درباره پرونده بابک زنجانی، به جز محتوای پرونده، موضوعی که
وجود دارد، نوع روابطی است که منجر به این تخلف شده است. شکل‌گیری این
روابط مالی و سوءاستفاده‌ها، فقط محصول تحریم بود یا دولت وقت هم در این
موضوع دخیل بود؟
به نظر من بیشترین بحث فساد جریانی که در دوره قبل اتفاق افتاد، در زمان
تحریم‌ها بوده است. در دوره تحریم‌ها، آنها که فرصت‌شناس بودند و لابی قوی
در دولت داشتند، کارهایی که می‌خواستند را انجام دادند. در گزارش‌هایی که
دراین‌باره ارائه می‌شد، اوج ماجرا مربوط به پرونده بابک زنجانی بود که
الان همه در جریان آن قرار دارند.
این گزارش‌ها در زمان دولت قبل در کمیسیون وجود داشت و نمایندگان از این پرونده‌ها باخبر بودند؟
خیر. عمده بحثی که دراین‌باره انجام شد، همین امسال بود. وقتی که بحث بررسی
برجام در مجلس مطرح شد، در کمیسیون برجام این موضوع طرح شد که واقعا امروز
کشور به دلیل تحریم‌ها، چقدر دارد زیان می‌دهد؟ فرایندهایی مثل انتقال پول
و خرید پول و مشکلاتی را که وجود داشت به طور کلی بررسی کردیم که چه
هزینه‌ای به کشور تحمیل می‌کند. البته در این کمیسیون هم وارد مصادیق نشدیم
که مثلا بگوییم فلان فرد یا گروه، این مقدار سوءاستفاده کرده است، بلکه
فقط بررسی کردیم که این فرایندها در دوران تحریم چگونه و با چه هزینه‌ای
امکان‌پذیر است.
آیا مؤسسات مالی زیادی هم که در دولت قبل تأسیس شدند، در این تخلفات تأثیرگذار بوده‌اند؟
ما برای ظرفیت‌سازی اقتصادیمان به این مؤسسات نیاز داشتیم، ولی اینکه
نهادهای غيراقتصادي وارد این عرصه شدند، ناشی از ضعف نظارت بانک مرکزی بود.
پیش از این به لابی برخی افراد با دولت قبل اشاره کردید، اما
می‌گویید به صورت مصداقی، درباره آنها بررسی انجام نشده است؛ آیا مشخص نیست
این افراد و گروه‌هایی که به صورت مصداقی بررسی‌شان نکردید، چگونه توانسته
بودند از این فضا بهره‌برداری کنند؟
آنچه بررسی‌ها نشان می‌دهد، این است که عمده مسائل ناشی از تصمیم‌گیری‌های
ستاد تدابیر ویژه اقتصادی و مجوزهای خاص این ستاد در برخی از امور بوده
است. این مجوزها باعث اختلاف در برخی نرخ‌ها می‌شد و متعاقب آن هم
دلال‌هایی بودند که در مباحثی مانند حق بیمه و انتقال پول‌ها فعالیت
می‌کردند و مواردی بوده که این دلال‌ها بین ٢٠ تا ٣٠ درصد بابت انتقال پول،
می‌گرفتند و این هزینه‌ها به کشور تحمیل می‌شد.
اینکه تحت لوای این مجوزها یا در جریان شکل‌گیری مؤسسات مالی،
سوءاستفاده‌هایی انجام شده که روشن است، اما در برخورد با این
سوءاستفاده‌ها، ما فقط شاهد محاکمه بابک زنجانی هستیم و نامی از دیگر
سوءاستفاده‌کنندگان از شرایط تحریم شنیده نمی‌شود یا اصلا آماری از اینکه
چه افرادی چقدر سوءاستفاده کردند، وجود ندارد که بتوان بر مبنای آن، این
افراد را تحت پیگرد قرار داد؟
فرض کنید در زمان تحریم فردی آمده و مؤسسه‌ای ایجاد کرده و از طریق آن
مؤسسه، کار انتقال پول را برای ما انجام داده و ٣٠ درصد هم گرفته و رفته
است. الان می‌شود او را محاکمه کرد؟ خیلی از این افراد پول‌ها را گرفتند و
رفتند و حتی به کسانی که این فرصت‌ها را برایشان ایجاد کرده بودند هم خیانت
کردند.
به نظر می‌رسد مسئله به همین سادگی نبوده، آیا تبدیل ارز و پول‌شویی و قاچاق ارز و مواردی مانند اینها را می‌توان پیگیری کرد؟
از نظر فنی می‌توان پیگیری کرد. بالاخره اینها برای اینکه کار انتقال را
انجام دهند، اقدام به ایجاد صرافی کرده‌اند و در امور اقتصادی دخالت‌ها و
سوءاستفاده‌هایی کرده‌اند؛ مثلا در بحث بابک زنجانی وقتی می‌گویند یک
میلیارد دلار از طریق صرافی وارد کشور شده، مبدأ و مقصد این صرافی مشخص
است. اینها را می‌توان پیگیری کرد، اما به نظر من این نوع مسائل اصلا جدی
گرفته نمی‌شود.
آیا این باورپذیر است که یک فرد، مثل بابک زنجانی بتواند همه این
کارها را انجام دهد و در دادگاه هم با همه‌چیز شوخی کند و همچنان ما
بگوییم کسی دنبال بررسی مبدأ و مقصد صرافی‌هایی که پول او را انتقال
داده‌اند، نیست؟
درباره بابک زنجانی شما حتما باید در نظر داشته باشید که این موضوع بدون شک
مربوط به یک شبکه است؛ چون هیچ‌وقت بابک زنجانی به عنوان یک فرد
نمی‌تواند به چنین قدرتی برسد. حتما در وزارت نفت، در سیستم بانک‌ها و بانک
مرکزی و صرافی‌ها، آدم‌هایی بوده‌اند که با اینها همکاری و از کارشان
حمایت کرده‌اند. وقتی در همین دوره یک صرافی شکل می‌گیرد که بیش از ٦٠ درصد
انتقال پول‌ها را انجام داده و درصد خودش را گرفته، آیا باورپذیر است که
بگوییم این صرافی بدون ارتباط شکل گرفته و فعالیت کرده است؟ البته اینها با
مؤسسات مالی‌ای که در آن دوره شکل گرفت و برای چرخ تولید کشور، پول تولید
کردند، فرق دارند و من تأکید دارم که این دو مسئله را از هم تفکیک کنیم؛
البته درباره بابک زنجانی همین که تا اینجا دادگاه‌ها برگزار شده و این فرد
محاکمه شده، مهم و امیدوار‌کننده است.
بابک زنجانی به عنوان یک فرد به همراه شرکایش محاکمه می‌شود و اثری از کشف یک شبکه نیست.
اتفاقا من مدام بیم این را دارم که در پایان این دادگاه، بابک زنجانی اعدام شود؛ چون در آن صورت دیگر شبکه اصلی قابل شناسایی نیست.
همین صرافی و شبکه حامی آن قابل پیگیری نیستند؟
اتفاقا یک نکته بسیار مهم و درخور توجه همین صرافی است. یک صرافی که بیش از
٦٠ درصد انتقال‌ها را انجام داده بود، در این پرونده محکوم نشد. باید
ببینیم چرا این صرافی محکوم نشده است یا واقعا ساختارش درست بوده و کارش را
درست انجام داده، یا باید معلوم شود چرا ٦٠ الی ٧٠ درصد منابع ما از طریق
چند صرافی مشخص منتقل شده‌اند؟ با امضای طلایی کدام افراد، این انتقال‌ها
به این چند صرافی خاص واگذار شده است؟
دراین‌باره مجلس به عنوان نهادی که وظیفه نظارتی دارد، گزارشی داشته است؟
خیر، از این مسائل گزارشی وجود ندارد. اصلا در مجلس کسی به این مسائل
نپرداخته است؛ البته در مواردی هم که مجلس وارد شد و مثلا از سازمان تأمین
اجتماعی، تحقیق‌وتفحص کرد و پرونده را به قوه قضائیه فرستاد، بعد از گذشت
دو سال هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است.
