انسان‌های نخستین از پدیده های طبیعی قبل مشاهده مستقیم، که به فواصل زمانی مرتب و منظم تکرار می شدند، در تعیین واحدهای مختلف زمان استفاده می کردند. از میان این پدیده ها، حرکت چرخشی زمین، حرکت ماه به دور زمین و حرکت ظاهری سالانه خورشید حول محور زمین پذیرفته ترین سامانه اندازه گیری زمان را تشکیل داده اند، چون بررسی حرکت زمین، ماه و خورشید از جمله مطالعات نجومی است، از این روی، تعیین زمان و به تبع آن استخراج گاهشمار یا تقویم، در حکم شاخه ای از علم نجوم در‌آمد.
به گزارش تابناک با تو، گاهشمار هجری خورشیدی که مورد استفاده ما ایرانیان است، 6 مارس 1079 میلادی (پانزدهم اسفندماه ) توسط حکیم عمر خیام نیشابوری تکمیل و به تقویم جلالی معروف شده است، زیرا در زمان حکومت جلال الدین ملکشاه سلجوقی تنظیم شده بود.گاه‌شماري جلالي بر اساس گاه‌شماري يزدگردي و نيز اختلاف اول فروردين در گاه‌شماري يزدگردي با موضع اصلي خورشيد و زمان دقيق ورود آن به نقطه اعتدال بهاري طراحي شده است.
این تقویم را یکی از دقیق‌ترین گاه‌شماری‌ها دانسته‌اند، زیرا تا پیش از تنظیم تقویم جلالی، «کبیسه»ها یا حساب نمی‌شدند و یا به شکلی در تقویم جای می‌گرفتند که باز خود مشکلاتی را پدید می‌آورد؛ بنابراین، آنچه گاهشمار جلالی را برجسته کرده است، شیوه محاسبه کبیسه‌هاست. چنان که می‌دانیم هر سال ۳۶۵ روز و پنج ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۹ ثانیه است و منظور از کبیسه همین پنج ساعت و اندی است که منجمان از قدیم در این فکر بوده‌اند که با آن چه کنند. در دوره ساسانی، پس از هر ۱۲۰ سال، یک سال را به صورت چرخشی ۱۳ ماهه حساب می‌کردند. به این معنا که پس از ۱۲۰ سال اول، فروردین دو ماه و بعد از ۱۲۰ سال دوم، اردیبهشت دو ماه و به همین ترتیب تا اسفندماه در نظر گرفته می‌شد تا کبیسه محاسبه شود. پس از اسلام این کار به فراموشی سپرده شد و در نتیجه، بین سال عرفی و سال حقیقی اختلاف به وجود آمد؛ به طوری که دیگر نوروز، یعنی اول فروردین، با اول بهار مطابقت نداشت. این بود که جلال‌الدین ملکشاه از گروه از اخترشناسان که خیام جوان در رأس آن‌ها بود، خواست که این مشکل را برطرف کنند. آن‌ها وقتی که رصد کردند، دیدند که ۲۱ روز از سال طبیعی جلو افتاده‌اند، یعنی متوجه شدند که روز نوروز آن‌ها در ۲۱ فروردین واقع شده و به همین دلیل، آن‌ها در سال ۴۵۸ هجری سال خود را ۲۰ روز عقب کشیدند.
تقویم جلالی به استناد پژوهش محققان و گفته‌های اخترشناسان، دقیق‌ترین گاهشمار جهانی است. در برابر تقویم اروپایی که در هر ۲۵۰۰ سال یک روز خطا دارد، گاهشمار جلالی در هر ۱۰ هزار سال یک ثانیه خطا دارد.
همچنین سال قمری در هرسال ده روز با سال حقیقی اختلاف دارد که موجب اختلالات و اشکالات زیادی در محاسبات می شد، اما با اختراع تقویم جلالی و استفاده از آن این مشکل برطرف شد.
اخبار گوناگون را در سایت
تابناک با تو بینید.
