روز گذشته مدیرعامل شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران اعلام کرد که براساس تصمیم جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ تا انتهای سال جاری تولید خودروهای تک ستاره متوقف می‌شود. به نظر می‌رسد وزارت صنعت در حالی این تصمیم را گرفته است که هنوز جایگزینی برای خودروهای بی کیفیت داخلی در نظر گرفته نشده است.
به گزارش ابتکار، به طور قطع پراید جزو تولیدات بی کیفیتی است که باید با این تصمیم از گردونه تولید حذف شود اما تجربه نشان داده است که جایگزین‌های مطرح شده برای این خودرو معمولاً خود بازار جداگانه و سودآوری را ایجاد می‌کند که مزه بالا رفتن قیمت اش زیر زبان تولید کننده شیرین می شود. خودروی ال 90 قرار بود طی سال های گذشته جایگزین پیکان و پراید شود که در حال حاضر قیمت حدود دو برابر قیمت پراید را دارد. اما از طرفی ادامه تولید این خودروهای بی کیفیت مصائب فراوانی را چه به لحاظ اقتصادی و چه محیط زیستی از جمله آلودگی هوا برای کشور ایجاد کرده است. در اصل قیمت تمام شده خودرو در کشور به واسطه حمایت هایی که دولت طی چند دهه اخیر از خودروسازی کرده است گران تمام می شود و انحصار تولید سبب شده تا مردم نتوانند گزینه های جایگزین برای خرید داشته باشند.
از طرفی هر نوع تحولی در این صنعت می تواند متغیرهای دیگری مانند رشد اقتصادی و اشتغال چند هزار نفری وابسته به این صنعت را تحت تاثیر قرار دهد. به نظر می رسد کلاف سردرگم صنعت خودروسازی را نمی توان با تصمیم های آنی و اظهار نظرهای چند خطی حل کرد. هر چند صنعت خودروی کشور امروز به خاطر سیاست های غلطی چون فرصت 10 ساله ای که به این دو خودروساز برای بالا بردن کیفیت داده شد و بالا نگه داشتن تعرفه ورود خودرو ، وضعیت بغرنج تری پیدا کرده است.
بی ستاره ها کی حذف می شوند؟
به طور قطع پراید یکی از خودروهای بی ستاره ای است که در صورت اجرایی شدن تصمیم وزاتخانه مبنی حذف تولید این خودروها باید از چرخه تولید حذف شود. اما آیا می توان به راحتی جایگزینی برای آن پیدا کرد؟ به نظر می رسد برای حذف پراید 22 میلیونی باید به فکر خانه تکانی اساسی در صنعت خودرو بود چرا که اگر قرار باشد این خودرو تولید نشود مصرف کننده داخلی با توجه به شرایط تعرفه ای و وجود دو خودروساز انحصاری در کشور نمی توانند خودرویی جای آن به سبد خانواده اضافه کنند. روح الله طالبی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت در این خصوص به «ابتکار» می گوید:«خودرو پراید تقریباً هیچ کدام از آزمایش‌های مربوط به ایمنی را پاس نمی کند و حتی طی دو دهه گذشته بسیاری از کشورها زیر بار تولید آن نرفتند. بنابراین خودرو به لحاظ ایمنی استانداردهای لازم را نداشته و ندارد. اما از آنجایی که پراید یک خودرو کم مصرف بوده، هزینه تولید آن پایین است و بسیاری از قطعه سازان ما تا حدود 90 درصد از قطعات آن را در داخل می سازند»
وی می افزاید: «در عین حال طی سال های گذشته قرار بر این بود که خودروهایی با قیمت کمتر مانند تندر90 جایگزین پراید شود که قیمت آن بالا رفت و هیچ کدام از خودروهایی که یک مقدار به استانداردهای بین المللی نزدیک بودند نتوانستند جایگزینی برای پراید باشند. در عین حال خانوارهای ایرانی نیاز داشتند تا خودرویی با قیمت مناسب در زندگی شان حضور داشته باشد. پراید یک اجبار برای این مردم به حساب می آید. تولید انحصاری خودرو و وضع تعرفه‌های سنگین بر خودروهای وارداتی سبب می شود تا مشتری علیرغم میل خود سمت این خودرو برود.»
وی تصریح می کند:«اشکال کار این است که باید یک استراتژی بلند مدت در دهه های گذشته برای صنعت خودرو طرح ریزی می‌شد تا خودروهایی را تولید کنیم که بتواند با سبد اقتصادی خانوار ما همخوانی داشته باشد. اما صنعت خودروی ما گران اداره می شود. از لحاظ مدیریت، مواد اولیه و حاشیه سودی که در نظر گرفته می‌شود این صنعت دچار مشکل است.
حمایت های بی جایی که دولت‌ها طی سال‌های گذشته از این صنعت داشته و دارد سبب شده تا خودروسازی ما با معضل روبرو باشد.»
خودروهای بی ستاره کدام اند؟
حدود 10 مدل از خودروهای تولید داخل تنها یک ستاره از 5 ستاره کیفی را دریافت می کنند. این خودروها شامل سایپا ۱۳۱، سایپا ۱۱۱، سایپا ۱۳۲، تیبا هاچ‌بک، ساینا، ام‌وی‌ام ۱۱۰ اس، سمند، پژو پارس، پژو ۴۰۵، لیفان ایکس ۶۰ و ام‌وی‌ام ۵۵۰ هستند. یک کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد که تولید خودروهای تک ستاره در شان صنعت خودرو و مردم ایران نیست. حسن کریمی سنجری خاطرنشان کرد:« متاسفانه در خودروهای تک ستاره به سه دلیل قدیمی بودن پلت‌فرم، ناتوانی قطعه‌سازان داخلی و همچنین امکان‌پذیر نبودن تنوع مدل، امکان افزایش بیشتر کیفیت این خودروها وجود ندارد.»
همچنین عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت نیز اظهار کرد که « یکی از دلایل پایین بودن کیفیت برخی خودروهای داخلی رانت و زد و بند بین برخی خودروسازان و قطعه‌سازان است.»
ابوالفضل خلخالی گفت:« یکی از دلایل بی‌کیفیت بودن برخی خودروهای داخلی رانت‌ها و زد و بندهای پشت پرده است. در برخی موارد شاهد هستیم که برخی قطعه‌سازان بزرگ داخلی از مواد اولیه ضایعاتی و بی‌کیفیت برای تولید قطعات خودرو استفاده می‌کنند که نمونه آن تولید مجموعه فرمان برخی خودروهای پر تیراژ داخلی با استفاده از مواد اولیه ضایعاتی است».
ارتباط قیمت سوخت با خودرو بی کیفیت!
شاید یکی از معضلات خودروهای بی کیفیت برای کشور بحث محیط زیستی و آلودگی هوا باشد. بدون شک خودروهایی که استاندارد لازم را ندارند به آلوده تر شدن هوا کمک زیادی می کنند. با این حال روز گذشته رئیس سازمان راهداری کشور در اظهار نظری ارزان بودن قیمت سوخت را دلیل نو نشدن خودروهای بی کیفیت دانست. داود کشاورزیان اخیرا گفته «یکی از فاکتورهای مهم در روند اجرایی طرح نوسازی بحث واقعی شدن قیمت سوخت است، چرا که در صورت عدم تحقق این موضوع مالکان خودروهای فرسوده رغبت چندانی برای انجام این کار نخواهند داشت. اضافه کردن هزینه خودروهای فرسوده متناسب با سوخت مصرفی و آلودگی در محیط زیست می‌تواند یکی از اصلی‌ترین ابزارها در این حوزه باشد.» هر چند از نقطه نظری این دیدگاه می تواند درست باشد اما واقعیت آن است که بالا رفتن قیمت سوخت -که باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد- می تواند در سطح کلان اقتصاد و بر سایر شاخص ها اثرگذار باشد. به نظر می رسد این ساده ترین راه برای حل مشکل خودروهای فرسوده به خصوص در ناوگان حمل و نقل بین شهری است.
بعد از 40 سال نتونستیم هزینه تولید رو در ایران پایین بیاریم...در حالیکه مثلا پراید 20 سال در بازار ایران می باشد نه هزینه طراحی دادیم نه ساخت قالب جدید...دیگه واقعا مردود شدیم اونم با پایین ترین درجه ...