اهدای نشان‌های درجه یک کشور، لنگ سکه‌های زرین نماند

پیش و پس از عدم پذیرش نشان شوالیه توسط حسین علیزاده، استاد برجسته موسیقی سنتی کشورمان، نقدهای متعددی مطرح شد که از این موسیقیدان شاخص و فرهیختگان مستمراً با اهدای نشان‌های درجه یک هنری تقدیر شود؛ اما در پاسخ به این نقد‌ها، هیچ اتفاقی نیفتاد تا این پرسش پیش آید که چه چالشی بر سر راه اهدای مستمر و مداوم نشان‌های درجه یک به ویژه نشان‌های درجه یک فرهنگ و هنر وجود دارد؟

به گزارش «تابناک»، نشان‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران، نشان‌های دولتی ـ ‌کشوری هستند که طبق مقررات آیین‌نامه اعطای نشان‌های دولتی به افراد شایسته، اعم از اتباع ایرانی یا اتباع خارجی‌ اعطا می‌شود. ‌نشان «انقلاب اسلامی» به عنوان عالی‌ترین نشان جمهوری اسلامی ایران مخصوص رئیس‌جمهور وقت است و سایر نشان‌ها را رئیس جمهور به پیشنهاد وزرای ذیربط و تصویب هیأت وزیران‌ اعطا می‌نماید.

مدل اهدای نشان در کشور ما به دوران پیش از انقلاب برمی‌گردد و پس از انقلاب اسلامی ایران نیز با تغییراتی و منطبق ساختن با ارزش‌ها و هنجار‌ها ادامه یافت و یکی از اتفاقات ارزشمند و امیدبخش برای فرهیختگان است؛ نشانی که منجر به برجسته‌تر شدن جایگاه ویژه فرهیختگان فرهنگی، اجتماعی و علمی نزد عموم می‌شود و طبقه‌ای که فرهیختگان را الگوی زندگی خویش قرار داده‌اند، درمی‌یابند که روزگاری در صدر خواهند نشست و بزرگ داشته می‌شوند.


نشان‌های عالی کشورمان به ترتیب ارجحیت «انقلاب اسلامی»، «استقلال»، «آزادی» و «جمهوری اسلامی» است که به اشخاص بسیار نادری اهدا شده است. نشان‌های تخصصی مشتمل بر «دانش»، «پژوهش»، «لیاقت و مدیریت»، «عدالت»، به همراه نشان‌های عمومی «سازندگی»، «خدمت»، «کار و تولید»، «شجاعت»، «ایثار»، «تعلیم و تربیت»، «فرهنگ و هنر» و «ادب پارسی» نیز نسبتاً اندک اهدا شده‌اند.

این نشان‌ها در هر سال به ترتیب درجه، به شمار مشخصی از افراد و به پیشنهاد هر یک از وزرا در کمیسیون‌های موضوع مواد ۲۲ تا۲۵ این آیین نامه که با مسئولیت دفتر اعطای نشان‌های دولتی تشکیل می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد. گزارش کمیسیون‌ها پس از تأیید کمیسیون فرهنگی به هیأت دولت تقدیم و نشان‌ها پس از تصویب هیأت وزیران اعطا می‌شود که مطابق با قوانین مربوط به دریافت کنندگان نشان‌های عالی ۲۰۰ سکه و به دریافت کنندگان نشان‌های تخصصی و عمومی به ترتیب درجات یک، دو و سه، ۱۰۰، ۷۵ و ۵۰ سکه اهدا می‌شود.

چندی پیش قرار بود، نشان «لژیون دونور / Ordre national de la Légion dhonneur» یا‌‌‌ همان نشان «شوالیه فرانسه» به استاد حسین علیزاده اهدا‌ شود که پس از طرح برخی مسائل، این موسیقیدان برجسته کشورمان از دریافت این نشان انصراف داد و تأکید کرد، ضمن قدردانی از مسئولین کشور و سفارت فرانسه، به احترام مردم هنرپرور و هنردوست ایران، به نام حسین علیزاده قناعت می‌کند؛ امری که با واکنش‌های متفاوتی از سوی عموم و خواص در فضای رسمی و مجاری همراه شد.


پیش و پس از اهدای این نشان، این نقد مطرح شد که چرا از هنرمندان سرآمدی چون علیزاده و فرهیختگان علمی و فرهنگی توسط مسئولان کشور به قدر کفایت تقدیر نمی‌شود و این فرصت بکر باقی گذاشته می‌شود تا کشور فرانسه در راستای دیپلماسی فرهنگی، اقدام به جذب هنرمندان و اهدای این نشان‌ها کند و «تابناک» نیز مشخصاً پیش از انصراف استاد علیزاده در این خصوص در این باره نقدی ‌مطرح کرد؛ اما با این حال این نقدها بازخورد عینی قابل تشخیصی نداشت و در نهایت تاکنون اتفاقی رخ نداده است.

در این میان ظاهراً مشکل اساسی، نبود نقدینگی لازم در نهادهایی است که باید اهدای این نشان‌ها را متولی‌گری کنند، زیرا اگر قرار باشد مستمراً نشان‌های درجه یک به اهالی علم و فرهنگ اهدا ‌و بابت هر نشان نیز ۱۰۰ سکه طلا تقدیم شود، بودجه‌ای چند میلیاردی ‌برای هر دوره زمانی طلب می‌کند؛ برای نمونه، در صورتی که در هر سال از ۵۰ چهره فرهیخته علمی و فرهنگی با اهدای نشان‌های درجه یک و ۵۰ تن با نشان درجه دو و ۵۰ تن با نشان درجه ۳ تقدیر شود تا سیکل طی نشده در سال‌های اخیر پیرامون اهدای نشان‌ها به نقطه مورد انتظار برسد، باید چیزی حدود ۱۰ میلیارد تومان در هر سال در نظر گرفت.

در این میان آنچه مسلم است، اینکه نباید اهدای نشان‌های درجه یک کشور، لنگ سکه‌های زرین بماند، بلکه باید سازوکاری برای تأمین این بودجه نه چندان قابل توجه ـ در قیاس با هزینه‌های کلان هر فصل تیم‌های فوتبال لیگ برتر ـ از محلی به جز حوزه‌هایی که اکنون توان پرداخت این بودجه را ندارد، طراحی و اهدای این نشان‌ها را آغاز نمود؛ اتفاقی که اگر رخ ندهد، نباید انتظار داشت هنرمندان و برجستگان داخلی سرخورده نشوند؛ چهره‌هایی که بسیاری‌شان اکنون در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا دفن شده‌اند و جزو نوابغ حوزه خود بوده‌اند اما جامعه آن‌ها را به اندازه یک خواننده پاپ نیز نمی‌شناسد.