هر چه به سوم مهرماه (25 سپتامبر) نزدیک تر می شویم، توجهات بین المللی به مسأله همه پرسی استقلال اقلیم کردستان بیشتر می شود. با این حال، هنوز نمی توان با قاطعیت گفت این همه پرسی برگزار می شود. کما اینکه، مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان اعلام کرده است با تضمین ها و شروطی از سوی دولت عراق، آمریکا و سایر بازیگران بین المللی حاضر است همه پرسی را به تعویق بیندازد.
به گزارش «تابناک»، مسعودی بارزانی در مصاحبه مفصل خود با روزنامه عربستانی الشرق الاوسط گفته است، شاید همه‌پرسی را به شرط تضمین دولت عراقی و سایر بازیگران بین المللی به تعویق بیندازد.
بارزانی در پاسخ به اینکه آیا احتمال ـ هرچند جزیی ـ تعویق همه پرسی استقلال اقلیم کردستان در بیست و پنجم ماه سپتامبر آینده وجود دارد یا خیر، گفته است: «همه پرسی یک تصمیم قاطع است که از سوی مردم و اکثر گروه های سیاسی در کردستان گرفته شده است و باید در 25 سپتامبر برگزار شود، مگر اینکه جایگزین بهتری برای آن باشد».
وی در پاسخ به اینکه «منظور از جایگزین بهتر چیست؟»، گفته است: «این فقط یک نظر است. این من نیستم که برای آن تصمیم گیری کنم، بلکه شورای عالی همه پرسی وجود دارد که نماینده رهبری سیاسی در کردستان است و از طریق اجماع و نه از سوی یک فرد در این زمینه تصمیم می گیرد؛ اما همان طور که از بسیاری طرف های سیاسی می‌شنویم که زمان مناسب نیست و به تأخیر انداختنش برای شش ماه یا یک سال بهتر است، اینجا باید این را بپرسیم که آیا آمادگی برای امضای سندی وجود دارد که براساس آن مثلا همه پرسی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸ برگزار و نتایج آن به رسمیت شناخته شود و این نتایج به نفع اقلیم کردستان باشد؟ شاید بشود چنین جایگزینی را ـ اگر مطرح شود ـ بررسی کرد».
بارزانی در پاسخ به اینکه «شما این جایگزین را از چه کسی (چه کشوری) می خواهید؟» گفته است: «ابتدا از دولت و پارلمان عراق و بعد ضمانت آمریکا، ائتلاف ضد داعش، اتحادیه اروپا و سازمان ملل را می‌خواهیم».
رئیس حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق در مورد اینکه «اگر پدرتان ملا مصطفی بارزانی اکنون و در این شرایط به جای شما بود، آیا تصمیم دعوت به همه پرسی درباره استقلال را می گرفتید؟» اظهار داشت: «من شاگرد مکتبی هستم که پدرم تأسیس کرده است و همیشه از ایده و رفتارش الهام می گیرم».
الشرق الاوسط در مورد اینکه در دیدار با هیأت ایرانی در یک ماه پیش چه گذشت و تهران چه درخواستی از اقلیم داشت، گفت: «این دیدار بسیار دوستانه بود. حسن دانایی فر، سفیر سابق ایران در بغداد ریاست این هیأت را بر عهده داشت. این هیأت حامل پیامی از تهران برای همکاری و هماهنگی بود. هیأت ایرانی ملاحظاتی درباره این همه پرسی داشت و بر این اعتقاد بود که زمان آن نامناسب بوده و بهتر است که مشکلات میان اربیل و بغداد حل و به قانون اساسی رجوع شود و مشکلات هم با استفاده از تجارب گذشته حل و فصل شود و اینکه اشتباه از سوی همه طرف ها بوده است. ما به این هیأت گفتیم ما از این مرحله عبور و دیدگاهمان را برای آنان تشریح کردیم».
الشرق الاوسط: آیا لحن آنها (هیأت ایرانی) هشدار آمیز بود؟
بارزانی: هرگز، آنها بسیار مودبانه و دوستانه با من صحبت کردند.
بارزانی در مورد دیدار با مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز اظهار داشت: «این دیدار نیز دوستانه و صریح بود. اوغلو دیدگاه ترکیه را مطرح کرد و گفت، زمان همه پرسی مناسب نیست و می ترسیم مشکلات داخلی بروز کند. وی ابراز نگرانی کرد که ممکن است، جنگی داخلی میان ما و دیگر طیف های عراقی رخ دهد و با توجه به اینکه جنگ علیه داعش هنوز پایان نیافته، چه بسا همه پرسی بر وضع امنیتی و ثبات در منطقه تأثیرگذار باشد.
وی همچنین گفت: آنها می دانند ما در کردستان مورد ظلم قرار گرفتیم و قانون اساسی به درستی اجرا نشده و حق مردم کردستان است که حقوق خود را مطالبه کنند اما ما امیدواریم این مسأله در چارچوب عراق باشد. ما هم در این دیدار دیدگاهایمان را برای وی تشریح کردیم. همچنین شرح دادیم که پس از شکست همه تلاش هایمان برای تأسیس شراکت واقعی (با بغداد)، ناامید شدیم».
رئیس دولت اقلیم کردستان در پاسخ به اینکه «آیا ممکن است شرایط جغرافیایی باعث مجازات کردها شود؟» مدعی شد: «به این مسأله معتقد نیستم، برای اینکه شرایط و جهان تغییر کرده است. اکنون دیگر زمان پیمان سنتو (یعنی پیمان بغداد) نیست. اکنون دیگر نه دهه شصت است و نه دوره پیمان سعدآباد (معاهده عدم تجاوز که به امضای ترکیه، ایران، عراق و افغانستان رسید). جهان امروز دیگر فرق کرده است».
این مصاحبه مسعود بارزانی با روزنامه الشرق الاوسط حاوی نکات مهمی است. مهم ترین نکته در این مصاحبه، اعلام آمادگی برای تعویق همه پرسی با تضمین هایی از سوی دولت عراق و بازیگران بین المللی است. در این زمینه، دو تحلیل جداگانه وجود دارد؛
نخست اینکه، بازی هوشمندانه ای طراحی کرده و هدف آن نیز برگزاری همه پرسی در مهر ماه امسال نیست، بلکه به دنبال این است که اکنون فشارهایی را به دولت عراق و جامعه بین المللی وارد کند تا بتواند با گرفتن تضمین هایی از سوی آن ها، چالش های برگزاری همه پرسی در آینده را خنثی کند.
در واقع، بازی مسعود بارزانی این بوده تا زمان مشخصی را برای همه پرسی استقلال تعیین کند (25 سپتامبر)؛ سپس با گرفتن تضمین هایی آن را به تعویق بیندازد تا در آینده بدون روبه رو شدن با چالش های بزرگتری، همه پرسی را اجرا کند. لذا شاید بتوان گفت 25 سپتامبر 2016 مقدمه ای است برای سپتامبر یک سال بعد در سال 2018! این زمانی است که جامعه بین المللی نیز از همه پرسی مورد نظر بارزانی حمایت خواهد کرد.
تحلیل دوم به ما می گوید، بازی بارزانی چندان هوشمندانه نیست، چون به احتمال زیاد، عراق و سوریه در سپتامبر 2018 با ثبات تر از وضعیت موجود هستند و به همین جهت بهتر می توانند با طرح بارزانی و سایر تجزیه طلبان مقابله کنند. در واقع، در شرایط ثبات، بارزانی ظرفیت و توانایی چندانی برای مانور سیاسی و برگزاری همه پرسی نخواهد داشت.
هر کدام از این دو تحلیل درست باشد، با خود چالش های بزرگی به همراه خواهد داشت که می تواند تأثیرات شگرفی بر محیط سیاسی عراق و کل خاورمیانه به همراه داشته باشد.
وقتی جناب بارزانی برای تعویق رفراندم تضمین میخواهد یعنی اینکه حتی با بهتر شدن اوضاع عراق انها بازهم نتوانند کاری علیه رفراندم انجام دهند چون اون موقع جامعه جهانی حمایت خواهد کرد پس تحلیل دوم بسیار به دور از واقعیت است