معاون سازمان سینمایی به تازگی از صدور پروانه نمایش برای پنج فیلم از دست کم سیزده فیلم مشهور توقیفی سخن به میان آورده؛ اما این فیلم‌ها دقیقاً چه داستانی دارند و با چه کیفیتی پروانه نمایش دریافت خواهند کرد؟
به گزارش «تابناک»؛ ابراهیم داروغه زاده، معاون سازمان سینماییِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تازگی و در فاصله اندک تا پایان دوره دو ماهه تعیین شده برای تعیین تکلیف فیلم‌های توقیفی، تأکید کرده که معتقد است، فیلم‌هایی همچون «خانه پدری»، «آشغال‌های دوست‌داشتنی» و «عصبانی نیستم» با توجه به بازنگری‌ها و إصلاحاتی که انجام شده، مشکلی برای اکران ندارند. او همچنین از حل مشکل «خانه دختر» با فیلمبرداری دوباره یک سکانس و «پاردایس» نیز سخن به میان آورده است.
با این تفسیر، پنج فیلم سینمایی از لیست بلندبالای فیلم‌های توقیفی در ماه‌های آینده اکران خواهند شد؛ اما این فیلم‌های سینمایی چه محتوایی دارند و چه حواشی درباره آنها مطرح بوده و هست؟ این گزارش را درباره آثار فوق الاشاره در «تابناک» می‌خوانید که مروری کوتاه بر این آثار است.
«خانه پدری» کیانوش عیاری
کیانوش عیاری، «خانه پدری» را در دولت یازدهم تا اکران برد؛ اما در نهایت این فیلم عملاً اکران نشد. عیاری در این فیلم یک خانواده را روایت می‌کند که دختر خانواده به واسطه سوءظن رابطه نامشروع با جوانی از سوی پدر و برادش در زیرزمین به شکل فجیعی کشته و چالش می‌شود. صحنه‌های کشته شدن این دختر، چال کردنش و همچنین اطمینان پسرعموی این دختر از قتل که سکانس‌های ابتدایی این فیلم را تشکیل می‌دهند، منجر به توقیف شده‌اند.
در ادامه فیلم روند پنهان کاری و هزینه‌هایی که تلاش برای پنهان کردن این قتل ناموسی بر روی دست این خانواده می‌گذارد به تصور کشیده شده و سایر بخش‌های فیلم با چالش جدی مواجه نیستند؛ اما ساختار فیلم عیاری به گونه‌ای است که حذف سکانس‌های ابتدایی، این فیلم را تا حدودی گنگ می‌کند و برای نمونه، توضیح نقش پسرعمو و نحوه اطلاع یافتتش از ماجرا که منجر به باج گیری ناموسی می‌شود، مبهم می گردد.
فشارهای جدی به عیاری آمده تا این سکانسها، حذف و فیلم پروانه نمایش دریافت کند؛ اما آن گونه که عیاری تأکید دارد و شماری از منتقدان نیز با او هم‌رأی هستند، حذف این سکانسها چیزی از فیلم باقی نمی‌گذارد و به همین دلیل، عیاری در مقابل این جرح و تعدیل اساسی مقاومت کرده است. اکنون سازمان سینمایی باید به فیلمی که به واسطه اعتراضات گسترده در گذشته پروانه نمایش نداده، مجوز اکران دهد. تغییر ترکیب مجلس تا حدودی دست سازمان سینمایی را باز کرده، ولی تنها مخالف جدی کمیسیون فرهنگی مجلس نبوده و نیست.
«عصبانی نیستم» رضا درمیشیان
فیلم سینمایی «عصبانی نیستم» ساخته رضا درمیشیان، یکی از جنجالی ترین فیلم‌هایی بود که به واسطه برخی تهدیدها و شرایط، تا لغو اکران این فیلم در کاخ جشنواره فیلم فجر نیز پیش رفت؛ اما با هفده دقیقه سانسور و حدف سکانس‌های پایانی در سی و دومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. «عصبانی نیستم!» در شش رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد (نوید محمدزاده)، بهترین بازیگر نقش اول زن (باران کوثری)، بهترین تدوین (هایده صفی یاری)، بهترین صدابردار (نظام الدین کیایی)، بهترین صداگذار (محمد رضا دلپاک)، بهترین جلوه‌های ویژه (امیر سحرخیز و کامران سحرخیز) کاندید شده بود که البته این جوایز در نهایت به این فیلم نرسید.
آن گونه که بعداً افشا شد، قرار بوده جایزه بهترین بازیگر به نوید محمدزاده اهدا شود؛ اما شدت گرفتن حواشی باعث شده بود این جایزه به رضا عطاران برسد. عطاران برنده سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشنواره سی و دوم فیلم فجر در مصاحبه‌ای کوتاه گفت: «این سیمرغ متعلق به من نیست. زیرا رأی هیأت داوران جشنواره فجر انتخاب نوید محمدزاده به عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره بوده. به همین خاطر، این جایزه را متعلق به ایشان می‌دانم نه خودم. همین». این وضعیت باعث شد، در دوره‌های بعد از نوید محمدزاده با اهدای دو سیمرغ به نوعی دلجویی شود و این عقبه جذاب جشنواره فیلم فجر است!
«عصبانی نیستم» داستان «نوید» با نقش آفرینی نوید محمدزاده دانشجوی ستاره دار و اخراجی است که برای فراهم آوردن حداقل شرایط زندگی در رویارویی با بی‌اخلاقی‌های جامعه با خود تمرین می‌کند تا «عصبانی» نباشد و در تلاش است تا دختر مورد علاقه اش «ستاره» با بازی باران کوثری را از دست ندهد. در نهایت فیلم به یک تراژدی منتهی می‌شود؛ اما این تراژدی در نسخه به نمایش درآمده در ایران وجود نداشت. درمیشیان البته نسخه کامل فیلمش را که شامل یک صحنه قتل و یک صحنه اعدام نیز می‌شود، به عنوان نماینده ایران در شصت و چهارمین دوره جشنواره «برلین» برد و نمایش داد که حواشی در ایران در پی داشت؛ هرچند عمده این حواشی رسانه‌ای نشد.
درمیشیان در ادامه «لانتوری» را ساخت؛ اما این وضعیت باعث نشد تا پیگیر رفع توقیف و اکران «عصبانی نیستم» نشود؛ فیلمی که ظاهراً درمیشیان تصور می‌کند، بهترین ساخته‌اش تاکنون محسوب می‌شود و احتمالاً به همین دلیل اصرار بر رفع توقیفش دارد.
«آشغال‌های دوست‌داشتنی» محسن امیریوسفی
فیلم سینمایی «آشغال‌های دوست داشتنی» به کارگردانی محسن امیریوسفی تنها فیلم توقیفی است که ارجاعات بسیار واضح و مستقیمی به حوادث سال 1388 دارد. این فیلم روایت یک مادر است که دخترش در جریان درگیری‌های سال 1388 دستگیر شده و حال مادر از سوی یکی از دوستانش ترغیب می‌شود تا برای آنکه دخترش بیش از این به دردسر نیفتد، وسایلی را به سطل آشغال بریزد و در این مسیر اتفاقات جالبی رخ می‌دهد. سوای داستان این فیلم سینمایی، «آشغال‌های دوست داشتنی» یکی از آثار قوی در حوزه جلوه‌های ویژه محسوب می‌شود و در حوزه فنی سینمای ایران، یک گام به جلوست.
شهاب حسینی، حبیب رضایی، اکبر عبدی، نگار جواهریان، صابر ابر و شیرین یزدان بخش بازیگران اصلی این فیلم سینمایی هستند؛ بازیگرانی که برخی‌شان در قید حیات نیستند! کمیسیون فرهنگی مجلس در سال 1393 با ارسال نامه‌ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به صدور پروانه نمایش برای هشت فیلم سینمایی از جمله «آشغال‌های دوست داشتنی» که مرتبط با فتنه معرفی شده بود، هشدار داد. امیریوسفی در این چند سال برای شرکت در همه جشنواره‌های فجر ثبت نام کرد که در همه موارد رد شد. در جریان سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر نیز شهاب حسینی به بهانه اینکه این فیلم از سوی دبیر جشنواره «معضل» خوانده شده، از سمت مشاوره جشنواره کناره گیری کرد.
بخشی از امتیاز فیلم «آشغال‌های دوست داشتنی» توسط مدیران پیشین سازمان سینمایی خریداری شد تا مسیر فیلمسازی این کارگردان هموار شود اما در نهایت این اتفاق نیفتاد و امیریوسفی همچنان پیگیر اکران فیلمش است. چندی پیش محسن امیریوسفی دو عکس از خود و رضا درمیشیان منتشر کرد که نشان می‌داد طی چهار سال آنها به دنبال اکران فیلم‌هایشان بوده‌اند اما این اتفاق در نهایت رخ نداده است.
«پارادیس» علی عطشانی
«پارادایس» تازه ترین فیلم علی عطشانی همچون فیلم‌های پیشینش جنجالی است. این فیلم روایت چند روحانی است که در سفر به آلمان تا حدودی تحت تأثیر جو قرار می‌گیرند. مهران رجبی که در نقش یک روحانی سن و سالدار به نوعی مرشد طلبه جوان تر با بازی جواد عزتی تلقی می‌شود، اقدام‌های خلاف عرفی انجام می‌دهد که برای اطرافیان قابل هضم نیست. عطشانی به دنبال اکران فیلمش در اکران عید فطر بود؛ اما در فاصله نه چندان طولانی تا عید فطر امسال نیز خبری از اکران این فیلم سینمایی نیست.
این فیلم زمانی جنجالی شد که پوستر این فیلم حاوی صحنه سلفی گرفتن یکی از روحانیون (مهران رجبی) با یک خانم موطلایی آلمانی در کنار رود راین منتشر شد و واکنش سازمان سینمایی را در پی داشت. اداره کل سینمای حرفهای وزارت ارشاد اسلامی در واکنش به انتشار پوستر فیلم «پارادایس» اعلام کرده که این فیلم هنوز پروانه نمایش نگرفته و به همین جهت، تهیه‌کننده و صاحبان فیلم مسئول محتوا و اقلام تبلیغی هستند.
شنیده‌های خبرنگار «تابناک» حکایت از آن دارد که پس از انتشار پوستر این فیلم سینمایی برخی نهادها و مجموعه‌ها خواستار تماشای این فیلم و اعمال نظر درباره این اثر با توجه به حضور کاراکتر روحانی و اطلاعات درز یافته از داستان این فیلم شده‌اند که البته ظاهراً با مقاومت مسئولان سینمایی همراه شده است.
«خانه دختر» شهرام شاه‌حسینی
بدون شک، «خانه دختر» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی جنجالی ترین فیلم توقیفی است که قرار است در کمتر از دو ماه آینده تکلیفش مشخص شود. این فیلم سینمایی داستان «بهار» با بازی «رعنا آزادی‌ور» دختر دانشجویی است که در روز عقدش با «منصور» با بازی «حامد بهداد» خودکشی می‌کند و سپس دو هم دانشگاهی‌اش با نقش آفرینی «پگاه آهنگرانی» و «باران کوثری» در پی کشف راز مرگ این دختر می‌روند.
تماشاگر در آغاز تصور می‌کند که دختر خودکشی کرده، قبل از ازدواج با یک مرد غریبه رابطه داشته و به واسطه اینکه نمی توانسته شرط مادر شوهرش را برای آزمایش بپذیرد، خودکشی کرده؛ اما در ادامه، برخی دیالوگ‌ها و حتی نگاه‌های معنادار «پدر» با بازی «بابک کریمی»، این حقیقت تلخ را آشکار می‌کند که آن فرد غریبه نبوده است!
داستان این فیلم آنچنان ملتهب است که با وجود ممیزی جدی که احتمال نقش پدر را در وقوع فاجعه کاملاً حذف کرده، مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ترجیح داده‌اند همچنان از اکرانش صرف نظر کنند و حتی سوژه‌ای که بخش اصلی ملتهبش نیز حذف شده، امکان اکران نیابد و بدین ترتیب آخرین ساخته شاه حسینی به انتهای لیست سه رقمی فیلم‌هایی افزوده شد که هیچ گاه فرصت نمایش عمومی را نیافتند.
این فیلم سینمایی با دستور مستقیم علی جنتی، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی توقیف شد. جنتی در زمان توقیف این فیلم سینمایی گفت: «این فیلم اشکالاتی داشت که منجر به توقیف آن شده و به رغم اصلاحاتی که داده شده بود، آن را برطرف نکردند. من با توجه به اصلاحاتی که داده بودند در آخرین مرحله فیلم را دوباره دیدم اما اصلاحات انجام نشده بود. به همین دلیل، ما به عقیده گذشته خود پا برجا هستیم و نمی‌توانیم به راحتی اجازه اکران این فیلم را بدهیم.» و اکنون با دستور وزیر تازه فرهنگ و ارشاد اسلامی رفع توقیف شد.
