هنگامی که در سوم خرداد 1394 بنزین تک نرخی اعلام شد، عده ای طرح حذف کارت های سوخت بنزین را کلید زدند و اعلام کردند، با حذف سهمیه بندی و تک نرخی شدن بنزین، دیگر نیازی به وجود کارت های سوخت نیست. پس از گذشت حدود دو سال از حذف سهمیه بندی و خارج شدن کارت های سوخت بنزین از چرخه مصرف، حالا شاهد افزایش روزافزون مصرف بنزین هستیم.
به گزارش
تابناک اقتصادی، تا پیش از سال 1385 قیمت بنزین به قدری پایین بود که هر مصرف کننده ای را به مصرف بیشتر و هر قاچاقچی سوختی را به قاچاق بیشتر بنزین به کشورهای همسایه ترغیب می کرد. ترکیب این دو مورد با یکدیگر، کار را به جایی رسانده بود که دولت باید برای جبران افزایش مصرف بنزین سال به سال واردات بیشتری را انجام می داد و این امر باعث تحمیل هزینه های سنگینی به دولت می شد.
دولت نهم تصمیم گرفت که جلوی این روند صعودی مصرف بنزین را بگیرد. به همین منظور بنزین در فهرست کالاهایی قرار گرفت که باید یارانه آن برداشته می شد. کار از سال 1385 با دو نرخی شدن بنزین و ورود کارت های سوخت جهت سهمیه بندی آغاز شد. در ابتدا قیمت بنزین آزاد 400 تومان و قیمت بنزین سهمیه بندی که با کارت های سوخت ارائه می شد، 100 تومان در نظر گرفته شد.
این روند تا سال 1388 ادامه داشت. طرح ورود کارت های سوخت و سهمیه بندی بنزین باعث شد تا مصرف بنزین از 73.6 میلیون لیتر در روز در سال 1385 به 64.8 میلیون لیتر در روز در سال 1388 برسد. از طرفی این کاهش مصرف منتج به این شد که دولت واردات بنزین را از 27.5 میلیون لیتر در روز در سال 1385 به 21 میلیون لیتر در روز در سال 1388 برساند. مرحله بعدی افزایش قیمت بنزین سال 1389 بود. زمانی که قیمت بنزین سهمیه ای به 400 و قیمت بنزین آزاد به 700 رسید و این قیمت ها تا سال 1391 پا برجا بود و روند مصرف بنزین نیز در دو سال اول یعنی سال های 89 و 90 کاهش یافت، ولی از سال 91 افزایشی شد. بعد از سال 1391 هر ساله به قیمت بنزین آزاد و سهمیه ای افزوده و نهایتاً کار به جایی رسید که در خرداد ماه 1394، بنزین تک نرخی و لیتری 1000 تومان اعلام گشت؛ یعنی عملاً سهمیه بندی بنزین حذف شد.
با حذف سهمیه بندی بنزین، کمتر کسی از کارت های سوخت جهت سوخت گیری استفاده می کرد و بیشتر ترجیح می دادند،از کارت های سوخت جایگاه داران جهت سوخت گیری استفاده کنند. به همین منظور، موضوع حذف کارت های سوخت کلید خورد، حذفی که عده ای مخالف و موافق داشت. موافقان معتقد بودند با تک نرخی شدن بنزین، دیگر نیازی به استفاده از کارت های سوخت نیست و باید این کارت ها حذف شوند؛ اما مخالفان معتقد بودند که حذف کارت های سوخت، باعث از بین رفتن شفافیت و قاچاق بیشتر بنزین خواهد شد.
همچنین احتمال اینکه شاید در آینده با مصرف بی رویه بنزین مجدداً نیاز باشد که دوباره این کارت ها وارد چرخه شوند. به هر صورت بعد از کش و قوس های فراوان، نهایتا شورای نگهبان نیز رأی به ماندن کارت های سوخت داد؛ هر چند در این روزها کمتر از آن ها جهت سوخت گیری استفاده می شود.
اما عواقب برداشته شدن سهمیه بندی و کارت های سوخت بنزین چه بود؟ بعد از گذشت چند ماه از تک نرخی شدن بنزین، روند نشان می داد که بنزین لیتری 1000 تومان برای مصرف کننده عادی شده و مصرف کننده به عادت مصرفی قبل از تک نرخی شدن بازگشته است. هم اکنون کار مصرف بنزین به جایی رسیده است که مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی طی مصاحبه ای در سی ام تیر 1396 اعلام کرد، در تیر ماه روزانه 84 میلیون لیتر بنزین مصرف می شود که در مقایسه با تیر سال گذشته، 10 میلیون لیتر بیشتر است. ادامه این روند باعث خواهد شد ما نیازمند واردات بیشتر شویم و بهتر است دولت و مجلس فکری به حال این روند صعودی بکنند. ریاحی راهکار جلوگیری از روند صعودی مصرف بنزین را نیز افزایش مجدد قیمت بنزین یا بازگشت سهمیه بندی دانست.
به هر صورت، افزایش قیمت بنزین به لیتری 1000 تومان، نشان داد که در بلندمدت افزایش قیمت تأثیری بر مصرف بنزین نخواهد گذاشت و به همین منظور احتمالا دولت جهت کنترل روند صعودی مصرف بنزین دوباره دست به سهمیه بندی بنزین بزند که این اقدام خود نیازمند بازگشت کارت های سوخت به چرخه مصرف خواهد بود.