برای چنین‌ روزهایی همه جشنواره‌های خارجی را با یک چوب نزنید

پس از آنکه مریلا زارعی برای بازی در نقش مادر شهید در فیلم «شیار ۱۴۳» به کارگردانی نرگس آبیار از سوی هیأت داوران جشنواره آسیا ـ پاسیفیک جایزه ویژه دریافت کرد، این اتفاق با موجی از استقبال همراه شد؛ اما این بار در میان استقبال‌کنندگان، چهره‌هایی بودند که مخالف صریح هر نوع جایزه و جشنواره‌ای بودند؛ اتفاقی که نشان می‌دهد زدن همه جشنواره‌ها با یک چوب اشتباهی راهبردی است.

به گزارش «تابناک»، فیلم «شیار ۱۴۳» به کارگردانی نرگس آبیار به واسطه برخورداری از مضمون متفاوت و فضای غیرکلیشه در پرداخت به شخصیت یک مادر شهید، با نگاه مثبتی همراه شد؛ اما ظاهراً این فضای مثبت به خارج از کشورمان نیز تسری یافت و هیأت داوران جوایز سینمایی آسیا ـ پاسیفیک در سال ۲۰۱۴، جایزه ویژه خود را به مریلا زارعی، بازیگر توانمند سینمای ایران داد.

زارعی پس از دریافت جایزه خطاب به حاضران گفت: «از داوران تشکر می‌کنم. خوشحالم که این جایزه را دریافت کردم. وی ادامه داد: من یک ایرانی هستم. ایران کشوری است پهناور و ثروتمند در قلب آسیا با مردمانی صلح دوست‌؛ ثروتمند نه به خاطر نفتش، بلکه برای مادرانی که برای دفاع از کشورشان در جنگ نابرابر هشت ساله، از فرزندان و شوهرانشان گذشتند. از شما می‌خواهم به افتخار مادران سرزمینم، ادای احترام و تشویق کنید‌».


زارعی که در «شیار ۱۴۳» نقش الفت مادر شهید را بازی کرده، با حضور در این جشنواره، جایزه‌اش را از هیأت داوران جشنواره دریافت کرد؛ هیأت داورانی که رئیسش اصغر فرهادی است و طبیعتاً نقش فرهادی به عنوان عضو ایرانی جشنواره هشتم آسیاپاسیفیک در جلب توجه داوران پیرامون اهمیت این فیلم قابل توجه است.

نرگس آبیار در مقام کارگردان توانسته ‌بازی کاملا متفاوت و چشمگیری از مریلا زارعی برای نقش اول فیلم بگیرد و همین بازی متفاوت باعث شد تا سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر برای مریلا زارعی به دلیل بازی در «شیار ۱۴۳» تعلق بگیرد؛ اما جشنواره فیلم فجر یک تفاوت اساسی با جشنواره فیلم آسیا ـ پاسیفیک داشت و آن هم موقعیت مکانی این جشنواره بود.

همین مسأله این تصور را پیش آورده بود که‌‌ همان برخوردی با زارعی خواهد شد که با اصغر فرهادی و بنی اعتماد و... پس از دریافت جوایزشان در این رویداد و رویدادهای مشابه انجام می‌شد؛ اما بر خلاف این پیش‌فرض، نه تنها دریافت جوایز با اقبال طیفی همراه شد که همواره دریافت هر نوع جوایز سینمایی خارجی را منکوب می‌کردند، بلکه در این زمینه شاهد صدور پیام‌های تبریک آنچنانی نیز بودیم و همین تغییر رویکرد‌ شگفتی‌ساز شد.

این تغییر واکنش صرفاً به واسطه نقش‌آفرینی متفاوت مریلا زارعی در «شیار ۱۴۳» و فضای متفاوتی است که در یک سال اخیر تجربه کرده؛ اما حقیقت امر این است که به هر انگیزه‌ای بوده باشد، مهر تأییدی از سوی اشخاصی است که خط قرمزشان برای تأیید یا رد یک اثر سینمایی، جایزه گرفتن در جشنواره‌های خارجی است و این رویکرد صفر و یکی، منجر به خطاهایی می‌شود که اینک نمود یافته و منجر به تغییر موضع شده است.

جایزه آسیا ـ پاسفیک ‌مصداق بارزی برای نقد این دیدگاه است که در جشنواره‌های خارجی تنها به آثاری از ایران جایزه داده می‌شود که به سیاه‌نمایی فضای کشور بپردازد و اهدای جایزه به بازیگر نقش مادر شهید، آن هم در چنین بستر داستانی، متذکر می‌شود که باید بر فرضیه‌هایی که نگاه مطلق به پدیده‌هایی فرهنگی و هنری دارد، خط بطلان کشید و به چنین پدیده‌هایی نگاه چندوجهی داشت.

بدون تردید نه می‌توان همه جشنواره‌های خارجی را تأیید و از عملکردشان دفاع کرد و نه می‌توان جشنواره‌های فرهنگی و به خصوص جشنواره‌های سینمایی خارجی را با یک چوب راند و فاقد اعتبار و سیاسی تلقی‌شان کرد و باید از رویکرد مطلق در این زمینه، اعم از دفاع مطلق از جشنواره‌ها یا حمله مطلق به جشنواره‌ها‌ پرهیز کرد؛ رویکردی که اگر از ابتدا در پیش گرفته شده بود، تبریک‌ها با زارعی با کژتابی ادبی همراه نبود.