همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید و برای نخستین بار در کشور قرار است تا در پایه یازدهم مقطع متوسطه کتاب انسان و محیط زیست تدریس شود؛ کتابی که هم اکنون متن نهایی آن آماده است و آغاز تدریس آن در مدارس کشور، بدون شک رخداد مبارکی است که نشان می دهد، اکنون محیط زیست و سلامت آن برای نظام آموزش کشور نیز به دغدغه جدی تبدیل شده است.
به گزارش «تابناک»؛ در رابطه با جزئیات و نحوه آموزش کتاب «انسان و محیط زیست» در مدارس کشور، کیومرث کلانتری، مدیر کل دفتر آموزش محیط زیست گفت: این کتاب ویژه دانش آموزان پایه یازدهم متوسطه بوده و دبیران کتاب درسی مذکور، تا پیش از آغاز سال تحصیلی جدید، آموزش تدریس آن را فرا خواهند گرفت.
کلانتری در توضیح فرایند تدریس این کتاب و نیز محتوای کلی آن ادامه داد: با توجه به پایان تدوین این کتاب، نسخه اولیه آن الکترونیکی برای دبیران کتاب ارسال شده و تا پیش از آغاز سال تحصیلی جدید، آنها آموزش تدریس آن را فرا خواهند گرفت؛ کتابی که مسأله محور است و از همین روی، دبیران مربوطه باید پیش از تدریس آن به دانش آموزان، آموزش های لازم را فراگیرند.
باید کتاب جدید انسان و محیط زیست را با تفاسیری که رفت، یکی از مهم ترین و جدی ترین خروجی های تعامل سازنده ی وزارت آموزش و پرورش با سازمان حفاظت محیط زیست دانست که از این پس در پایه یازدهم مقطع متوسطه و دو ساعت در هفته تدریس خواهد شد.
کتاب انسان و محیط زیست ـ که قرار است همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید تدریس شود ـ شامل هفت درس با عناوین (آب، سرجشمه زندگی - خاک، بستر زندگی- هوا، نفس زندگی- انرژی، حرکت زندگی- زباله فاجعه محیط زیستی- تنوع زیستی، تابلوی زیبای آفرینش-محیط زیست، بستر گردشگی مسئولانه ) است و در محتوای آن که به صورت مسأله محور نوشته شده تلاش شده تا آنجا که ممکن است، دانش آموزان را با ابعاد مختلف محیط زیست و خساراتی که آن را تهدید می کند، آشنا کرد.
هنوز در مورد نحوه فرایند تدریس این کتاب و دبیرانی که شایستگی تدریس آن را دارند نیز اختلاف های زیادی وجود دارد و هرچند مسئولان آموزش و پرورش دبیران و فارغ التحصیلان رشته جغرافیا را شایسته تدریس این کتاب می دانند، فارغ التحصیلان رشته های مرتبط با محیط زیست به این مسأله اعتراض دارند و بر این باورند، تدریس این کتاب در مدارس، تنها در شایستگی و توانمندی آنهاست.
فارغ از اختلاف هایی که بر سر نحوه تدریس این کتاب وجود دارد و قطعاً تا در روزهای آتی به نتیجه مشخصی می رسد باید تأکید کرد، تلاش هایی که در این مدت برای تدوین کتاب انسان و محیط زیست و نیز انجام هماهنگی برای قانونی کردن تدریس آن در آموزش و پروش تلاش های زیادی انجام شده ـ با اینکه به خودی خودی هم قابل تقدیر است و نتایج مثبت فراوانی را در آینده دور به جای خواهد گذاشت ـ باید این نکته را نیز گوشزد کرد که این اقدام به تنهایی نمی تواند حاصل ارزشمندی برای محیط زیست کشور داشته باشد.
کتابی که از آن سخن آمد، قطعاً از این پس در ذهن همه دانش آموزانی که آن را می خوانند، دغدغه هایی را در رابطه با نگرانی های حوزه محیط زیست ایجاد و آنها را آماده خواهد کرد که در آینده در تصمیم های خود این مسأله مهم را در نظر بگیرند، اما با این حال بخش مهمی از مشکلات زیست محیطی کنونی کشور به دست کسانی رخ می دهد که در گذشته از چنین آموزش هایی بی بهره بودند و البته هنوز راه های فراوانی برای آموزش آنها وجود دارد.
فراتر از رخداد ارزشمندی که سازمان حفاظت محیط زیست به دنبال رقم زدن آن است، به نظر ضروری می رسد اقدام های عاجل و گسترده ای در رابطه با اشاعه فرهنگ حفظ محیط زیست در جامعه انجام و تلاش ها به گونه ای هدایت شود که همه آحاد مردم جامعه در لحظه لحظه تصمیم های خود نگران حال و روز محیط زیست باشند.
می دانیم که تدوین کتاب درسی و گنجاندن آن در سر فصل های آموزشی دانش آموزان، فرایند بلند مدتی است و آثار و نتایج آن در آینده نزدیک دیده نخواهد شد. با این توصیف، پرسش این است، آیا تا زمانی که پیامدهای این حرکت به ثمر بنشیند، دیگر چیزی از محیط زیست و طبیعت ایران باقی مانده است که آیندگان بخواهند در پی حفظ آن باشند؟!
بنابراین، به نظر بهتر است در کنار چنین کار ارزشمندی، تغییر در قوانین موجود، مجازات واقعی و سرسختانه خطاکارن، حمایت از فعالیت های مردمی محیط زیستی، ارتقای کیفیت و کمیت درآمد محیط بانان، استفاده از تکنولوژی های نو در بحث حفظ و نگداری محیط زیست و... نیز در دستور کار قرار گیرد.
باید شرایط به گونه ای پیش رود که از خانواده ای که صرفاً برای تفریح در یک محوطه فضای سبز حضور پیدا و پس از بازگشت به خانه زباله هایشان را در طبیعت رها می کنند، تا مدیران ارشد ملی که در پروژه های غول پیکر خود هیچ ارزشی برای مصالح محیط زیست قائل نیستند، همگان را باید در قالب تلاش هایی که در بحث آموزش و فرهنگ سازی می شود به رفتار صحیح با محیط زیست دعوت کرد.
امید این که تلاش ها برای آموزش و اطلاع رسانی در رابطه با بحران های زیست محیطی کشور تنها به یک کتاب و آموزش آن در یک پایه تحصیلی بسنده نشود و تلاش های اینچنینی ابعاد فراگیر بیشتری پیدا کند؛ اقدامی که اگر صورت نگیرد، قطعاً خسارات زیان بار آن در آینده جز افسوس و پشیمانی نتیجه قابل لمس دیگری نخواهد داشت.
تدریس این کتاب در صلاحیت دبیران جغرافیا نیست. اگر امکان استخدام محیط زیستی ها نیست، نزدیک ترین رشته به آن رشته زیست شناسی است. این جزو واضحات است. من نمیدانم بر چه مبنایی درس محیط زیست را می خواهند به دبیران جغرافیا بسپارند؟