رضا صادقی، سینا سرلک و علی لهراسبی به اتهام سرقت ادبی با شکایت اردلان سرفراز، ترانهسرا به دو سال حبس تعزیری محکوم شدهاند؛ مدل محکومیتی که در صورت تبدیل به جرایم نقدی قابل توجه، کارکرد موثرتری دارد و برای شاکی چنین پروندههایی نیز زمینه کسب منافع مالی و جبران ضرر را دارد و میتوان گفت به قوانین مرسوم بین المللی و حتی قوانین اسلامی که هدف جبران ضرر به اندازه آسیب و تبعات آسیب است، نزدیکتر است.
به گزارش «تابناک»؛ اردلان سرفراز ترانهسرای ایران علیه سه خواننده داخلی به دلیل استفاده بدون اجازه از دو ترانهاش شکایت کرده که دادگاه بدوا رأی به دو سال حبس تعزیری این خوانندگان داده است. علی لهراسبی و رضا صادقی، ترانه سوغاتی از اردلان سرفراز را خوانده و منتشر کرده بودند که رضا صادقی در یادداشتی گفته بود این اثر را به شکل زمزمه وار و دلی خواندم.
صادقی گفته است: «دو سال پیش در کانال تلگرامم صوتی منتشر شد که این قطعه در حد یک گیتار زدن و خواندن چهار بیت از شعر «سوغاتی» آقای سرفراز بود. در این صوت تلگرامی حتی صدای محیط و در و دیوار نیز شنیده میشود. اما انگار ایشان وامصیبتا سر داده که سرقت ادبی انجام شده است. آن طور که من شنیدهام، البته مطمئن نیستم دوست عزیزم آقای لهراسبی این کار را تنظیم و ارایه کرده است.»
این خواننده در عین حال بستر لازم برای رضایت گرفتن از اردلان سرافراز را فراهم کرده و گفته است: «...تا جایی که من پرس و جو و اطلاع پیدا کردهام، خود آقای سرفراز در این کار زیاد مداخله نداشته است، بلکه برادرش با وکالتی که از او دارد، شکایت کرده است... با نقطه نظرها و افکار آقای سرفراز هیچ سنخیتی ندارم اما در جایگاه پیرمرد جا افتاده ادبیات مملکت برای او احترام قائل هستم. الان هم بندرعباس هستم و آخر مهر به تهران میآیم.»
البته از نظر قوانین بین المللی نیز دفاعیات رضا صادقی مسموع نیست. برای درک حساسیت در کپی رایت، باید اشاره کرد که بخشی از فیلم «مادر قلب اتمی» که آهنگ پینک فلوید توسط بازیگران در آن همخوانی میشود، به واسطه عدم کسب مجوز و کپی رایت اثر، توسط یوتیوب بیصدا شده است!
در راستای این دعوا، دادگاه با شکایت سرفراز، این خوانندگان را احضار کرده بوده، ولی به رغم دعوی آنها در جلسه حضور پیدا نکرده و نهایتا دادگاه بنا بر ماده 23 قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1384، هر یک از متهمین را به تحمل دو سال حبس تعزیری محکوم کرده است. البته این حکم از سوی دادگاه بدوا صادر شده و با اعتراض امکان تجدیدنظر در رأی صادره وجود دارد.
در رأی دادگاه آمده است: «در خصوص اتهام آقایان رضا صادقی، سینا سرلک و علی لهراسبی، مبنی بر مشارکت در سرقت ادبی حسب شکایت آقای اردلان سرفراز بدین شرح که مشتکی عنهم ترانه ای به نام سوغاتی و غزلی با عنوان محتاج را که توسط شاکی پرونده سروده شده است را بدون کسب اجازه از ایشان اجرا و پخش کرده و در فضای مجازی عرضه نموده اند. علیهذا دادگاه با عنایت به شکایت شاکی خصوصی آقای اردلان سرفراز با وکالت آقای صالح دادگر، ملاحظه مستندات و ابرازی شاکی، نظریه کارشناس رسمی دادگستری که بلحاظ عدم حضور متهمین مصون از ایراد و اعتراض باقی مانده است و عدم حضور متهمین علیرغم احضار و دعوی از طریق نشر آگهی و همچنین امعان نظر به مفاد کیفرخواست صادره، بزه انتسابی را محرز و مسلم دانسته و مستندا به ماده ۲۳ قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸ حکم به محکومیت هر یک از متهمین به تحمل ۲ سال حبس تعزیزی صادر و اعلام می گردد. رأی صادره حسب مدلول مواد ۳۷۴ و ۳۷۵ قانون آئین دادرسی کیفری غیابی و ظرف مهلت قانونی بیست روز پس از تاریخ ابلاغ قابل واخواهی در همین دادگاه و سپس ظرف مهلت قانونی بیست روز پس از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم تجدید نظر استان تهران می باشد.»
رأی صادره با توجه به رویدادهای رخ داده صحیح و دقیق است و شاید به نوعی یکی از آرای موثر برای جلب توجه عمومی و همچنین هنرمندان برای رعایت حقوق عمومی است. با این حال، سوای اینکه آیا این رأی در دادگاه تجدیدنظر تأیید یا نقض میشود، به قضات دادگاهها پیشنهاد میشود، در چنین پروندههایی به جای در نظر گرفتن حبس، با هدف حبس زدایی و همچنین در راستای تأمین منافع و جبران ضررهای مستقیم و غیرمستقیم شاکی، مجازات مالی در نظر گرفته شود.
خوشبختانه قضات از اختیارات لازم برای تعیین سطح مجازات و تعیین مجازات تکمیلی برخوردارند. با این اوصاف، با توجه به رویه بین المللی مشهور ـ که در مقابل نقض کپی رایت، جرایم سنگینی وضع میشود و در بازدارندگی تاثیر چشمگیری دارد ـ پیشنهاد میشود به ویژه در پروندههای نقض کپی رایت، بر مباحث مالی تمرکز و با تعیین غرامتهای سنگین، علاوه بر جبران آثار وقوع کپی رایت برای شاکی، پیام روشنی به سایر ناقضین داده شود.