خطر مرگ برای «کودک مادر‌ها»

منظور از ازدواج‌های زودهنگام، ازدواج‌های زیر 18سال است و سازمان ملل در تعریف ازدواج زودهنگام بیان می‌کند: «ازدواج زودهنگام عبارت است از هر ازدواجی که در سنین زیر ١٨سالگی صورت گرفته، در صورتی که دختر از نظر جسمی، فیزیولوژیکی و روانی برای ازدواج و فرزندآوری آماده نیست.» در ایران بنا بر آمار موجود از سال1385 تا نیمه اول سال1394 تعداد 890هزار دختر زیر 18سال ازدواج کرده‌اند که در این بین دخترانی نیز بودند که زمان ازدواجشان زیر 10سال بوده و بنابر تحلیل همین آمار کارشناسان معتقدند شمار ازدواج‌های زودرس دختران طی چند سال اخیر افزایش یافته است. همچنین بنا بر بررسی دیگری گفته می‌شود 17درصد دختران ایرانی زیر 18سال ازدواج می‌کنند. در بهمن95، معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور هم اعلام کرد: «براساس آمارهای بین‌المللی از هر سه دختر در کشورهای در حال توسعه یک نفر در سنین کودکی ازدواج می‌کند، طوری‌که 700میلیون نفر در جهان در سنین کودکی ازدواج کرده‌اند.» شیرین احمدنیا افزود: «در کنوانسیون حقوق کودک، تمام افراد زیر 18سال کودک تلقی می‌شوند، با این حال ازدواج کودکان یک پدیده جهانی است.» آمارها چه در ایران و چه در کشورهایی که با پدیده ازدواج زودهنگام مواجه هستند، حاکی از افزایش مرگ‌ومیر مادر و نوزاد هستند و بیشتر زایمان‌ها در محیط‌های سنتی و خارج از چارچوب نظام بهداشتی بیمارستان‌ها، در منزل و توسط قابله‌های سنتی انجام می‌شود که می‌تواند منجر به لطمات جسمانی جدی به مادر شود. تحقیقات نشان می‌دهد نوزادان مادران نوجوان در برخی موارد دو برابر مادران مسن‌تر از دنیا می‌روند و به احتمال زیادتر کم‌وزن هستند و خطر مرگ‌ومیر نوزادان کم‌وزن پنج تا 30برابر بیشتر از نوزادان دارای وزن طبیعی است.

«مادر کودک‌ها» به بلوغ کامل جسمی نرسیده‌اند

عضو انجمن زنان و مامایی کشور گفت: خطر مرگ در دختران زیر ۱۵سال هنگام زایمان پنج برابر و در سنین ۱۵ تا ۱۹سال، دو برابر زنانی است که بعد از ۲۰سالگی زایمان می‌کنند. فرشته سربازی درباره ازدواج دختران در سنین پایین افزود: از نظر طب مامایی، بارداری در سنین زیر ۱۹سال و بالای ۳۴سال به عنوان حاملگی‌های پرخطر تلقی می‌شود. عوارض بارداری و زایمان دومین علت مرگ دختران زیر ۱۹سال در جهان است. همچنین فرزندان مادران زیر ۱۹سال در مقایسه با مادران ۲۰ تا ۲۴سال با خطر بالاتری از مرگ مواجه هستند. او گفت: بارداری‌های نوجوانی بیشتر در جوامع روستایی، فقیر و فاقد تحصیلات دیده می‌شود.

دختران نوجوان برای بارداری آماده نیستند

عضو انجمن زنان و مامایی کشور گفت: از آنجا که دختر نوجوان در حال رشد است و اندام‌های تولیدمثل و تناسلی او از رشد کافی برای طی کردن دوران بارداری و زایمان برخوردار نیست، ازدواج و بارداری مخاطراتی را برای مادر و فرزند ایجاد می‌کند. سربازی گفت: دختران زیر ۱۹سال، خود برای رشد، استخوان‌سازی و تکامل اعضا نیاز بیشتری به انرژی و تغذیه مناسب دارند و در چنین شرایطی تامین نیازهای بارداری می‌تواند هم مادر نوجوان و هم فرزندش را با مشکل مواجه کند. مادر نوجوان به میزان بالاتری از آهن، فولیک‌اسید، کلسیم و روی نیاز دارد و با توجه به اینکه ازدواج در این سنین عموما در افراد فقیر و کم‌درآمد صورت می‌گیرد، این میزان نیاز تامین نمی‌شود. او افزود: از طرفی کودک‌همسرها از بلوغ کافی فکری و روحی برای پرورش فرزند برخوردار نیستند. تغییرات خلقی مربوط به دوره بلوغ ازجمله زودرنجی و عصیانگری، فرد را با مشکلات فراوان در خانواده و وظایف مادری روبه‌رو می‌کند. درواقع مادرکودک‌ها هنوز به بلوغ کامل جسمی و فکری نرسیده‌اند و از طرفی معمولا امکان ادامه تحصیل را نیز پیدا نمی‌کنند، بنابراین از لحاظ جسمی و عقلانی توانایی کافی برای تربیت و پرورش فرزند سالم را ندارند.

خطر جراحی و سزارین برای مادرکودک‌ها

عضو انجمن زنان و مامایی کشور درباره خطراتی که طی بارداری متوجه مادر و جنین است، گفت: این خطرات شامل زایمان زودرس، مسمومیت بارداری، کم‌خونی، مرگ مادر، رشد ناکافی جنین طی بارداری و مرگ جنین است و از آنجا که مرگ مادر و مرگ جنین از شاخص‌های مهم کیفیت بهداشتی یک کشور است، بالا بودن این موارد نشان‌دهنده ناکارآمدی سیستم بهداشتی کشور است. سربازی افزود: به علت نبود تکامل کافی لگن در مادر، ممکن است زایمان طبیعی با مشکل مواجه شود و خطر استفاده از واکیوم، فورسپس و انجام سزارین در این افراد افزایش ‌یابد. بدیهی است که خطر و عوارض جراحی و سزارین در نوجوانان بالاتر از افراد بزرگسال است.

افزایش خونریزی‌های حین زایمان در کودکان

عضو انجمن زنان و مامایی کشور تاکید کرد: از طرفی پارگی‌های کانال زایمان در این افراد با میزان و شدت بیشتری مشاهده می‌شود. خونریزی‌های حین زایمان نیز در این سنین افزایش می‌یابد. مادران بعد از زایمان نیز به دلایل مختلف ازجمله کم‌خونی و نداشتن مراقبت کافی، با میزان بالاتری از عفونت، خونریزی و افسردگی بعد از زایمان مواجه هستند. به گزارش ایلنا، سربازی گفت: به علت نبود آموزش کافی درباره مسائل جنسی و روش‌های ضدبارداری در افراد کم‌سن (زیر ۱۹سال) و درک نکردن کافی لزوم استفاده از روش‌های ضدبارداری یا شرم از پیگیری چنین روش‌هایی، میزان بارداری‌های ناخواسته در آنها به‌مراتب بیشتر است. در نتیجه میزان سقط‌های غیرایمن و غیربهداشتی که می‌تواند موجب مرگ یا ایجاد عوارض طولانی‌مدت ازجمله ناتوانی، رنج جسمی و روحی مادر نوجوان شود با شیوع بیشتری مشاهده می‌شود.

با قوانین ازدواج در کشور آشنا شوید

یک عضو فراکسیون زنان مجلس درباره ازدواج زودهنگام به «آرمان» می‌گوید:‌ نظام حقوقی ایران از آغاز دوره قانونگذاری رویه واحدی در برابر ازدواج زودرس نداشته و این کثرت رویه ناشی از برخی تعارض‌های قانون مدنی و فقه بوده است. ناهید تاج‌الدین درباره سن قانونی نکاح می‌افزاید: نخستین‌بار در نظام حقوقی ایران در ماده1041 قانون مدنی مصوب 1313 آمده است: « نکاح اناث قبل از رسیدن به سن 15سال تمام و نکاح ذکور قبل از رسیدن به سن 18سال تمام ممنوع است.» پس از انقلاب به دلیل مغایرت ماده1041 با موازین شرع این قانون اصلاح شد و نکاح قبل از سن بلوغ ممنوع شد. پس از آن مجددا در سال70 تبصره ماده1041 اصلاح شد و عقد نکاح قبل از بلوغ با اجازه اولیا و به شرط رعایت مصلحت مولی علیه صحیح دانسته شد. به گفته او طرح اصلاح ماده1041 در سال81 مجددا تقدیم مجلس شد و برای نکاح 14سال تمام شمسی برای دختر و 17سال برای پسر معین شد. این نماینده مجلس می‌افزاید: سازمان ملی جوانان در سال86 ازدواج بیش از 24هزار دختر زیر 14سال را تایید کرد. تاج‌الدین می‌افزاید: تاکنون در ایران تقریبا حدود 17درصد دختران پیش از رسیدن به سن 18سالگی ازدواج کرده‌اند.