درصد با تلفن همراه و 16 درصد هم به کمک رایانه لوحی وارد فیس بوک می شوند. بیشتر این افراد در منزل خود خدمات شبکه های اجتماعی را مورد استفاده قرار می دهند و 42 درصد هم در محل کار در این فضا حضور می یابند، اما آنچه که بیش از این یافته ها مورد توجه قرار گرفت،افزایش حضور کاربران ایرانی در شبکه های اجتماعی طی چند سال اخیر بود.
محققان مرکز Annenberg به این نتیجه رسیدند که با وجود مسدود بودن بسیاری ازشبکه های اجتماعی،حضور ایرانی ها در فضاهایی از جمله فیس بوک،توئیتر،اینستاگرام و البته شبکه های ارتباطی اینترنتی مانند Viber،WhatsApp و...بوضوح دیده می شود و حتی در برخی موارد کاربران ایرانی مخاطبان اصلی این شبکه ها را تشکیل می دهند.
*ایرانی ها و فیس بوک
مرکز Annenberg بر اساس مطالعه خود دریافته است که از هر 10 ایرانی عضو فیس بوک 8 نفر به کمک سرویس VPN وارد این شبکه اجتماعی می شوند و البته یک سوم آنها از ناامن بودن این ابزارهای فیلترشکن آگاهی دارند.طبق آمارهای منتشر شده از سوی این مرکز تحقیقاتی، 59 درصد کاربران ایرانی روزانه چند بار سراغ صفحه شخصی خود در فیس بوک می روند،27 درصد روزی یک بار این کار را انجام می دهند و 6 درصد هم در طول هفته 3 تا 5 بار به این شبکه اجتماعی سر می زنند.همچنین گفته شد 32 درصد این افراد در طول هفته بیش از 10 ساعت را به حضور در فیس بوک اختصاص می دهند،19 درصد هفته ای 5 تا 10 ساعت در فیس بوک حضور می یابند و 18 درصد هم یک تا 3 ساعت از هفته خود را صرف گشت وگذار در فیس بوک می کنند.
الکسا(Alexa) به عنوان یکی از معتبرترین مراکز امتیازدهی به سایت های اینترنتی جهان فیس بوک را صدوشصت و پنجمین سایت محبوب برای کاربران ایرانی می داند و مرکز Innovation Is Everywhere نیز اعلام کرده است 2/83 میلیون مشترک تلفن همراه در ایران وجود دارد،ضریب نفوذ اینترنت در کشور 55 درصد است،58 درصد کاربران اینترنتی ایران عضو فیس بوک هستند و ایران بزرگترین بازار اینترنتی خاورمیانه را در اختیار دارد.این مرکز همچنین می گوید،در حالی که صفحه شخصی «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در فیس بوک بیش از 900 هزار بار لایک شده است،تنها 250 هزار کاربر صفحه «دیوید کامرون» نخست وزیر بریتانیــا در فیس بـوک را لایـک کرده اند.
از آنجایی که فیس بوک در ایران فیلتر است،سیستم تبلیغات هوشمند این شبکه اجتماعی کاربران ایرانی را مورد هدف قرار نمی دهد.با این وجود گفته می شود 4 میلیون ایرانی در فیس بوک عضو هستند.از دیگر آمارهای منتشر شده در این زمینه،گفته می شود 2 درصد از تمام هواداران صفحه شخصی اتومبیل های لامبورگینی در فیس بوک معادل 135 هزار نفر ایرانی هستند، 5/1 درصد از هواداران برند Gucci در فیس بوک را ایرانی ها تشکیل می دهند و 3 درصد از هواداران برند Versace هم ایرانی هستند.
*ایرانی ها و وایبر
وایبر یکی از چند ابزار موبایلی محبوب است که امکان ارسال پیامک و تماس های رایگان اینترنتی را برای کاربران فراهم می کند.مرکز عرضه کننده خدمات اینترنتی وایبر سال گذشته به قیمت 900 میلیون دلار به شرکت ژاپنی Rakuten فروخته شد و هم اکنون گفته می شود که ابزار مربوطه 280 میلیون مشترک را در سراسر جهان پوشش می دهد که بیش از 100 میلیون نفر از آنها به صورت ماهانه از خدمات وایبر بهره می برند.
این ابزار که هنوز فیلتر نشده است بین کاربران ایرانی محبوبیت فراوانی دارد و از آنجایی که استفاده از اینترنت همراه و گوشی های هوشمند در ایران رونق گرفته است،تعداد مشترکان ایرانی که از وایبر استفاده می کنند هم طی چند ماه گذشته افزایش یافته است.
مرکز Alexa رتبه پایگاه اینترنتی ارائه دهنده خدمات وایبر بین سایت های محبوب ایرانی را 764 و رتبه جهانی آن را 5 هزار و 631 معرفی کرده است.با همین رتبه Alexa توضیح داده است که ایرانی ها بزرگترین گروه مخاطبان وایبر را در جهان تشکیل می دهند و به عبارت دیگر، بزرگترین گروه اعضای وایبر ایرانی هستند.در بررسی های این مرکز امتیازدهی اینترنتی اعلام شده است که 1/11 درصد از تمام مشترکان سرویس پیام رسان وایبر ایرانی هستند و پس از آن امریکایی ها با 2/7 درصد قرار گرفته اند.
*ایرانی ها و واتس اپ
شرکت فیس بوک اوایل سال 2014 میلادی اعلام کرد مرکز ارائه خدمات ارتباطی WhatsApp را 19 میلیارد دلار خریداری کرده است و همچنان قصد دارد امکانات آن را با همان نام در اختیار کاربران بگذارد.ابزار WhatsApp به عنوان محبوب ترین سیستم پیام رسان اینترنتی جهان 600 میلیون مشترک دارد و تنها 5 سال از زمان تولد آن می گذرد.
این طــور که آمارهـــا نشان می دهند،WhatsApp در ایران به اندازه وایبر محبوبیت ندارد و آفریقای جنوبی به نسبت جمعیت خود بزرگترین گروه مخاطبان آن را در جهان تشکیل می دهد. از بین همه ساکنان کشور آفریقای جنوبی 79 درصد عضو WhatsApp هستند و پس از آن آرژانتینی ها،مالزیایی ها و هنگ کنگی ها بزرگترین گروه مخاطبان را تشکیل می دهند. البته از نظر تعداد کاربر، هندی ها بیش از دیگر اقوام در WhatsApp حضور دارند.
مرکز Alexa اعلام کرده است که هم اکنون 5 میلیون ایرانی در WhatsApp عضو هستند و البته با توجه به اینکه روزانه یک میلیون کاربر جهانی به مجموع مشترکان این ابزار اضافه می شود، پیش بینی شده است که به همین نسبت بر تعداد ایرانی های فعال در WhatsApp هم افزوده شود.
*ایرانی ها و توئیتر
شبکه اجتماعی توئیتر که از مارس 2006 فعالیت خود را آغاز کرده است 274 میلیون مشترک فعال دارد و از سال گذشته نام خود را در لیست 10 سایت اینترنتی محبوب جهان قرار داده است.تعداد مشترکان توئیتر در سال 2014 میلادی 4/24 درصد افزایش یافته است و بیشتر مخاطبان آن در بازارهای نوظهور و کشورهای درحال توسعه قرار دارند.
*توئیتر هیچ آمار دقیقی از تعداد مشترکان ایرانی خود اعلام نکرده است والبته Alexa نیز Twitter. com را در لیست 500 سایت اینترنتی محبوب ایرانی ها قرار نداده است و به همین خاطر می توان نتیجه گرفت محبوبیت این شبکه اجتماعی نسبت به رقبا برای ایرانی ها کمتر است.
به هر حال،باید به این مسأله توجه داشت که خوب یا بد،کاربران ایرانی در شبکه های اجتماعی حضور دارند و فیلتر کردن آنها باعث کاهش حضور ایرانی ها در این قبیل فضاها نشده است.
