نخستين جلسه دادگاه رسيدگي به پرونده شكايت اطلسمال از ميراث فرهنگي و مدير مجموعه فرهنگي- تاريخي نياوران برگزار شد.
به گزارش اعتماد، در پي اظهارنظر مديران ميراث فرهنگي مبني بر اينكه عامل ترکهاي كاخ صاحبقرانيه، گودبرداري عميق اطلسمال است، مجريان اين پروژه به دليل «تهييج افكار عمومي عليه اين پروژه» از معاون ميراث فرهنگي و مدير كاخ نياوران شكايت كردهاند. سه ماه از به ميان آمدن نام اطلسمال در جريان آسيبهاي صاحبقرانيه ميگذرد. مجري اطلسمال همان روزها اعلام كرد كه اين پروژه نقشي در ترکهاي صاحبقرانيه ندارد و توضيحات خود را به خبرنگاران ارايه كرد.
در پي واكنش مجري اين پروژه مسوولان ميراث فرهنگي از بررسيهاي كارشناسان براي تعيين دليل قطعي اين آسيبها خبر دادند. اما پيش از به نتيجه رسيدن اين تحقيقات شركت مجري اين پروژه از ميراث فرهنگي و مدير مجموعه نياوران شكايت كرده است. دادگاه رسيدگي به اين پرونده اخيرا با حضور مديرعامل شركت باغ فردوس ايرانيان (مجري پروژه اطلسمال)، محمد حسن طالبيان، معاون ميراث فرهنگي كشور و رحمتالله رئوف، مدير مجموعه فرهنگي – تاريخي نياوران تشكيل شد.
سعيد محمد مديرعامل شركت باغ فردوس ايرانيان در خصوص پرونده شكايت از مسوولان ميراث فرهنگي ميگويد: «ما بعد از اظهارنظر مديران ميراث فرهنگي بازخوردهايي را شاهد بوديم كه حاكي از اين بود كه خريداران ما و ساكنان منطقه نياوران دچار نگرانيهايي شدهاند. به اين دليل كه در بخشي از اظهارات دوستان به اين نكته اشاره شده بود كه منطقه نياوران در معرض خطر نشست زمين قرار دارد. در نتيجه هم پروژه اطلسمال از اين موضوع آسيب ديد و هم مردم نگرانيهايي دارند. از طرفي ما از اقداماتي كه در پروژه انجام دادهايم، خيالمان آسوده است و مطمئن هستيم كه پروژه ما دليل ايجاد اين ترکها در كاخ صاحبقرانيه نيست. به همين دليل براي اينكه اين موضوع زودتر تعيين تكليف شود، موضوع را به لحاظ قضايي پيگيري كرديم، و از آقاي طالبيان و آقاي رئوف به جرم تشويش اذهان و نشر اكاذيب، در دادسراي رسانه شكايت كرديم. ما به دنبال بحث كيفري نبوديم، با وجود اينكه ما ضرر مادي و معنوي ديديم و برندمان آسيب ديد و هم ضرر مادي ديديم نگرانيهايي بين خريدارانمان ايجاد شد.»
رحمتالله رئوف، مدير مجموعه فرهنگي - تاريخي نياوران ميگويد: «مجري اطلسمال از ما به جرم اينكه افكار عمومي عليه اين پروژه تهييج شده بود، شكايت كرده بودند، در محاكم قضايي توضيحات لازم داده شد و قرار بر اين شد كه علت اين آسيبها بررسي و عامل اين خسارات مشخص شود. دادگاه زماني را براي بررسي موضوع تعيين کرده است، كارشناسان شوراي عالي معماري و شهرسازي هم در حال مطالعه علت اين رانش و آسيبها هستند.»
رئوف با اشاره به اينكه صاحبقرانيه همچنان تعطيل است و بازديدكنندگان امكان بازديد از اين بنا را ندارند، در خصوص افزايش ميزان آسيبهاي كاخ ميگويد: «اين آسيبها همه قابل مشاهده نيست، كه بخواهيم بگوييم افزايش پيدا كرده است يا نه» رئوف ضمن اعلام اينكه زمان محدودي براي تكميل مطالعات مشخص نشده است، ميگويد: «نهايتا تا پايان سال اعلام خواهيم كرد كه عامل آسيبهاي كاخ صاحبقرانيه چه بوده»
سعيد محمد البته در خصوص طرح اين شكايت ميگويد: «ما اصلا دوست نداشتيم در چنين فضايي با آقاي طالبيان و آقاي رئوف ديدار داشته باشيم. اگر دوستان قبل از طرح اين بحثها در رسانهها با ما جلسهاي برگزار ميكردند و صحبتهايي را كه در دادگاه مطرح كرديم در اتاق آقاي طالبيان بيان ميكرديم. اما با توجه به عجله دوستان و اينكه از ما توضيحي در اين مورد نخواستند ما راهي جز اين نداشتيم. با وجود ميل باطنيمان مجبور شديم به اين شيوه پيگيري كنيم. من از آقاي طالبيان هم بابت اين شكايت عذرخواهي كردم.»
به گفته مديرعامل شركت باغ فردوس ايرانيان، نتيجه دادگاه هنوز اعلام نشده است: «ميراث فرهنگي در دادگاه فقط بحثهاي كلي در اين زمينه داشت و مدارك فني در اين خصوص نداشتند. صرفا اعلام كردند كه كارشناسان ما به اين نتيجه رسيدهاند كه عامل ترکهاي صاحبقرانيه پروژه اطلسمال است. در صورتي كه ما مدارك فني و گمانههاي ژئوهيدرولوژي پروژه را ارايه و اعلام كرديم كه پروژه ما مشكلي در اين خصوص ايجاد نكرده است. دادسرا مدارك را تحويل گرفته و قرار بر اين است كه پس از بررسيها نتيجه را اعلام كنند. »
معاون ميراث فرهنگي در نخستين اظهارات خود نشست زمين بر اثر گودبرداري را عامل اين ترکها ميدانست، محمدحسن طالبيان اواخر شهريور ماه اعلام كرد: «مين محدوده كاخ، نشست كرده و ترکهايي را در كف و سقف كاخ ايجاد شده است. مطالعاتي را آغاز كردهايم و بستر محدوده بنا را بررسي كردهايم، يكي از احتمالاتي كه وجود دارد اين است كه اين ترکها ناشي از تجمع آب قناتها و آبشستگي زمين باشد كه در نتيجه گودبرداري مجتمع تجاري «اطلسمال» در جنوب صاحبقرانيه اتفاق افتاده است.»پيروز حناچي، دبير شوراي عالي معماري و شهرسازي در روزهاي آخر شهريور به «اعتماد» گفته بود: «مساله آسيبهاي مجموعه نياوران در جلسه شوراي عالي مطرح و مقرر شد كه شهرداري تهران، سازمان ميراث فرهنگي و مركز تحقيقات ساختمان و مسكن موضوع را بررسي كنند و گزارش آن را ظرف يك ماه آينده به شوراي عالي معماري و شهرسازي ارايه كنند.»
با گذشت حدود سه ماه هنوز گزارشي از سوي اين سه نهاد ارايه نشده، محمد شكرچيزاده، رييس مركز تحقيقات مسكن در گفتوگو با «اعتماد» در خصوص پرونده آسيبهاي صاحبقرانيه و نتايج تحقيقات اين مركز در خصوص عامل اين آسيبها ميگويد: «شوراي عالي معماري و شهرسازي به ما ماموريت داده است اين موضوع را بررسي كنيم، مطالعات اوليه هم در اين خصوص انجام شده است، دو هفته قبل نتايج مطالعات اوليه را به شوراي عالي ارايه كرديم و قرار بر اين است كه مطالعات تكميلي را انجام دهيم. در مطالعات اوليه به پاسخ روشن و دقيقي نرسيدهايم، ترك خوردگيهاي قابل توجهي در نزديكي پروژه اطلسمال ديده نميشد، اما يكي از فرضيات اين بود كه اين پروژه مسبب آسيبهاي كاخ صاحبقرانيه است، اما ما هنوز با قطعيت به اين نتيجه نرسيدهايم، كارشناسان ما در حال انجام مطالعات زمينشناختي و ژئو فيزيك و ژئو الكتريك هستند، اميدواريم كه ظرف يك ماه آينده نتيجه قطعي را اعلام كنيم. در حال حاضر نميتوانيم نقش اطلسمال در ترکهاي صاحبقرانيه را نفي كنيم در عين حال از آنجا كه تحقيقاتمان كامل نيست، نميتوانيم اين موضوع را تاييد هم كنيم. ضمن اينكه گسل نياوران كه در نزديكي كاخ صاحبقرانيه قرار دارد هم ميتواند عامل اين آسيبها باشد، ممكن است حركتهاي آرام اين گسل نقش داشته باشند، از طرفي هم ممكن است آبهاي زير سطحي هم نقش داشته باشند.»
در سه ماه گذشته اقدام قابل توجهي براي حفاظت يا مرمت صاحبقرانيه هم انجام نشده و مسوولان اين مجموعه فرهنگي – تاريخي هر گونه اقدامي را منوط به اعلام نتايج تحقيقات در خصوص عوامل اين آسيبها ميدانند، در حالي كه اسكندر مختاري، كارشناس مرمت در خصوص اقدامات ضروري كه بايد در مجموعه نياوران انجام شود، ميگويد: «مهمترين اقدامي كه بايد انجام شود اين است كه زمين محدوده بنا مقاومسازي شود. به اين دليل كه در حال حاضر رفتار زمين در صاحبقرانيه و كوشك احمدشاهي نسبت به گذشته تغيير كرده است.» آسيبهاي صاحبقرانيه همچنان ادامه دارد و اين كاخ هنوز در معرض خطر است. هر چند مسوولان در مورد آن سكوت كردهاند و هنوز علت بروز اين آسيبها مشخص نيست.