طی حدود دو ماه که از زمان حصول توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 می گذرد، مطالب متعددی در تأیید یا رد این توافق از سوی موافقان و مخالفان مطرح شده است. در این میان، دانستن این نکته که متخصصان فعال در محافل آکادمیک غربی درباره این توافق چه نظری دارند، موضوعی جالب توجه باشد. یک نشریه آمریکایی در مطلبی مفصل به بررسی این موضوع پرداخته است.
به گزارش «تابناک»، نشریه آمریکایی «فارن افرز» در مطلبی که در پایگاه اینترنتی خود منتشر کرده، نظر کارشناسان و متخصصان حوزه روابط بین الملل را درباره توافق هسته ای ایران جویا شده است. کارشناسان مذکور می بایست نظر خود را درباره این گزاره که «کنگره باید توافق هسته ای ایران را تصویب کند»، بیان می کردند. از میان این افراد، 32 نفر گفته اند که «قویاً موافق» این موضوع هستند. دیگر افراد نیز شامل 5 نفر «موافق»، 4 نفر «بی طرف»، 6 نفر «مخالف» و 5 نفر «قویاً مخالف» است.
«تابناک» بخش دوم از نظرات شماری از این افراد را ارائه می کند:
* رابرت آینهورن (پژوهشگر ارشد پروژه کنترل تسلیحات و عدم اشاعه و مرکز امنیت و اطلاعات قرن 21 در بروکینگز): قویاً موافق
من به عنوان فردی که پنج سال در تیم مذاکره کننده آمریکا با ایران مذاکره کرده ام، درباره این موضوع جهت گیری دارم. اما واقعاً معتقدم که این توافق ارزش حمایت را دارد.
* لارنس فریدمن (استاد مطالعات جنگ در کالج کینگ لندن): قویاً موافق
هیچ توافقی از این دست، کامل و بی عیب و نقص نیست؛ اما اکنون که به این مرحله رسیده ایم، من فکر می کنم عدم حمایت از توافق، تنها ما را به سوی سراشیبی سوق خواهد داد. در بسیاری از تحلیل ها در آمریکا، این نکته نادیده گرفته می شود که نزدیک ترین متحدان آمریکا (فرانسه، آلمان و انگلیس) همگی در روند مذاکرات دخیل بوده و اکنون درباره مرحله بعدی اندیشه می کنند. بدون این توافق، هیچ توافق بهتری وجود نمی داشت و تنها شاهد عدم اطمینان، از بین رفتن تحریم ها و فقدان مانع بر سر راه ایران می بودیم.
* گریگوری گاوس (استاد امور بین الملل در مدرسه علم حکومت بوش در دانشگاه «اِی اند ام» تگزاس و پژوهشگر ارشد غیرمقیم در مرکز بروکینگز در دوحه): قویاً موافق
گزینه های بدیل این توافق، بسیار بدتر هستند. این توافق هیچ اثر فوری بر رفتار منطقه ای ایران نخواهد داشت؛ اما نکته اینجاست که از اول هم قرار نبوده چنین اثری وجود داشته باشد. این توافق شانس ایران را برای رسیدن به آستانه سلاح هسته ای کاهش می دهد و همین به اندازه کافی خوب است.
* ریول مارک گرشت (پژوهشگر ارشد در بنیاد دفاع از دموکراسی ها): بی طرف
این یک توافق ناقص با رویه های راستی آزمایی مضحک است. در صورتی که فرض کنیم رئیس جمهور بعدی بخواهد در موضوع راستی آزمایی جدی باشد، باید گفت که این توافق احتمال تقابل میان ایران و آمریکا را افزایش می دهد. اما به هر حال، می توان از این توافق انتظار شفافیت بیشتر و ابهام کمتر در برنامه هسته ای ایران را داشت و همین موارد، نقاط برجسته دیپلماسی اوباما در قبال ایران هستند.
* انور گولوف (پژوهشگر مدرسه حقوق و دیپلماسی فلچر در دانشگاه تافتس): مخالف
این توافق، هدف که اوباما برای بستن هرگونه مسیر ایران به سوی بمب اعلام کرده بود را تأمین نمی کند. اگر این توافق به خوبی اجرا شود، می تواند طی یک دهه آینده حرکت به سوی سلاح هسته ای را برای ایران پر ریسک تر کند. اما در دهه دوم، مسیر ایران به سوی بمب، نزدیک تر از اکنون خواهد بود. مخالفت کنگره می تواند دولت را وادار به بهبود توافق یا تقویت آن از طریق برطرف کردن شکاف های موجود در آن نماید. این امر همچنین می تواند سبب حرکت دولت به سوی اعمال فشار بیشتر بر ایران در موضوعات غیرهسته ای شود.
* فیلیپ گوردون (پژوهشگر ارشد در شورای روابط خارجی): قویاً موافق
هیچ توافقی، از جمله این توافق، کامل نیست. اما رد کردن آن – به ویژه اکنون که مورد تأیید دیگر قدرت های جهانی قرار گرفته و تقریباً همه کشورهای جهان حامی آن هستند – سبب انزوای آمریکا و آزاد گذاشته شدن ایران برای از سر گیری همه فعالیت های هسته ای خود خواهد شد.
* جاکوس هایمن (دانشیار روابط بین الملل در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی): قویاً موافق
هر دو طرف مباحثات سیاسی در واشنگتن، درباره توانایی ایران در تولید سریع سلاح هسته ای اغراق کرده اند. برنامه هسته ای ایران طی سه دهه اخیر بسیار به کندی پیشرفت داشته و دستگاه های اطلاعاتی خارجی قادر به رهگیری دقیق پیشرفت آن بوده اند. برجام، پاسخی مناسب به این وضعیت غیربحرانی است. مهمترین دستاورد، ایجاد جبهه ای مشترک میان گروه 1+5 و همچنین به وجود آمدن یک ساختار مشخص قانونی و دیپلماتیک برای شناسایی و برخورد با هرگونه نقض توافق در آینده از سوی ایران است.
* رابرت جروریس (استاد امور بین الملل در دانشگاه کلمبیا): قویاً موافق
* متیو کروئینگ (دانشیار در دپارتمان حکومت و مدرسه خدمات خارجی دانشگاه جرج تاون و پژوهشگر ارشد امنیت بین الملل در موسسه شورای آتلانتیک): مخالف
هدف مذاکرات با ایران، جلوگیری از دستیابی این کشور به سلاح هسته ای بود. با اجازه دادن به ایران برای حفظ یک برنامه گسترده غنی سازی، این توافق می تواند دستیابی ایران به سلاح هسته ای را به تأخیر بیندازد، اما نمی تواند در نهایت جلوی آن را بگیرد. افزون بر این، بر خلاف آنچه بسیاری ادعا می کنند، یک گزینه بدیل مناسب وجود دارد: بازگشت به مسیر اعمال فشار، طرح یک تهدید نظامی معتبر علیه ایران، افزایش فشار از طریق تحریم ها و تلاش برای دستیابی به تواقفی بهتر.
* جیمز لیندسی (قائم مقام ریاست و مدیر بخش مطالعات در شورای روابط خارجی): موافق
برجام یک توافق متوسط است، نه یک توافق خوب یا عالی. این توافق، بلندپروازی های هسته ای ایران را پایان نمی دهد و محتمل نیست که سبب تحول در سیاست داخلی این کشور بشود. اما گزینه های بدیل، بدتر هستند. اگر ایالات متحده خود را از برجام کنار بکشد، نتیجه آن دستیابی به یک توافق بهتر نخواهد بود؛ بلکه فروپاشی ساختار تحریم ها در شرایط نبود هیچ گونه توافقی خواهد بود. افزون بر این، گزینه نظامی نیز دیگر مطلوبیت نخواهد داشت.
ادامه دارد...
