فضای مجازی بستر قتل‌های فجیع واقعی

تکنولوژی‌های ارتباطی با فرهنگی وارداتی مخل آرامش افراد و خانواده‌های ایرانی شده است.

به گزارش شماره روز پنحشنبه روزنامه جوان، «محتوای مستهجن تلگرام «تشدیدگر» حادثه ورامین بود»، «دوستی در فضای مجازی - قتل در جاده خاکی»، «قرار مرگ دختر جوان با دوست فضای مجازی»، «تلگرام بازی مرگبار»، «درخواست قتل در فیسبوک»،« قتل با تانگو» و الی ماشاء‌الله از این قبیل تیترهایی است که روزانه از جلوی چشم ما رژه می‌رود بی‌آنکه بدانیم آمار جرم و جنایت تحت‌تأثیر فضای مجازی در حال سر به فلک کشیدن است و همچنان نیم‌ بیشتری از مردم بیشتر وقت و زمان خود را بی‌هدف در این محیط سپری می‌کنند؛ محیطی که به راحتی بستر‌ساز دسترسی آسان به محتوای غیر‌اخلاقی و غیر‌ضروری را فراهم و متأسفانه بخش آسیب‌پذیر جامعه یعنی نوجوانان و جوانان را در خود غرق کرده است. حال آنکه تبعات جبران‌ناپذیر کنترل نکردن محتوای فضای مجازی در بستر امنیت‌ساز شبکه‌های ملی و داخلی باعث شده تا آمار جرم و جنایت در سال 96 به مدت مشابه سال قبل افزایش پیدا کند و انگشت اشاره درست به سمت فضای مجازی نشانه گرفته شده است.

توسعه پدیده جهانی فناوری اطلاعات و ارتباطات، تحولی شگرف در ابعاد گوناگون حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی ایجاد کرد. گستره بیکران این فضا باعث شد تا از یکسو فرصت‌های بی‌نظیری برای پیشرفت و اطلاع‌رسانی فراهم شود و از سوی دیگر تهدیدهای جدی در بخش‌های مختلف ساختارهای اجتماعی و حتی فرهنگی به دنبال داشت.

میل و اشتیاق به استفاده از رایانه و اینترنت و بهره‌مندی از مزایای آن، اگرچه زمینه مشارکت جوامع گوناگون در فناوری‌های پیشرفته را فراهم کرده، اما درعین حال، شرایط و بستر مساعدی نیز برای ظهور جرائم سایبری به وجود آورد. سرعت، کثرت، سهولت، ارزان بودن، بی‌مرز بودن، ناشناختگی، اتوماتیک بودن و... در عرصه دیجیتال و فناوری گونه‌ای متمایز از جرائم را با خود به دنبال آورد که عرصه فضای مجازی محصول یکی از همین گونه‌های جدید توسعه فناوری اطلاعات است، تا جایی که طبق گزارشات رسمی سازمان ملل هیچ حوزه‌ای از زندگی بشری فارغ از تهدیدات فضای مجازی نمی‌بیند.

از آنجایی که در زمینه فضای مجازی در کشور ما نیز پدیده فاخر فرهنگی رخ داد و تکنولوژی پیش از فرهنگ استفاده از آن در بین عامه مردم جای خود را بازکرد، روند را به جایی رساند که امکان وقوع آسیب‌های گوناگون در بین افراد با ضریبی بسیار بالا افزایش پیدا کرد و در نهایت به عاملی برای جرم و جنایت تبدیل شد. حال آنکه این تکنولوژی ارتباطی خود عاملی برای تسهیل جرائم سازمان یافته نیز شد و با توجه به مزیت‌های مختلف آن، بستر مناسبی هم برای جرائم گروهی فراهم کرد.

افزایش قتل‌های فجیع و فضای مجازی

به گفته سخنگوی دستگاه قضایی کشور یکی از آثار مخل شدن امنیت و آرامش جامعه به واسطه همین فضای مجازی است که آرام‌آرام زیان آن متوجه مردم شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین اژه‌ای در یک صد و هجدهمین نشست خبری خود با تأکید بر این نکته که متأسفانه در سال 96 آمار قتل‌های فجیع و آزارهای خانوادگی نسبت به مدت مشابه در سال 95 بیشتر شد، می‌گوید: نمی‌خواهم بگویم علت همه این موارد فضای مجازی است، اما بر‌اساس نظر کارشناسان مربوطه یکی از آثار سوء مواردی که در فضای مجازی پخش می‌شود و ذهن مردم را درگیر می‌کند، همین جنایت‌هایی است که رخ می‌دهد، البته عوامل دیگری مثل استعمال مواد‌روانگردان وجود دارد.

حال آنکه باید گفت گسترش اینترنت و استفاده بی‌هدف از شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها باعث تشدید آسیب‌های زیاد در جامعه و دسترسی به محتوای غیراخلاقی شد، بلکه بستری به اصطلاح مناسب‌تر نسبت به گذشته برای دسترسی به محتوای غیراخلاقی فراهم ساخت و در بین قشر آسیب‌پذیر جامعه یعنی نوجوانان و جوانان را هدف گرفت.

به طور مثال موضوع به قتل رسیدن ستایش قریشی، دختر شش ساله‌ای که در خانواده‌ای افغان در ایران متولد شده و زندگی می‌کرد، توسط پسر 16 ساله‌ای که همسایه وی بود، یکی از مباحث اصلی مطرح شده در فضای رسانه‌ای طی چند وقت اخیر بوده است.

برخی چهره‌های نزدیک به قاتل ستایش قریشی از‌جمله وکیل این متهم حضور در شبکه‌های اجتماعی و استفاده بدون فیلتر از فضای مجازی را عامل این حادثه عنوان کرد و تعدادی از کارشناسان حوزه جامعه شناسی و ارتباطات بر این نظر صحه گذاشتند، اما از سوی دیگر بعضی کارشناسان نیز معتقدند این عامل به تنهایی نمی‌تواند موجب بروز چنین حادثه ناگواری شود و قطعاً عوامل دیگری نیز وجود داشته است، اما دسترسی آسان به محتوای مستهجن نیز در تشدید انگیزه‌های قاتل برای ارتکاب این جرم غیراخلاقی و غیرانسانی تأثیرگذار بود.

سرنخ‌های جنایی که به فضای مجازی می‌رسد