کاهش یا افزایش بخش عمده ای از مشکلات آبی و زیست محیطی ایران در بخش شرق و جنوب شرقی کشور به نوع مدیریت منابع طبیعی در کشور افغانستان و نحوه تعامل ایران با این کشور برمی گردد؛ کشوری که صاحب منابع آب قابل توجهی است و بخش زیادی از جریان های فصلی و دایمی شرق ایران مثل رود هیرمند از خاک این کشور سرچشمه می گیرد.
به گزارش «تابناک»؛ دولتمردان کشور افغانستان به دلیل درگیری های داخلی طولانی مدت و حملات نظامی خارجی تا کنون فرصت مناسبی برای مدیریت بهینه منابع آب و مسائل زیست محیطی کشور خود را به دست نیاورده اند و از سوی دیگر، در این زمینه ها تعامل سازنده و قابل ذکری با کشور ایران نیز ندارند؛ مجموعه مسائلی که به افزایش تنش های زیست محیطی و آبی در مناطق مرزی دو کشور افزوده و تالاب هامون را به عنوان نقطه پایانی رود هیرمند در معرض خشکی کامل قرار داده است.
مصطفی ظاهر، رئیس اداره ملی محیط زیست افغانستان در حاشیه همایش بین المللی گرد و غبار که به تازگی در تهران برگزار شد، در رابطه با مسائل زیست محیطی منطقه خاورمیانه و راه حل های خروج آن به خبرنگار «تابناک» گفت: بزرگ ترین مشکلی که در خاورمیانه از تأمین امنیت زیست محیطی و مدیریت صحیح منابع طبیعی جلوگیری می کند، نبود امنیت کامل در این منطقه و جنگ هایی است که رخ می دهد. معتقدم اگر در خاورمیانه و منطقه امنیت پایدار حاکم باشد، منافع همگان تأمین خواهد شد.
رئیس محیط زیست افغانستان در مورد رود هیرمند و حقابه آن ادامه داد: بر اساس اطلاعات و داده هایی که ما داریم، رود هیرمند سالانه بیش از 8 میلیارد مترمکعب آب دارد که از کوه های غربی کابل سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی نزدیک به 50 کیلومتر وارد ایران می شود.
این مقام مسئول در کشور افغانستان در مورد رعایت نکردن حقابه ایران از آب هیرمند، افزود: دولت افغانستان تا آنجا که بتواند در پرداخت حقابه کوتاهی نمی کند و اگر در این زمینه مشکلی باشد، به نظر من باید مسئولان بلندپایه دو کشور از جمله رؤسای جمهور و وزرای امور خارجه این مشکل را در نشست های مشترک حل کنند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به این پرسش خبرنگار «تابناک» که پرسید در تعامل و همکاری خود با کشور ایران تا چه حد تحت تأثیر قدرت های خارجی هستید و آیا اراده کافی در دولت افغانستان برای همکاری های زیست محطی با ایران وجود دارد، گفت: دولت افغانستان تلاش می کند با همه همسایه های خود از جمله ایران، هند، پاکستان، تاجیکستان و... ارتباط دوستانه ای را بر اساس منافع مشترک تنظیم کند و در این روابط تحت هیچ شرایطی اجازه نمی دهد، بدخواهان این تعامل ها را بر هم بزنند.
وی در رابطه با دخالت های بازیگران منطقه ای و جهانی نظیر عربستان و آمریکا در این کشور و تأثیر آن بر تعامل این کشور با ایران تأکید کرد: ایران دوست و برادر تاریخی دولت و ملت افغانستان است و تحت هیچ شرایطی اجازه نمی دهیم کشورهای دیگر این رابطه را با چالش مواجه کنند.
مصطفی ظاهر افزود: البته به این موضوع توجه داشته باشید که بخش هایی از خاک کشور ما تحت کنترل حکومت مرکزی نیست و این موضوع مدیریت درست منابع در آن مناطق را دشوار کرده است.
رئیس سازمان محیط زیست افغانستان در پاسخ به اینکه شنیده ها حاکی است دولت افغانستان به دنبال اخذ مجوزهای بین المللی برای تجارت قانونی تریاک است و این مسأله در سیاست های آتی این کشور دیده شده است، ادامه داد: تحت هیچ شرایطی توسعه کشت خشخاش، سیاست دولت رسمی افغانستان نیست و ما نیز یقین داریم توسعه کشت خشخاش بزرگترین خسارت ها را به بشریت وارد می کند.
وی ادامه داد: در برخی کشورهای جهان مثل ایتالیا و یونان کشت قانونی تریاک وجود دارد که آن هم تحت شرایط خاص و با اهداف دارویی انجام می شود و حتی این موضوع نیز در دستور کار دولت افغانستان نیست.
وی در مورد اینکه چرا مبارزه با تولید تریاک نتایج قابل قبولی ندارد، ادامه داد: در بسیاری از مناطق افغانستان که زیر کنترل دولت رسمی افغانستان نیست، خشخاش کشت می شود و در مناطقی از افغانستان که زیر کنترل دولت رسمی است، تحت هیچ شرایطی اجازه نمی دهیم که خشخاش کشت شود.
با تفاسیری که رفت، به نظر می رسد در بین دولت مردان افغانستان اراده و علاقه تعامل بیشتر با ایران بر سر موضوعات مختلف از جمله مسائل زیست محیطی وجود دارد و ادامه همکاری های دوستانه با این کشور در آینده نتایج ملموسی را در این حوزه برای ایران به وجود خواهد آورد.
در این میان، تأکید رئیس سازمان محیط زیست افغانستان بر بروز مشکل در مناطقی که تحت کنترل دولت مرکزی نیست، نشان می دهد تقویت حکومت مرکزی افغانستان و افزایش قدرت آن در ادامه به تقویت مدیریت کارآمد سیاسی در فضاهای جغرافیایی این کشور کمک خواهد کرد.