دو بهانه جدید غربی‌ها برای عدم اجرای تعهدات خود در «برجام»
با اینکه بیش از یک سال از زمان امضای توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 (برجام) می گذرد، مقامات کشورمان بارها اشاره کرده اند که هنوز بخش مهمی از انتظارات ایران بر اساس این توافق محقق نشده است. خبرگزاری «رویترز» در مطلبی به بررسی دو مانع جدیدی پرداخته که اخیراً بر سر راه برجام پیدا شده و تحقق این انتظارات را بیش از پیش دشوار ساخته است.
با اینکه بیش از یک سال از زمان امضای توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 (برجام) می گذرد، مقامات کشورمان بارها اشاره کرده اند که هنوز بخش مهمی از انتظارات ایران بر اساس این توافق محقق نشده است. خبرگزاری «رویترز» در مطلبی به بررسی دو مانع جدیدی پرداخته که اخیراً بر سر راه برجام پیدا شده و تحقق این انتظارات را بیش از پیش دشوار ساخته است.در این فضا، عدم اطمینان های موجود، بر تلاش تهران برای جذب سرمایه های خارجی جهت احیای اقتصاد خود سایه افکنده است: عدم اطمینان نسبت به آینده سیاسی و اقتصادی انگلیس؛ نسبت به اینکه ترامپ، به عنوان فردی که خواستار لغو توافق هسته ای ایران است، به کاخ سفید راه خواهد یافت یا خیر و عدم اطمینان نسبت به اینکه بانک های بین المللی در صورت تعامل با ایران، در معرض تحریم های یکجانبه آمریکا قرار خواهند گرفت یا خیر.
ناکامی ایران در کسب دسترسی کامل به نظام مالی جهانی، یک سال پس از امضای توافق هسته ای با گروه 1+5، سبب تشدید رقابت های سیاسی داخلی در این کشور نیز شده است. این امر همچنین فشار را بر رئیس جمهور حسن روحانی ـ که به دنبال حفظ کرسی خود در انتخابات سال آینده است ـ افزایش داده است، زیرا او بر سر جذب سرمایه های خارجی به منظور کمک به بهبود استانداردهای زندگی مردم حساب کرده بود.
بر اساس توافق هسته ای، تحریم های مالی بین المللی علیه ایران در ژانویه سال جاری میلادی رسماً برداشته شد، اما تاکنون، ایران تنها توانسته با شمار معدودی از مؤسسات کوچک خارجی وارد تعامل شود. یک مقام ارشد ایرانی گفته، تهران در پی ارزیابی گزینه های بدیل است: «تا زمانی که بانک های بزرگ اروپایی نسبت به بازگشت به ایران تردید دارند، ایران به کار با بانک ها و نهادهای کوچکتر ادامه خواهد داد».
این مقام ایرانی افزوده: «ارزیابی ما این است که این عدم اطمینان، تا چند سال ادامه خواهد داشت. ما در حال مذاکره با بسیاری از کشورها، از جمله چین، روسیه و کشورهای آفریقایی هستیم تا همکاری های بانکی خود را گسترش داده و مشکلات بانکی و مالی موجود را حل کنیم».
گفتنی است، بانک های آمریکایی هنوز به دلیل تحریم های یکجانبه ایالات متحده علیه ایران، اجازه معامله با این کشور را ندارند. شرکت های اروپایی نیز با مشکلات مهمی مواجه هستند که یکی از مهمترین آن ها، عدم اجازه استفاده از دلار در معاملات با ایران و عدم اجازه استفاده از سیستم مالی آمریکا برای انجام این تعاملات و تبادلات است.
همه این ها در حالی است که دولت انگلیس اعلام کرده خود را به برطرف کردن نگرانی های بانک ها متعهد می داند و وزارت خزانه داری آمریکا نیز گفته، در مسیر انجام تبادلات قانونی بانک ها و مؤسسات مختلف با ایران، مانع ایجاد نخواهد کرد.
با این حال، مقامات ایرانی و همچنین بانکداران خارجی بر این باورند که تحولات سیاسی انگلیس در پی رأی ماه گذشته به خروج از اتحادیه اروپا، سبب عطف توجه دولت این کشور ودیگر دولت ها اروپایی شده و این احتمال که شوک ناشی از برگزیت، اقتصاد انگلیس را دچار رکود کند، سبب محتاط شدن بیش از پیش بانک ها شده است.
افزون بر این، بانک های اروپایی به طور کلی انتخابات ریاست جمهوری امسال آمریکا را یک ریسک بالقوه سیاسی ارزیابی می کنند؛ هرچند از اظهارنظر دقیق درباره اینکه چگونه پیروزی دونالد ترامپ جمهوری خواه می تواند بر کسب و کار آن ها تأثیر بگذارد، خودداری می کنند، ولی به عنوان مثال، یک بانکدار آلمانی گفته، در صورت انتخاب ترامپ، وی ریسک وارد شدن به تعامل با ایران را نخواهد پذیرفت.
در این میان، ناکامی دولت روحانی در احیای اقتصاد ایران، می تواند سبب تقویت «تندروها» شود که رویکرد بسیار خصمانه تری نسبت به غرب دارند. با این حال، تاکنون فشار دولت های غربی نتوانسته در رویکرد بانک های اروپایی تغییری ایجاد کند.
