در شرایطی که تنها دو روز به ضربالاجل توافق هستهای میان ایران و گروه ۱+۵ مانده و بحث از احتمال تمدید مذاکرات نیز مطرح میشود، کنگره آمریکا به دنبال بهانههای جدیدی برای ادامه و تشدید فشارها علیه ایران است. گزارشی که به تازگی درباره تحولات سوریه منتشر و در آن ادعاهایی درباره نقش ایران در این کشور مطرح شده، بهانه جدیدی را در این زمینه در اختیار کنگره گذاشته است.
به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه «هافینگتون پست»، در شرایطی که دیپلماتهای ارشد آمریکایی در وین در حال مذاکره برای دستیابی به توافق هستهای با ایران هستند، انتشار یک گزارش که در آن به واسطه حضور ایران در سوریه اتهاماتی متوجه جمهوری اسلامی ایران شده، بهانهای را برای تشدید فشارها علیه ایران به دست کنگره داده است.
این گزارش با نام «ایران در سوریه»، از سوی گروهی افراد ایرانی، سوری و لبنانی تبار که خود را فعالان سیاسی میخوانند تهیه شده و در سایتی با عنوان «نامه شام» منتشر شده است. این گزارش عمدتاً بر پایه مطالبی که در رسانههای مختلف بین المللی درباره حضور و نقش آفرینی ایران در سوریه منتشر شده، گردآوری شده است.
این گزارش که حجمی بالغ بر ۱۰۰ صفحه دارد، به نفوذ عمیق ایران در منطقه اشاره کرده و ادعا شده که ایران، به عنوان متحد قدیمی دولت بشار اسد در سوریه، اکنون به یک «نیروی اشغالگر» در این کشور تبدیل شده که اکنون با استفاده از نیروهای شبه نظامی شیعه، میتواند حتی در صورت سقوط بشار اسد نیز کنترل خود را بر سوریه حفظ نماید.
جالبتر اینکه این گزارش، ایران را در ظهور و قدرتگیری گروههای تروریستی داعش و همچنین جبهه النصره مقصر دانسته است. تدوین کنندگان گزارش مذکور همچنین مدعی هستند ایران در «جنایات جنگی» رخ داده در سوریه، از جمله در حمله شیمیایی که سال گذشته در این کشور اتفاق افتاد، دست داشته است.
اکنون و در شرایطی که بحث از تمدید مذاکرات هستهای ایران و نحوه قانع کردن کنگره از سوی دولت آمریکا در این زمینه به میان میآید، انتشار این گزارش اهمیت جدیتری یافته است. به گفته منابع آگاه، اعضای کمیته روابط خارجی سنا ـ که طرح وضع تحریمهای جدید علیه ایران را در دست دارد ـ چند روز پیش در جریان این گزارش قرار گرفتهاند.
در این شرایط، بحث اصلی این است که گزارش مذکور و ادعاهای مطرح شده در آن، میتواند به ابزار و دستاویزی برای دامن زدن به بدبینیها نسبت به ایران در میان سیاستگذاران آمریکایی و افکار عمومی این کشور تبدیل شود؛ به عبارت دیگر، نیروهای تندرو کنگره میتوانند از علنی بودن این گزارش استفاده کرده و تلاش خود را برای افزایش فشارها بر ایران و اتخاذ موضعی سختتر، توسعه دهند.
فواد حمدان، از چهرههای سیاسی مسئول تهیه این گزارش میگوید، هدف از تدوین چنین گزارشی، دادن ابزاری به دست جمهوریخواهان مخالف با ایران برای مخالفت با دولت آمریکا در زمینه توافق هستهای نبوده است، بلکه هدف اصلی این بوده که آمریکاییها بهتر با «هزینه کاهش تحریمها»ی ایران آشنا شوند. وی مدعی است با توجه به تجریبات گذشته، نمیتوان به ایرانیها اعتماد کرد.
حمدان میافزاید، وی و گروهش از غرب میخواهند به ایران هشدار دهند که نمیتواند منطقه را تحت کنترل خویش بگیرد. حمدان همچنین از کشورهای غربی طرف مذاکره با ایران میخواهد در جریان مذاکرات هستهای، دو تضمین مهم از ایران بگیرند: نخست اینکه ایران اندک اندک از سوریه عقب نشینی کند و دوم آنکه این کشور کنترل خود بر عراق را نیز کاهش دهد. این در حالی است که مقامات دولت آمریکا پیشتر گفتهاند در مذاکرات هستهای، درباره دیگر مسائل منطقهای گفتوگو نخواهند کرد.
به هر حال، با توجه به اینکه جمهوری خواهان در کنگره به طور کلی با اقدامات دیپلماتیک دولت آمریکا برای دستیابی به توافق هستهای با ایران مخالفند، این گزارش میتواند بهانه جدیدی به دست آنها دهد که به ویژه پس از تشکیل سنای جدید و آمدن اکثریت جمهوریخواه، از آن برای پیشبرد اقدامات و سیاستهای ضدایرانی استفاده شود.
به این ترتیب، میتوان چنین استدلال کرد، حتی در شرایطی که وزارت خارجه آمریکا تلاش شدیدی برای دستیابی به توافق با ایران آغاز کرده، کنگره همچنان تلاش دارد به هر نحو ممکن فشارها بر ایران را افزایش دهد و در این زمینه از فراهم کردن هیچ گونه بهانهای فروگذار نمیکند؛ اقدامی که به باور اغلب تحلیلگران، میتواند حتی در صورت توافق نهایی، چشمانداز دوام و اجرایی شدن آن را با ابهام مواجه سازد.