یارانه احزاب و بودجه یکی از دغدغه‌های تشکل‌های سیاسی کشور است که هراز چند گاهی در مباحث سیاسی کشور خودنمایی می کند، به ویژه زمانی که فصل انتخابات فرا می رسد و بحث مشارکت مردم در آن. آنجاست که کاندیداهای انتخابات، یکی پس از دیگر به میدان می آیند و از ضرورت وجود احزاب قدرتمند در کشور می گویند و بر بایدها و شایدهای داشتن احزابی صاحب استخوان و نفوذ تأکید می کنند.
به گزارش «تابناک»؛ در لابلای این بحث هاست که موضوع یارانه احزاب برای کمک به ظهور و بروز احزاب قدرتمند طرح و چاشنی مذاکرات و مناظرات روز می شود. حال که بحث انتخابات پنجمین دوره شورای شهر و روستا و دوازدهمین دوره ریاست جمهوری داغ است، پرداختن به بحث یارانه احزاب نیز به عنوان یکی از موضوعات سیاسی – انتخاباتی روز کشور قابل توجه است.
یارانه احزاب از دولت هشتم تا کنونآغاز بحث پرداخت یارانه احزاب به دو سال پایانی دولت هشتم بازمی گردد که دولت اصلاحات بیش از دو میلیارد تومان را برای کمک به احزاب اختصاص داد و مجلس هفتم هم در نخستین سال کاری اش با اختصاص دادن این رقم به احزاب موافقت کرد؛ اما با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد اوضاع تغییر کرد. آنچنان که در دومین سال فعالیت مجلس هفتم نمایندگان با ردیفی خالی در بودجه 85 برای احزاب مواجه شدند و این موضوع همان زمان هم با اعتراض چهره هایی از هر دو جناح سیاسی در مجلس روبه رو شد.
آن روزها، وزیر کشور وقت، به کمیسیون امنیت ملی رفت و گزارش داد که در متن پیشنهادی وزارت کشور برای بودجه سال 85 بودجه احزاب در نظر گرفته شده بود اما دولت با آن مخالفت کرده است. در نهایت با اینکه پیشنهاد مکتوبی برای اختصاص بودجه 3000هزار میلیارد تومانی برای احزاب از سوی کمیسیون امنیت به کمیسیون تلفیق رفت، باز هم نتیجه ای از کمیسیون تلفیق بیرون نیامد.
این اتفاق در بودجه سال های بعد هم تکرار شد و علاوه بر محمود احمدی نژاد، دیگر نه کمیسیون تلفیق و نه صحن علنی رغبتی به اختصاص دادن یارانه به احزاب نشان داده نشد تا اینکه سرانجام در بودجه سال 88 با درخواست‌های مکرر نمایندگان مجلس درباره اختصاص یارانه به احزاب، به پیشنهاد کمیسیون تلفیق مجلس هشتم و درخواست یکصد تن از نمایندگان، یارانه‌ای سه میلیاردی به احزاب رسید؛ اما این پایان ماجرا نبود. در لایحه بودجه 89 باز هم ردیفی برای احزاب درن ظر گرفته نشد و این بار هم کمیسیون امنیت ملی در مورد این موضوع اظهار نظر نکرد. بی توجهی های دولت های نهم و دهم به یارانه احزاب ادامه داشت.
هشت سال بعد حسن روحانی با شعار گشایش فضای سیاسی و قوت گرفتن احزاب روی کار آمد، او در همین راستا هم خانه احزاب را پس از یک دوره رکود و تعطیلی دوباره راه انداخت و لایجه ای برای تعلق گرفته یارانه به احزاب راهی بهارستان کرد. سرانجام هم در پی تلاش های دولت تدبیر و امید، سبب شد تا ماه های پایانی سال 94 قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی در جلسه علنی مجلس تصویب و در آبان ماه از سوی مجمع تشخیص موافق با مصلحت نظام، تشخیص داده و متن این قانون برای اجرا از سوی رئیس جمهور به وزارت کشور ابلاغ شد. در این لایحه جدید قانون فعالیت احزاب و تشکل‌های سیاسی، به طور صریح به یارانه دولتی اشاره شده است. به گونه ای که در ماده 16 این قانون حق عضویت اعضا، کمک‌ها و هدایای نقدی و غیرنقدی اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی، وجوه حاصل از فعالیت‌های قانونی انجام شده در چهارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساسنامه و کمک‌ها و یارانه‌های دولتی همه به عنوان چهار منبع در آمد ذکر شده بود.
به رغم این قانون اما جمعی دیگر از نمایندگان به حذف یارانه احزاب از برنامه ششم توسعه رأی دادند،حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان درباره این تناقض رفتاری نمایندگان مجلس گفت در اصلاحیه برنامه ششم توسعه هم در این باره آمده، با توجه به اصلاح ماده ای مربوط به احزاب در برنامه ششم توسعه دولت مختار شده در صورت درآمد کافی به تشکل های سیاسی یارانه پرداخت کند.
به گفته او، بر اساس بند الحاقی 12 اصلاحی ماده 120 برنامه ششم توسعه (ماده الحاقی 4) دولت موظف است برنامه ریزی های لازم جهت توسعه سیاسی را به گونه ای طراحی کند تا پایان اجرای قانون برنامه ششم، احزاب و تشکل های سیاسی مطابق ضوابط قانونی که به تصویب مجلس شورای اسلامی می رسد، مورد حمایت قرار گیرند. در مصوبه قبلی مجلس، عبارت «و یارانه آنها مطابق بودجه سنواتی بر اساس آیین نامه ای تخصیص می یابد که به پیشنهاد وزارت کشور به تصویب هیأت وزیران می رسد.» وجود داشت که به منظور تأمین نظر شورای نگهبان حذف شد.
موافقان چه می‌گویند؟عزت الله یوسفیان ملا، نماینده آمل و از پیگیری کنندگان پرداخت یارانه احزاب در مجلس بر این باور است: یارانه باید به احزابی که با مشکلات مالی روبه رو هستند پرداخته شود، نه اینکه به تمامی احزاب، چرا که با این کار، احزاب وابسته به دولت می شوند. وی با بیان اینکه بنا به قانون مورد مصوب نمایندگان، دولت در این پرداخت یارانه کاملا مختار است و در صورت داشتن بودجه کافی و در صورت نیاز به احزاب و تشکل ها بودجه کمکی خواهد داد، گفت: بی گمان، تنها ابزاری که می تواند خانه احزاب را در شرایط کنونی تقویت کند، همین یارانه احزاب است، زیرا انجام امور صنفی مربوط به احزاب نیز بر عهده خانه احزاب است.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با تأکید بر اینکه دولت باید سازوکار قوی و برنامه ریزی شده ای در خصوص پرداخت یارانه به احزاب فعال و سراسری داشته باشد، افزود: باید مشخص شود کدام احزاب ملی، سراسری و حتی فعال هستند تا بتوان به آنها کمک مالی صورت بگیرد. وی ادامه داد: تشخیص اینکه یارانه باید به کدام حزب پرداخت شود، کمی برای دولت مشکل است و این مسأله تا حدودی برای دولت سخت می شود.
مخالفان چه می گویند؟محسن کوهکن، عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری از مخالفان سرسخت اختصاص یارانه به احزاب است. او با بیان اینکه احزابی که برای فعالیت خود به دنبال گرفتن پول از خزانه دولت هستند، معمولا احزاب فولکس واگنی هستند، می گوید: بنده با یارانه احزاب از ابتدا مخالف بودم چراکه معتقدم اگر حزبی ایجاد می‌شود باید هزینه‌هایش را خودش پرداخت کند و از بودجه بیت المال نباید به احزاب پولی پرداخت شود. حزب یا باید مردمی باشد یا دولتی، اگر می‌خواهیم حزب دولتی ایجاد کنیم باید به تجربه شکست خورده‌مان در احزاب دولتی همانند کارگزاران و مشارکت نگاه کنیم. این تجربه به خوبی نشان می دهد، حزب دولتی موفق نیست و احزاب باید مردمی باشند.
پیشنهاد ویژه بادامچیاندر میان موافقت ها و مخالفت هایی که از سوی صاحبنظران مطرح شده، اسدالله بادامچیان، نایب رئیس شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی پیشنهاد دیگری ارایه می کند و می گوید که بهتر است یارانه احزاب را در اختیار ولی امر قرار دهند. به عقیده او با این اقدام فرایند پرداخت یارانه امری مستمر و قانونی می شود که با تغییر دولت ها هم متوقف نخواهد شد. بادامچیان با اشاره به اینکه هر دولتی که روی کار می آید، سلیقه و جهت گیری سیاسی خودش را دارد، تأکید می کند که اگر یارانه را دولت ها پرداخت کنند، احزاب و جریان های سیاسی نباید انتظار داشته باشند که مثلا دولت اصلاحات روی کار آمد، یا دولت اعتدالگرایان یا جریان اصولگرا قدرت سیاسی کشور را در دست گرفت، از جریان غیر همسوی خود حمایت کنند. به باور او اینکه استراتژی و تفکر دولت ها بر مبنای ذهنیت و گرایش حزبی شان، بر شیوه پرداخت یارانه به احزاب و میزان حمایت از گروه های همسو و همفکر خود تأثیر می گذارد، اما در این خصوص این موضوع ها روی دیدگاه ولی امر تأثیرگذار نیست.
موافقت ها و مخالفت ها برای تعلق یارانه به احزاب همچنان ادامه دارد و در آستانه انتخابات جانی دوباره می گیرد. در این میان، اما این نکته مطرح می شود که به رغم این تکاپو صاحبان احزاب برای نقش آفرینی بیشتر در عرصه سیاسی کشورطی سال‌های پیشین فعالیت حزبی نسبت به گذشته مشکل‌تر شده و حتی در برخی از موارد نص صریح قانون اساسی در آن رعایت نمی‌شود. با این اوصاف و با توجه به شعارهای معطل مانده رؤسای جمهوری قبلی و فعلی درباره جان بخشیدن دوباره به احزاب، باید دید آیا درنهایت حسن روحانی موفق خواهد شد در این زمینه تحرکی ایجاد کند و طلسمی که احزاب به آن دچار شده اند را بشکند؟
