سید عبدالحسین طباطبایی نسب-در حالی که تنش ها بر سر توافق هسته ای میان ایران و آمریکا با تحریم های اخیر روی برنامه موشکی ایران افزایش یافته است، یکی از مهمترین اثرات این تنش، قطعا بر اروپا و به ویژه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان خواهد بود که مستقیم در مذاکرات هسته ای حضور داشته و خود را متعهد به اجرای مفاد آن می دانند. در همین رابطه، کارل بیلت، نخست وزیر سابق سوئد و از تحلیلگران واشنگتن پست، در مطلبی در این نشریه به این مسأله پرداخته است.
به گزارش «تابناک»؛ بیلت در این مطلب یادآور شد: بر پایه گزارش ها، رئیس جمهور دونالد ترامپ زمانی که مشاوران او از در اختیار گذاشتن گزینه ای برای اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هست های ناکام مانده اند، تا حدی دچار خشم و ناراحتی شده است. ترامپ در نهایت بی میلی، مجبور به تأیید این مطلب شد که ایران به همه تعهدات خود در برجام پایبند بوده است. با این حال، وی مشاوران خود را مأمور کرده در ماه های آینده، تلاش کنند با طرحی بازگردند که دست او را برای پاره کردن برجام باز بگذارد.
در واقع از کار انداختن توافق هسته ای با ایران بسیار خطرناک است. این مسأله بدون شک بیش از کمی خشم و ناراحتی در کاخ سفید و دفتر رئیس جمهور ایجاد خواهد کرد. هیچ کس شکی ندارد که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است. ایران به مجموعه ای از بازرسی های شدید که نمونه آن را تا کنون در هیچ توافق بین المللی ندیده ایم رضایت داده است.
همان گونه که آژانس های اطلاعاتی آمریکا بارها گزارش داده اند، ایران برنامه نظامی هسته ای خود را در سال 2003 پایان داده است و این کار البته کاملا معقول و منطقی بوده؛ به همان اندازه که ادامه برنامه هسته ای از آن زمان تا کنون منطقی است.
از زمان به بعد، ایالات متحده و دیگران، حداقل در سطوح سیاسی، بارها و بارها هشدار دادند که صدام حسین در آستانه دسترسی به یک بمب هسته ای است. حال اگر این موضوع درست بود، ایران بیش از هر کس دیگری حق داشت از جانب عراق احساس تهدید کند، زیرا صدام به ایران حمله کرده بود و در این راستا، اقدام برای بازدارندگی کاملا پاسخی منطقی و معقول بود؛ اما آمریکا این لطف را در حق ایران کرد و صدام حسین را از قدرت برکنار و با سرخوردگی اعلام کرد که اساسا برنامه هسته ای در عراق وجود نداشته است.
در این شرایط، دیگر نیازی به یک برنامه نظامی هسته ای از سوی ایران نبود. بعد از آن بود که آمریکایی های به این نتیجه نهایی رسیدند که برنامه هسته ای نظامی ایران متوقف شده است؛ اما با این حال، با توجه به بدبینی ذاتی آمریکایی ها در مورد نظام ایران، همچنان این ترس وجود دارد که ایران به برنامه نظامی هسته ای خود ادامه می دهد.
اما اروپا صلح را به جای جنگ می خواهد و تلاش سختی به کار بست تا یک آمریکای بی علاقه و ایران حساس را پای میز مذاکره ای بکشاند که از دل روند دیپلماتیک آن توافق هسته ای حاصل شد. این توافق اساسا از سوی روسیه و چین حمایت شد و در شورای امنیت سازمان ملل متحد به امضا رسید.
با این حال، اکنون ترامپ خواهان خروج از این توافق است. گویا تاکتیک جدید او و آخرین تلاش او این است که این بهانه را بیاورد که همه نقاط مشکوک در سراسر ایران، به بازرسی ناگهانی و سفت و سخت نیاز دارد. قطعا ایران و جامعه بین المللی با آگاهی از بازی که در جریان است، با این مسأله مخالفت خواهند کرد. در نتیجه، ترامپ دست بازی خواهد داشت که اعلام کند، توافق تمام است و جنگ در افق پیدا شده است.
شاید حتی شاهد این باشیم که در برهه ای در راستای این مسأله، تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا برای ارائه سخنرانی در شورای امنیت دچار لغزش شود؛ سخنرانی که کپی برداری کاملی از مسیر جنگ با عراق است.
بی گمان اروپا با این بازی و مسأله مخالفت خواهد کرد؛ یکی از دلایل اصلی آن، این است که بازی جدید ترامپ، سیستم بسیار هوشمندانه و استادانه بازرسی که توافق بر آن مبتنی شده است را زیر سؤال خواهد برد؛ اما دلیل اصلی این است که در نگاه اروپا، این توافق همچنان کاربردی است و عمل می کند ـ و اگر مشکلی است، ناشی از عملکرد سؤال برانگیز آمریکاست ـ و اروپا هیچ میلی به ایجاد یک دوره از تعارضات و تنش های جدید در مرزهای خود را ندارد.
قطعا کسانی هستند که از بر هم خوردن توافق هسته ای خوشحال خواهند بود... [اما] اروپا متقاعد شده که تعامل به جای تعارض و مقابله و جنگ، بهترین مسیر و بیشترین بازخورد برای روابط با ایران و تغییر رفتار ایران دارد؛ اما در این مسأله، تصویر بزرگتری هم وجود دارد. با توجه به اینکه آمریکا از توافق پاریس خارج شده، کمک ها و بودجه سازمان ملل را کاهش داده و در رابطه با ناتو و قراردادهای تجاری تشکیک کرده است. توافق هسته ای با ایران، تنها مربوط به ایران نیست، بلکه این توافق مربوط به حفظ و ابقای اعتماد و اعتمادسازی در نظم بین المللی است. در نتیجه اگر ترامپ به دنبال تنش با ایران باشد، او ناخودآگاه تنشی با اروپا نیز ایجاد خواهد کرد. در واقع اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم، یک تنش دیگر نیز با اروپا ایجاد خواهد کرد.
حفظ برجام به نفع همه هست پاره کردن برجام یعنی ورود همه به یک مسیر بی بازگشت که یا باید همه تن به یک جنگ بدن یا باید به یک برجام دیگر اما نه از جنس برجام امروز 