«حسام الدین آشنا » مشاور فرهنگی رئیس جمهوری اسلامی ایران و رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان این که امروز بیش از هر زمانی دیگر به گفت وگو و عبور از اختلافات نیاز داریم، بر ایجاد « منطقه قویتر بجای قویترین در منطقه» تاکید کرد.
به گزارش ایرنا، آشنا که روز سه شنبه در مراسم افتتاح سومین همایش گفت وگوی فرهنگی و تمدنی عربی – ایرانی در تالار اجتماعات ساختمان مرکزی دانشگاه ملی لبنان در بیروت سخن می گفت، تصریح کرد: همواره به واقعیت روابط فرهنگی ایرانی – عربی پرداخته می شود و امیدواریم در این همایش همه جوانب اصلی وضعیت موجود بررسی شود وسهمی در پیشرفت روند گفت وگو و تصحیح مسیر روابط و گامی به جلو داشته باشد.
در این همایش که به ابتکار رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه ملی لبنان و مرکز تمدنی برای توسعه اندیشه اسلامی برگزار شده است، شخصیت هایی فرهنگی از کشورهای لبنان، ایران، سوریه، مصر، عراق و اردن شرکت کرده اند.
در مراسم افتتاح « عدنان السید حسین» رئیس دانشگاه ملی لبنان و « محمد مهدی شریعتمدار» رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان هم سخنرانی کردند.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری با قدردانی از لبنان این کشور متنوع، مقاوم و دارای ملتی موقر برای میزبانی این همایش، گفت که امیدواریم لبنان نقش متمایز خود را به عنوان پل روابط و سرزمین زندگی مشترک، اعتدال و آزادی بازیابد.
وی با بیان این که امروزشاهد چنددستگی ها ، خطرها و تهدیدها در همه جهان اسلام است و در این شرایط بسیار بیش از گذشته به گفت وگو و عبور از اختلافات بین خودمان نیاز داریم ، ما امروز با مشکلات و چالش های مشترکی در راه تحقق استقلال، صلح ، پیشرفت، عدالت و امنیت مواجه هستیم.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان این که« پنهان نیست که در مقابل ما مسیرها و گزینه های مختلف و سرنوشت ساز قرار دارد که سرنوشت و آینده منطقه ما را برای آینده ای دور رقم می زنند»، در خصوص مسیر نخست اظهارداشت: ما مدتی طولانی است که شاهد رقابت ، درگیری و شکاف بین کشورهای منطقه هستیم که تهدیدی برای امنیت ملی ما است.
آشنا تصریح کرد: اگر ترس ها ، خطرها و سناریوهای اجتناب ناپذیر بر رفتار و عملکرد کشورها حاکم شوند و به طور شبه مطلق بر اظهارات رسانه ای سیطره یابند ، کشورهای منطقه به ویژه قطب های منطقه برای ایجاد توازن های جدید و یا حفظ توازن قدیم بین قدرت های موثر و توسعه دامنه تاثیر و جایگاه منطقه ای خود تلاش کنند، بنابراین ضرورت ها، اقدامات ممنوعی را مجاز می کند و برخی کشورها در کوران این درگیری واقعی بسیار سخت واقعی به هر چیزی که ایجاب کند، متوسل می شوند.
وی گفت: از آنجا که در عالم سیاست، دوست همیشگی و دشمن همیشگی وجود ندارد، نقشه ائتلاف ها و توازن ها تغییر می کند و در بند هیچ خط قرمزی باقی نمی ماند، تمام این اتفاق ها در چارچوب رقابت ها برای کسب مرکزیت قدرت قوی تر منطقه روی می دهد، اما حقیقت تلخ آن است که این ها فقط موجب تضعیف قوا و هدر رفتن منابع ، ثروت ها و نیروهای انسانی و مادی کشورها شده است.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری افزود: این اتفاق ها در یک منطقه جغرافیایی و در شرایطی تاریخی روی می دهد که در طول تاریخ تجربه های تلخی از درگیری ها و جنگ های داخلی داشته، اگرچه مهد تمدن های انسانی نیز بوده است و در سال های اخیر هم شاهد بودیم که این منطقه با انقلاب های اجتماعی همچنان به دنبال دستیابی به نتیجه دلخواه و مطلوب است.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری با طرح این سئوال « آیا جایگزینی وجود دارد؟»، اظهار داشت: بیایید وضعت کاملا متفاوت و در شرایط مثالی زیر را تصور کنیم:
منطقه ای سرشار از ثروت های و منابع معدنی و نیروی انسانی جوان و ملت هایی که ارتباط عمیق دینی و فرهنگی با هم دارند و سالیان طولانی دارای ثبات و آرامش بوده اند، کشورها با همکاری یکدیگر طرح های توسعه و متنوع سازی منابع اقتصادی را دنبال می کنند و مشکلات مناطق دوردست را برطرف می سازند تا مانعی در مقابل قطار توسعه و شکوفایی منطقه وجود نداشته باشد.
این کشورها نظام مالی ، گمرکی و مالیات مشترک دارند و در صدور آسان ویزا بین خود همکاری و زمینه انتقال نیروی کاری ماهر و سرمایه گذاری های مشترک را فراهم می کنند تا قدرت تازه نفس و روبه رشدی در نظام بین المللی بر مبنای اهداف و منافع مشترک تاسیس کنند.
این کشورها و درحل بحران های بین المللی و ایجاد توازن در مناطق مختلف نقش دارند، انسان در این کشورها از کرامت و جایگاه بالا برخوردار است، ملت ها و اقلیت ها حرفشان شنیده می شود ، فرهنگ شکوفا شده و آموزش و پرورش به مرحله پیشرفته ای رسیده است.
ما چقدر از این وضعیت نمونه و مثال زدنی دور هستیم؟ آیا این ها خیال بافی های بی ارتباط با واقعیت است؟ آیا در نقاط مختلف دنیا کشورهایی را سراغ نداریم که در این چنین شرایطی زندگی می کنند؟ چرا از برقراری چنین وضعیتی در کشورهای خود تعجب می کنیم؟
آشنا خاطرنشان کرد: دوباره سئوال می کنم، اگر ما در شرایط یاد شده بودیم فلسطین امروز چه وضعیتی داشت؟ سوریه ، لیبی و کشورها و ملت های سرکوب شده چه وضعیتی داشتند؟ هرکدام از ما نسبت به طرف مقابل در این وضعیت چه دیدگاهی داشت؟ رابطه ما با قدرت های بزرگ دنیا چگونه بود و آنها چقدر توان دخالت و تاثیر گذاری در قضایای ما را داشتند؟
وی تصریح کرد: این تصور به مثابه چوب جادویی نیست تا ما را به این وضعیت مثالی منتقل کند، بلکه با تصور این وضعیت، ما به جایگزین مناسب دست پیدا می کنیم ، آن را به عنوان یک گزینه مطرح و به عنوان استراتژی و گفت وگو ترسیم می کنیم و به عنوان یک فکر و ایده به آن نگاه می کنیم و ایمان به آن می آوریم و به عنوان یک موضوع مشترک درباره آن بحث و گفت وگو و برای تحقق و اجرای آن تلاش می کنیم.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری گفت: مشکلات و سختی هایی در مقابل تغییر اولویت ها و انتقال از مرحله کنونی به مرحله ای که مرحله درگیری برای قوی تر شدن در منطقه می گذارم و به مرحله بنای وضعیت بدیل و جایگزین که نام آن را تلاش برای ایجاد منطقه قوی تر می گذارم، وجود دارد.
فقدان اعتماد متقابل و متبادل بین دولت ها یکی از این موانع موجود است و ملت های منطقه نیز از طریق رسانه ها و رسانه های مخالف به این معرکه کشانده شده اند.
روند انتقال و ایجاد این هدف مطلوب تدریجی است، این مرحله در اتحادیه اروپا بیش از 4 دهه به طول انجامید لکن از طریق حل درگیری های موجود و گشودن کانال های مستقیم گفت وگو به ویژه در میان طبقه نخبگان می توان همین امروز وارد این مرحله شد.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری افزود: یکی دیگر از موانع در این مسیر آن است که صدای نخبگان در منطقه ما شنیده نمی شود و طبقه ها و گروه های اجتماعی به ویژه جوانان و زنان در حاشیه قرار دارند، این در حالی است که نخبگان صبور عهده دار ترسیم سرنوشت آینده ، معرفی راه های عبور از بحران ها هستند و پرچمداران تغییرات می باشند.
آشنا اظهارداشت: می خواهم به این موضوع از بعد دیگری نگاه کنم، بعدی که آن را به اختصار «فرهنگ راهبردی» می نامم، من به عنوان رئیس مرکز بررسی های راهبردی ریاست جمهوری و مشاور فرهنگی آقای حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران، این مفهوم را نقطه تلاقی این ماموریت با موضوع همایش کنونی می دانم.
وی گفت:فرهنگ راهبردی دو بعد دارد، بعد اول: تصورها راجب به نظام موجود در محیط راهبردی از جمله طبیعت چالش ها ، خطرها و تهدیدها.
بعد دوم: تصورها درباره قدرت از بین بردن تهدیدها و کنترل نتایج و شرایط .
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری افزود: لازم به ذکر است که فرهنگ راهبردی در طول دوران ها استمرار داشته و از مرحله پیدایش اولیه فراتر رفته است و در حالت سکون و استاتیک باقی نمانده است، با وجود تاثیرپذیری از مرحله پیدایش و تاسیس، ممکن است در برهه های حساس تاریخی دچار تغییرات جوهری و اساسی شده باشد.
آشنا خاطرنشان کرد: در برخی کشورهای منطقه ما، فرهنگ راهبردی بر اساس « اعتماد راهبردی به متحد خارجی» بنا شده است، این کشورها در مراحل تاریخی مختلف به یک متحد قوی غربی تکیه داشته اند. این متحد در ابتدا انگلیس بود که بعد از جنگ جهانی دوم جای خود را به ایالات متحده آمریکا داد.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری تصریح کرد: بارزترین اندیشمندان و تصمیم سازان طرفدار این رویکرد خواهان تقویت ائتلاف و همپیمانی با ایالات متحده آمریکا تا آخرین حد ممکن هستند تا با این شیوه در برابر تهدیدهای احتمالی منطقه ای و بین المللی که منافع و آینده این کشورها را تهدید می کند، توازن برقرار کنند.
وی اظهارداشت: تغییر اندکی اخیرا در این ایده و رویکرد ایجاد شده و آن این که « اعتماد راهبردی برای توازن منافع بین مجموعه ای از متحدان خارجی » ایجاد شده است، بدین معنی که بین مجموعه ای از هم پیمانان خارجی توازن ایجاد شده تا نسبت به حمایت های آنها در مواقع ضروری اطمینان حاصل کند. علت اصلی این تغییر و تغییرات دیگر بیش از آنکه مربوط به مسائل داخلی این کشورها باشد، به تغییر اولویت های متحد اصلی در رویکرد خود به مشرق زمین ارتباط پیدا می کرد.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری گفت: روش راهبردی دیگری در سال های اخیر ظهور کرده و آن «استقلال راهبردی» از طریق توازن منطقه ای است، این رویکرد، ایده تکیه به متحد خارجی را مورد نقد قرار می دهد، چرا که دولت آمریکا بعداز اعلام سیاست توجه به شرق به ویژه در پرونده توافق هسته ای با ایران، اولویت های راهبردی خود را تغییر داد.
آشنا افزود: دلیل سومی که این عده به آن اشاره می کنند افت جایگاه آمریکا و عقب نشینی این کشور از جایگاه متقدم سابق است، به ویژه در شرایطی که قدرت های نوظهوری مانند چین و رقبای جدید دیگر پا به عرصه ظهور گذاشته اند، طرفداران این روش ومشی خواستار کاهش سطح ائتلاف و همپیمانی با ایالات متحده و در پیش گرفتن رویکرد سیاست امنیتی مستقل مبنی بر ایجاد توازن منطقه ای با مشارکت کشورهای منطقه که دارای منافع و نگرانی های مشترک می باشند، هستند.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: از سوی دیگر برخی کشورهای منطقه ، سیاست فرهنگ راهبردی خود را بر مبنای «اولویت حفظ ساختار رژیم سیاسی و ارزش های آن » قرار داده تا با انواع تهدیدهای مستقیم و غیرمستقیم و همچنین تجاوزهای نظامی و تحریمهای اقتصادی تحمیلی مقابله کنند.
وی تصریح کرد: همزمان با افزایش تهدیدها و خطرها، این کشورها به اصل « ممانعت راهبردی» متوسل شده اند و توانسته اند نوعی توازن منفی ایجاد و زمینه توسعه ابزارها و فناوری های پیشرفته را برای خودکفائی فراهم کنند، هنگام موفقیت در به کار گیری ابزار و سازوکار مذاکره و دستیابی به معادله تفاهم رضایت بخش مبتنی بر اعتراف صریح به رژیم سیاسی و جایگاه منطقه ای و جهانی خود و از کار انداختن ابزار تحریم های نخ نما و ظالمانه ، مرحله تازه ای از چالش های منطقه ای را در مقابل آنها گشوده می شود که ایجاب می کند این کشورها اصل راهبردی خود را در قالب جدیدی ارائه دهند.
رئیس مرکز بررسی های راهبردی ریاست جمهوری اظهارداشت: خارج از چارچوب این فرهنگ های راهبردی، گزینه « منطقه قوی تر» به عنوان « فرهنگ راهبردی جایگزین برای هر دو طرف و برای منطق قدرت قوی تر مطرح می شود و دلیل آن نیاز شدید به دستیابی به پیشرفت در عرصه های اصلاح ، آبادانی و توسعه و عبور از اختلاف ها یمرحله ای به خاطر منافع بالاتر وعمیق تر و به منزله غنیمت شمردن اندک فرصت های باقیمانده است تا همه منطقه به عنوان یک واحد جغرافیایی ، فرهنگی و سیاسی مبتنی بر وحدت مسالمت آمیز و از طریق همکاری و مساوات در عضویت بتوانند زمینه های احتمال وقوع جنگ همه جانبه دیگر را از بین ببرد.
آشنا با بیان این که خاورمیانه بیش از توان خود شاهد اضطراب ها و بحران ها بوده است و امروز هم با مشکلات بزرگی مواجه است، گفت: مناطق درگیری و جنگ ، گروه های تروریستی، اضطراب های طائفه ای و مذهبی ، افراط گرائی و خشونت موانع پیش روی توسعه این منطقه هستند در حالی که این منطقه بیش از هر زمان دیگری در مقابل این چالش ها و خطرها دچار ضعف و سستی شده و فضای آن آماده درگیری های منطقه ای و جهانی است.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری افزود: نباید فراموش کرد که گفت وگو و آشتی و مصالحه به جای خشونت و نفرت تنها راه پیشبرد این مسیر است و ما باید برای حل اختلاف های فی ما بین به یکدیگر نزدیک تر شویم.
وی تاکید کرد: این گزینه ای نیست که از واقعیت موجود نشات گرفته باشد بلکه منبع آن اهتمام به آینده است. ما باید درک کنیم که واقعیت صرفا دارای یک بعد نیست ولذا نباید آن را به سیاست و یا امنیت منحصر کرد که در صورت ارتکاب این اشتباه به دلیل نتایجی که برای جایگاه ، کرامت و فرصت های ملت ها و نسل های آینده خود رقم می زنیم تاریخ ما را محاکمه و مجازات خواهد کرد و باید دانست که تاریخ هنگام محاکمه، ما را عاری از رسانه ها و سخنرانی های سیاسی ملاحظه می کند.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری اظهارداشت: باید خود را به سطح «امت برتر» ارتقا دهیم، امتی که رسالت پیامبر خود را در تکمیل مکارم اخلاق نمایان می سازد و همان گونه که قرآن توصیف کرده است: رحماء بینهم، در این حالت است که می توانیم آینده شایسته ای برای این ملت ها و نسل های آینده انتظار داشته باشیم که مستحق آن هستند.
حسام الدین آشنا خاطرنشان کرد:در پایان می خواهم به کسانی که فکر می کنند این حرف ها شبیه حرف های مردم سوئیس و اسکاندیناوی است، بگویم که وضع همین طور خواهد بود اگر ما و شما امروز دست به انتخاب نزنیم، ما در مقابل خداوند، تاریخ و ملت ها مسئولیت داریم تا دست به انتخاب سخت و صحیح بزنیم و خود را در مقابل این چالش واقعی ارتقا بخشیم، درغیر این صورت همه آنها خواب و خیالی بیش نخواهد بود و همه فرصت هابه شکست خواهد انجامید و ترس و نگرانی ها به حقیقت خواهد پیوست.
به گزارش ایرنا، در این همایش که به ابتکار رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه ملی لبنان و مرکز تمدنی برای توسعه اندیشه اسلامی برگزار شده است، شخصیت هایی فرهنگی از کشورهای لبنان، ایران، سوریه، مصر، عراق و اردن شرکت کرده اند.
